Παλιά Μοναστήρια του Πηλίου

Στην περιφέρεια του Πηλίου (γνωστού ως «βουνού των κελλίων») υπάρχουν πολλά θρησκευτικά μνημεία όλων των εποχών. (παλαιοχριστιανικά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά) Χτίστηκαν από τον 5ο ως τον 19ο μ.Χ. αιώνα. Τα περισσότερα που σώζονται σήμερα είναι των 17ου, 18ου και 19ου αιώνων.

Παρακάτω τα  Μοναστήρια:

--- Μοναστήρι ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ ΓΑΤΖΕΑΣ

Χτίστηκε στα 1816 σε χώρο που δεσπόζει του Παγασητικού, πάνω σε ερείπια παλιού κάστρου. Λειτουργούσε ως τα 1963 και στη συνέχεια ερημώθηκε ως τα1989. Σήμερα ανακαινισμένο και με επεκτάσεις, είναι μετόχι της αγιορείτικης Μεγίστης Λαύρας και ανδρικό. (Περισσότερα διαβάστε στο βιβλίο Ο «μεγάλος» Αϊ-Γιώργης του Πηλίου του  Κ. Λιάπη – πρώην Κοινότητα Αγ. Γεωργίου Νηλείας, Βόλος 1994)

--- Μοναστήρι ΑΓΙΟΥ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑΣ

Κτίστηκε το 1795 αρχικά ως μετόχι της μονής Σουρβιάς στο σημείο όπου ο Άγιος Γεράσιμος ο Νέος είχε ασκηταριό. Αποπερατώθηκε το 1806. Ο ηγούμενος Δοσίθεος Μαχαιρίτσας των μοναστηριών Μονών Σουρβιάς και Φλαμουρίου, ίδρυσε το γυναικείο μοναστήρι στα 1945 που παραμένει ως σήμερα. Έχει βιβλιοθήκη με παλιές εκδόσεις.

--- Μοναστήρι ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΛΑΥΚΟΥ

Χτίστηκε από το Δήμο Ζηπανιώτη το 1795 στην περιοχή Κωτίκια με δαπάνη του καπετάν Στέργιου Μπασδέκη. Παλιά ανήκε στην κυριότητα του Αγ. Γεωργίου Νηλείας που το πούλησε στους Λαυκιώτες.  Υπάρχουν εσωτερικά και εξωτερικά γλυπτά του Μήλιου. Γύρω από το καθολικό υπό μορφή φρουρίου είναι κτισμένοι οι βοηθητικοί χώροι του μοναστηριού και τα κελιά. Γιορτάζει στις 2 Μαΐου.

--- Μοναστήρι ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΒΥΖΙΤΣΑΣ

Βρίσκεται στο κέντρο της Βυζίτσας. Χρονολογία ανέγερσης του καθολικού το 1797.Έργο του αρχιτέκτονα Δήμου Ζηπανιώτη. Είναι τρίκλιτη βασιλική με θόλο. Στο ΝΔ άκρο του μοναστηριού υπάρχει κτίσμα που στέγαζε τα κελιά. Γιορτάζει στις 29 Αυγούστου.

--- Μοναστήρι ΑΓΙΟΥ ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΥ

Ίσως το σημαντικότερο βυζαντινό πηλιορείτικο μνημείο. Κτίστηκε στο ομώνυμο χωριό τον 11ο αιώνα ή το 1378 από τον όσιο Λαυρέντιο προς τιμήν του αρχιδιάκονου Λαυρεντίου που μαρτύρησε στη Ρώμη το 258. Ήταν σταυροπηγιακή μονή. Έχει ναό σταυροειδή με τρούλο με εντοιχισμένες πλάκες και κολόνες από άλλον αρχαιοελληνικό ναό. Επίσης στη δυτική πλευρά του έχει ηλιακό ημερολόγιο. Τα άλλα κτίσματα της μονής είναι του 1764. Σήμερα ανακαινισμένη λειτουργεί ως γυναικεία.

--- Μοναστήρι ΑΓΙΩΝ ΣΑΡΑΝΤΑ ΑΛΑΤΑ

Στο νησάκι του Παγασητικού Αλατάς, υπάρχει το παλιό αυτό μοναστηράκι που σήμερα είναι κλειστό. Χτίστηκε το μάλλον 18ο αιώνα. Έχει το καθολικό των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων- μονόκογχος χωρίς τρούλο ναός- και το παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου. Έχει επίσης λίγα κελιά.

