Τσιτσιραβιές & τσιτσίραβα

Τσιτσιραβιά ή τσιουτσιουραβιά στο Πήλιο, τσικουδιά ή κοκκορεβυθιά ή τριμιθιά, τερέβινθος σ’ άλλα μέρη της Ελλάδας. Είναι το δασικό δέντρο της αγριοφιστικιάς που ζει και φυτρώνει σ΄ όλες σχεδόν τις περιοχές με καθαρά μεσογειακό κλίμα, αλλά και σ' άλλες  χώρες της Μεσογείου.

"ΔΗΜΩΔΗ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ"
 Θ. Χελδράιχ- Σπ. Μηλιαράκη, 1926

Φυτρώνει σε μέρη ξερά, σε εδάφη πετρώδη, αλλά και γόνιμα και βασικά πολλαπλασιάζεται με τη σπορά των καρπών από τη διασπορά τους. Είναι το «υποκείμενο» που πάνω του μπορεί να εμβολιαστεί η ήμερη φιστικιά (Αιγίνης).

Ένα μακροσκελές άρθρο του γεωπόνου Ιωάν. Φιλιππόπουλου (Μηλιές 4-6-1908), δημοσιευμένο στη ΘΕΣΣΑΛΙΑ της 9-6-1908, κάνει πρόταση στους Πηλιορείτες γεωργούς κ.ά. να μπολιάσουν τις υπάρχουσες τσιτσιραβιές-αγριοφιστικιές για να τις μετατρέψουν σε ήμερες-εξευγενισμένες φιστικιές! Έτσι, έλεγε, θα μπορούσαν ν’ αυξήσουν το εισόδημά τους οι πηλιορείτες αγρότες, εκμεταλλευόμενοι «τούτον το αδίκως νεκρόν διατηρηθέν εν Πηλίω κεφάλαιον»! Και βέβαια, ο άνθρωπος είχε τότε δίκιο. Έφερνε μάλιστα σαν παράδειγμα τους Ιταλούς που έκαναν το ίδιο, τους Αθηναίους, καθώς και τους Αιγινίτες. Σήμερα όλοι γνωρίζουμε τα «φιστίκια Αιγίνης»! Ο ίδιος έδινε οδηγίες για τον «εκκεντρισμόν», την καλλιέργεια, και τη δαπάνη.

Σήμερα στο Πήλιο η καλλιέργεια της φιστικιάς είναι ελάχιστη, μάλλον γιατί η απόδοσή τους δεν είναι ικανοποιητική. 

Αρχή της Άνοιξης κι αρχίζουν να σκάνε τα μάτια-τσιτσίραβα

Βλαστάρι-τσιτσίραβο "πεταμένο"!

Τέλος καλοκαιριού με τους καρπούς
της αγριοφιστικιάς-τσιουτσιουραβιάς

Όμως τις αυτοφυείς αγριοφιστικιές ή τσιτσιραβιές οι ντόπιοι τις τιμούν ιδιαιτέρως μαζεύοντας τώρα τις αρχές της Άνοιξης, τα τρυφερά βλαστάρια τους, τα γνωστά «τσιτσίραβλα- τσιτσίραβα ή τσιουτσιουράβια- τσουτσουράβια». Αυτά είναι γνωστά απ' την αρχαιότητα λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων τους (στυπτικές κ.ά.).

Μόλις λοιπόν αρχίζουν και σκάζουν-τινάζουν οι νεαροί βλαστοί που έχουν ένα όμορφο κοκκινοπράσινο χρώμα, οι Πηλιορείτες, σκαρφαλώνουν στα «ρ’μάγκια» και τα κόβουν, προτού «πετάξουν». Πρώτα «τ'νάζ'νε-πιτάνε» στα «χαμπλώματα» κι ύστερα στα «ψ'λώματα» του βουνού.
Είναι βέβαια, αρκετά δύσκολη δουλειά η συλλογή και μικρή η απόδοση σε …κιλά. 
Αφού μαζέψουν στο σακούλι τα βλαστάρια -που δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερα από 7-8 εκατοστά -τα μακρύτερα θα είναι «αδριά»-τα καθαρίζουν βγάζοντας τα κάτω κι έξω φυλλαράκια, αφήνοντας την καρδιά. Ακολουθεί το ζεμάτισμα για λίγο, όπου το χρώμα τους γίνεται σκούρο λαδί και φεύγει η στιφάδα τους. Εξάλλου άβραστα δεν τρώγονται!

Μετά γίνονται μια νόστιμη σαλάτα με λαδόξιδο και ψιλοκομμένο φρέσκο σκόρδο(*) ή και σέλινο. Τα ίδια μπαίνουν και σε βάζο με αλατόνερο και ξίδι και διατηρούνται σαν τουρσί, για το επόμενο διάστημα. Ήταν κι είναι ορεκτικό, ένας νηστίσιμος μεζές στα καφενεία κι ουζερί, λόγω της ιδιαίτερης γεύσης (φέρνει προς την κάπαρη) και ταιριάζει με το τσίπουρο! 
Είναι πια ένα γνωστό προϊόν σ’ όλη την Ελλάδα, αφού πουλιέται -και μάλιστα ακριβά- στα ειδικά καταστήματα τροφίμων.

Καιρός είναι τις επόμενες λίγες μέρες, που ζέστανε πάλι, να μαζέψουμε(**), αφού τα βλαστάρια κρατούν ελάχιστες ημέρες. Μετά το πουλί για φέτος πέταξε, …όπως και τα τσιουτσιουράβια!

(*) Εδώ να πόυμε πως οι παλιοί ήξεραν το συνδυασμό τροφών. Έτσι τα τσιτσίραβλα (στυπτικά=φέρνουν δυσκοιλιότητα) με σκόρδο (υπακτικό=ελαφρό καθαρτικό)! 
(**) Όταν λέμε να μαζέψουμε δεν εννοούμε να πέσουμε σαν τις ακρίδες καταστρέφοντας τα φυτά! Γιατί σήμερα κάτι "παιδιά" ντόπια κι αλλοδαπά, προμηθευτές των delicatessen και των τσιπουράδικων, βαλθήκανε να βοηθήσουν την "αειφόρο ανάπτυξη" του Πηλίου, κόβοντας και καταστρέφοντας αυτόν τον "πλούτο" για ένα μεροκάματο! 

Δείτε επίσης κι (ΕΔΩ)   στο Φιρίκι