Λαϊκή Μετεωρολογία

Λαϊκή ή δημώδης Μετεωρολογία

(Επειδή πολλά λέγονται και σήμερα, στις μέρες μας, για τον επικείμενο βαρύ χειμώνα!) 

Στον 21^ο αιώνα, η επιστήμη της Μετεωρολογίας καθώς και οι γύρω απ’ αυτήν επιστήμες έχουν προοδεύσει σημαντικά. Οι προβλέψεις τους με τα μετεωρολογικά μοντέλα, είναι ακριβείς και σίγουρες, αλλά μόνο για λίγες απ’ τις επόμενες μέρες.

Ωστόσο υπάρχει πάντα στις λαϊκές μάζες η «δημώδης» μετεωρολογική πρόβλεψη και ερμηνεία των καιρικών φαινομένων. Πολύ γνωστά σ’ όλους είναι τα «Μερομήνια-Νερομήνια» (ΕΔΩ).

Αυτές οι προβλέψεις στηρίζονται, στην από αιώνες εμπειρία παρατήρησης και καταγραφής. «Κ’τάζ’νι» τα «σ’μάδια» ή τα «σ’μεία», τις κινήσεις απ’ τα κατοικίδια «ζουντανά» και τα «π’λιά», «του φιγγάρ’» κ.ά. πολλά.

Κάποιοι χωριάτες, γεωργοί, βοσκοί ή ψαράδες, συνεχίζουν ακόμη και τώρα να "βγάζ'νι" τέτοια πρόγνωση, έχοντας πάντα -για σιγουριά- από πριν ακούσει ή δει την πρόβλεψη, το «δελτίο καιρού»!

Από τη διαρκή αυτή παρατήρηση οι «λαϊκοί μετεωρολόγοι» λέγανε την πρόγνωση και τα συμπεράσματά τους. Μαζί βγήκανε και πολλές σχετικές παροιμίες και φράσεις, που λέγονταν, αλλά και λέγονται ως τα σήμερα.

Έτσι είχαμε:

Α) Για την αλλαγή του καιρού:

1.       Όταν στο δίσκο του φεγγαριού σχηματίζεται δακτυλίδι (=άλως), λόγω της ανάκλασης των ακτίνων σε παγοκρύσταλλους νεφών, έλεγαν: «Θα βγάνει αέρα!»

2.       Όταν με μπουνάτσα τα δελφίνια έβγαιναν σε μικρή απόσταση απ’ την ακτή έλεγαν: «Θα σ’κουθεί αέρας!»

3.       Όταν περνούσαν αποδημητικά πουλιά σε σμήνη ή αγριόπαπιες ή κοράκια καθώς και «ν’φίτσες κι κ’νάβια», έλεγαν: «Θα έχουμι βαρυχειμουνιά!

4.       Όταν κοίταζαν το φεγγάρι «στ’ φέξη’ τ’» κι ήταν όρθιο, πίστευαν πως θα έχει νηνεμία, γι’ αυτό κι έλεγαν: «Ουρθό του φιγγάρ’, δίπλα ι καπιτάνιους ή ι τσιουπαν’ς».

5.       Επίσης όταν κοίταζαν το φεγγάρι κι ήταν «χειμουνιάτ’κου» (πλαγιαστό), πίστευαν πως θ’ ακολουθήσει κακοκαιρία και άνεμοι. Γι’ αυτό έλεγαν:  «Δίπλα του φιγγάρ’, ουρθός ι καπιτάνιους».

6.       Οι παραπάνω θέσεις της σελήνης, έδιναν και καιρική πρόβλεψη για όλον το σεληνιακό μήνα. «Όπους μπήκι του φιγγάρ’ έτσ’ κι θα βγει!» έλεγαν κι εννοούσαν πως οι ίδιες καιρικές συνθήκες θα επικρατήσουν ώσπου «να βγει ι μήνας».

7.       Αν οι χειμωνιάτικες νύχτες ήταν χωρίς σύννεφα, τότε θα έκανε παγωνιά το πρωί. Τότε αποβραδίς έλεγαν: «Απόψ’ θα ψήσ’ φίδια!»

8.       Όταν η αλκυόνα άρχιζε το χτίσιμο της φωλιάς της στην ακτή, έλεγαν πως «ήρθ’ η Άνοιξη!»

9.       Όταν ο σκαντζόχοιρος έκλεινε τη βόρεια είσοδο της φωλιάς του, πίστευαν πως θα φυσούν βοριάδες (=τραμουντάνες) κι όταν έφραζε την νότια είσοδο, τότε θα επικρατούσαν νότιοι άνεμοι (όστρια).