--- Μοναστήρι ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΠΡΟΜΥΡΙΟΥ

Γυναικείο μοναστήρι σήμερα, χτισμένο σε δασώδη περιοχή ΝΑ του χωριού, μοιάζει με κάστρο. Ήταν αρχικά αντρικό με αγιορείτες καλόγερους.  Σημαντικό θρησκευτικό και ιστορικό μνημείο της περιοχής, κάηκε από τους Τούρκους του Αλιόπασα το Μάιο του 1823. Ξαναχτίστηκε στα 1834.

--- Μοναστήρι ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ ΠΡΑΣΟΥΔΑΣ

Στο μικρό τρικεριώτικο νησάκι Πρασούδα, από τα χρόνια των Κομνηνών τον 11ο αιώνα, υπάρχει το μοναστηράκι της Ζωοδόχου Πηγής με το ναό σε σχήμα σταυροειδούς βασιλικής με τρούλο. Υπάρχουν και κάποια κτίσματα και κελιά. Όταν λειτουργούσε σαν ανδρική μονή, οι μοναχοί έφερναν την εικόνα της Ζωοδόχου πηγής στο Τρίκερι για αγιασμό του λαού. Τώρα φυλάγεται στο χωριό όπου την ημέρα της γιορτής γίνεται ο μεγάλος χορός των γυναικών. Σήμερα –δυστυχώς- είναι σχεδόν εγκαταλειμμένο.

--- Μοναστήρι ΛΑΜΠΗΔΩΝΑΣ

Στη Λαμπινού υπάρχει από το 1796 το μοναστήρι της Παναγίας. Είναι κι αυτό έργο του Δήμου Ζαπανιώτη, με δαπάνη του καπετάν Στέργιου Μπασδέκη. Υπάρχουν γλυπτά του Μήλιου. Σήμερα ανακαινισμένο άρχισε να επανδρώνεται.

--- Μοναστήρι ΜΕΓΑ ΣΩΤΗΡΑ ΚΑΝΑΛΙΩΝ

Στην περιοχή Κανάλια του Αγίου Γεωργίου Νηλείας υπάρχει ένα μοναστηράκι αγροτικό, λιτό, ασκητικό. Σήμερα είναι κλειστό, αλλά ανακαινισμένο. Ανήκει στη μοναστική αδελφότητα του μοναστηριού Ταξιαρχών Πηλίου. Χτίστηκε από τον όσιο Συμεών Φλαμουρίου περί το 1860. Επισκευάστηκε το 1764, 1841 και 1914 και πριν λίγα χρόνια. (Περισσότερα διαβάστε στο βιβλίο Ο «μεγάλος» Αϊ-Γιώργης του Πηλίου του  Κ. Λιάπη – πρώην Κοινότητα Αγ. Γεωργίου Νηλείας, Βόλος 1994)

--- Μοναστήρι ΠΑΟΥ ΑΡΓΑΛΑΣΤΗΣ

Μοναστηράκι κοντά στην Αργαλαστή αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο. Πότε ακριβώς χτίστηκε δεν ξέρουμε, αλλά το τέμπλο, οι αγιογραφίες και το μαρμάρινο υπέρθυρο φτιάχτηκαν το 1778. Ο ναός είναι μικρός χωρίς κολόνες με θολωτή οροφή και εσωνάρθηκα. Σήμερα ανακαινισμένος είναι κάτω από την προστασία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που το έχει νοικιάσει για κάποιες εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

--- Μοναστήρι ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΥΚΗΣ

Στο χωριό Συκή και πάλι ο Δήμος Ζαπανιώτης έκτισε το 1795 με έξοδα του καπετάν Στέργιου Μπασδέκη τη μονή αυτή. Κάηκε μαζί με το χωριό από τους Τούρκους το 1823, ανακαινίστηκε το 1840 και ξανακάηκαν πρόσφατα τα κελιά. Ως τα 1914 ήταν αντρική. Μετά εγκαταλείφτηκε για εβδομήντα χρόνια  και σήμερα είναι γυναικείο. Γιορτάζει στις 29 Αυγούστου.

--- Μοναστήρι ΡΑΣΟΒΑΣ ΠΗΛΙΟΥ

Ανάμεσα στη Ζαγορά και το Πουρί υπάρχει το ερημωμένο μοναστήρι της Παναγίας Ράσοβας με καλλιτεχνικές τοιχογραφίες και τέμπλο. Χτίστηκε τον 13ο αιώνα.

--- Μοναστήρι ΣΟΥΡΒΙΑΣ ΠΗΛΙΟY

Βορειοδυτικά της Μακρινίτσας στη θέση Λέτσιανη, υπάρχει από το 1627 το μοναστήρι που ίδρυσε ο Άγιος Διονύσιος Ολύμπου στη μνήμη της Αγίας Τριάδας. Ανακαινιστής είναι ο Άγιος Γεράσιμος ο νέος, όπου και η κάρα του. Τον καιρό της θεσσαλικής επανάστασης 1878 ήταν καταφύγιο των Ελλήνων επαναστατών. Εδώ έγινε και η ιστορική μάχη. Σήμερα μέρος της κατεστραμμένης μονής είναι ανακαινισμένο.

--- Μοναστήρι ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ (Αρχαγγέλων) ΔΡΑΚΙΑΣ

Βρίσκεται σε ρεματιά λίγα χιλιόμετρα πάνω από την Αγριά, κοντά στην Ανεμούτσα. Χτίστηκε τα 1639. Παλιά διέμεναν αρκετοί μοναχοί. Σήμερα σώζονται κάποια ερείπια κελιών και ο ναός  με εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο.

--- Μοναστήρι ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΠΗΛΙΟΥ

Στα δυτικά του Αγίου Γεωργίου Νηλείας βρίσκεται ανακαινισμένο με πολλές -πολλές νέες προσθήκες (που αλλοίωσαν το αρχικό αγιορείτικης μορφής οικοδόμημα) αυτό το γυναικείο μοναστήρι.

Χτίστηκε το 1309. Αρχικά ήταν χτισμένο σε κοντινή απόσταση από τη σημερινή θέση, αλλά καταστράφηκε δύο φορές. Το καθολικό ανακαινίστηκε το 1764 μαζί με τη βόρεια πτέρυγα των κελιών. Στα 1833 η δυτική μετά από πυρπόληση των Γκέκηδων και το 1859 η ανατολική. Μετά το σεισμό του 1955 οι τρούλοι του καθολικού γκρεμίστηκαν και η στέγη έγινε δίρριχτη κεραμοσκεπής. Έχει ωραίο τέμπλο και εικόνες. Ανήκε κάποτε ολόκληρο στην Κοινότητα Αγ. Γεωργίου Νηλείας  και μετά από ενοικίαση και περιπέτειες, έχασε αρκετή από την αρχική περιουσία του. Η υπόλοιπη πέρασε στην Κοινότητα. Για κάποια περίοδο ήταν κλειστό και στους χώρους του λειτουργούσαν μεταπολεμικά, κατασκηνώσεις της Πρόνοιας. Γιορτάζει στις 6 Σεπτεμβρίου.

(Περισσότερα διαβάστε στο βιβλίο Ο «μεγάλος» Αϊ-Γιώργης του Πηλίου του  Κ. Λιάπη – πρώην Κοινότητα Αγ. Γεωργίου Νηλείας, Βόλος 1994)

--- Μοναστήρι ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΖΑΓΟΡΑΣ

Βρίσκεται μεταξύ Ζαγοράς και Μακρυρράχης κοντά σε ρεματιά. Είναι εγκαταλειμμένη. Χτίστηκε από τον ιερομόναχο Ευγένιο το 1773.

--- Μοναστήρι ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ ΤΡΙΚΕΡΙΟΥ

Στο νησί των Τρικέρων βρίσκεται η αγιορείτικου τύπου μονή του Ευαγγελισμού, με ναό τρίκογχο. Τριγύρω έχει πολλά κελιά. Εδώ υπάρχει η εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης (Τρικεριώτισας) που γιορτάζει στις 10 Σεπτεμβρίου ημέρα της εύρεσής της. Χτίστηκε το 1859 ή νωρίτερα στα 1725, στο σημείο όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας από έναν καλόγερο, στη ρίζα μιας ελιάς. Στα μετεμφυλιακά χρόνια ήταν τόπος εκτοπισμού αρχικά ανδρών και μετά εξορίας γυναικών. Σήμερα  λειτουργεί ως ανδρική μονή(;) ενώ διαθέτει εκατό κελιά  (κάποια ανακαινισμένα για ενοικίαση ως ξενώνα).  

--- Μοναστήρι ΦΛΑΜΟΥΡΙΟΥ ΠΗΛΙΟΥ

Βρίσκεται στο ορεινό Πήλιο πάνω από την Άνω Κερασιά και το Βένετο. Είναι αφιερωμένη η μονή στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Ιδρύθηκε από τον Όσιο Συμεών και ήταν πατριαρχική. Θεμελιώθηκε τον Απρίλιο του 1595 και τελείωσε τον Ιούλιο του 1602. Μέρος του μοναστηριού (κατασκευή στοών) έγινε στα 1903. Είναι πλούσια ανδρική μονή και τηρεί το αγιορείτικο τυπικό, οπότε δεν επιτρέπεται η είσοδος στις γυναίκες. Είναι κύριος δάσους αρκετής έκταση