10.   Άμα την επόμενη μέρα απ’ το νέο φεγγάρι είχε βροχή, τότε κι όλος ο μήνας θα ήταν με άσχημο καιρό και βροχερός.

11.   Αν κατά τους χειμερινούς μήνες υπήρχε καλοκαιρία με δροσιά πάνω στους τοίχους, τότε θα ερχόταν βροχές ή χιόνια.

12.   Όταν ο πετεινός λαλούσε άλλη ώρα εκτός του πρωινού, τότε θα άλλαζε ο καιρός.

13.   Και τα περιστέρια όταν κράζανε πολύ στη φωλιά τους, ήταν σημάδι για καλοκαιρία!

14.   Αν τα χελιδόνια το φθινόπωρο έφευγαν πριν αρχίσουν οι δροσιές και τα πρωτοβρόχια, τότε πίστευαν πως θα έλθει πρώιμη βαρυχειμωνιά.

15.   Πολλές φορές αν «κατέβαζι τ’ ουτζάκι» και έφερνε τον καπνό μέσα στο δωμάτιο, σίγουρα προσεχώς θα είχε κακοκαιρία.

[Αυτή η πρόβλεψη είχε και τα ευτράπελά της: Σε κάποιο πηλιορείτικο χωριό κάποιοι σκανταλιάρηδες νεαροί ανέβηκαν στη στέγη ενός ηλικιωμένου ζευγαριού κι «μπούλουσαν» (=έκλεισαν) την τρύπα της καπνοδόχου του τζακιού, ενώ αυτό ήταν αναμμένο. Τότε ο καπνός «γύρ’σι μες στου σπίτ’» κι «σταγάδουσι» (=γέμισε καπνό). Εκείνη τη στιγμή ακούστηκε ο γέροντας που είπε: Άλλαξι ι κιρός, Κατίνα!]

Β) Για την επικείμενη βροχή:

1.       Όταν το καλοκαίρι υπήρχε «κάτσ’μα» δηλ. συννεφάκι σε κορυφή στο βουνό. Τότε λέγανε: «Καλώς να τ’ν διχτούμι!»

2.       Όταν λίγες ώρες μετά τη δύση του ήλιου, στον ορίζοντα και προς το βορρά άστραφτε. Τότε λέγανε: «Τ’ν έχουμι απ’ τ’ν έχουμι τ’ν βρουχή».

3.       Όταν ο βάτραχος έκραζε και τραγούδαγε, λέγανε: «Θα βρέξ’!»

4.       Όταν οι γάτες ξύνανε με το πόδι τους το πάνω των χειλιών τους μέρος, λέγανε: «Πάρ’την τ’ν βρουχή!»

5.       Όταν τα τζαρτζόνια (=σπουργίτια) επέστρεφαν πρόωρα και πριν βραδιάσει στη φωλιά τους, λέγανε: «Καρτέρα τ’ν βρουχή!»

6.        Όταν τα γουρούνια σκιρτούν κι είναι ανήσυχα. «Τ’ν έχουμι!», έλεγαν.

7.       Όταν οι τσοπάνηδες ξαγρυπνούσαν στο βουνό το καλοκαίρι κι έπιαναν «δροσιά» πάνω στην γκλίτσα τους, έλεγαν: «Ρώτ’σα του ραβδί μ’ κι μ΄ είπι πως θα έχουμι βρουχή!»

8.       Όταν έχει πολλή ζέστη κι αμέσως «σ’κωθεί» αέρας, τότε θα ακολουθήσει βροχή ή «μπουρίν’».

9.       Όταν ο κύκλος γύρω απ’ τη σελήνη κατά το τελευταίο τέταρτό της ήταν κατακόκκινος, τότε θα ακολουθούσε μεγάλη βροχή.

10.   Άμα τα βόδια κι οι αγελάδες σήκωναν ψηλά το κεφάλι και άνοιγαν τα ρουθούνια τους μυρίζοντας τον αέρα, τότε θα ερχόταν μεγάλη μπόρα.

11.   Αν οι πάπιες και οι χήνες του σπιτιού ήταν μέσα στα νερά συνεχώς, αυτό ήταν προμήνυμα βροχής.

12.   Άμα ο καπνός του τζακιού πήγαινε προς τα κάτω, τότε θα είχε νοτιά καιρό και βροχή. 

13.   Τέλος, όταν οι γυναίκες έκαναν παράπονα πως τις «τσιμπούν» πολύ οι …ψύλλοι, τότε θα έβρεχε σίγουρα!!