Ιωάννης Καρτάλης

Αφορμή γι’ αυτήν τη δημοσίευση έδωσε η εκδήλωση που έγινε πρόσφατα στην Εξωραϊστική Βόλου, με θέμα οι «Πηλιορείται εν Αιγύπτω». Επίσης, θα μπορούσε να ήταν μια συνέχεια των προηγούμενων αναρτήσεων σχετικών με την Επανάσταση στο Πήλιο, το 1878.

 Έτσι:

1. Το πρώτο κείμενο για τους αδελφούς Καρτάλη, είναι αντιγραφή από το βιβλίο του Σπυρίδωνα Θ. Καμαλάκη «Η Ευεργετική Προσφοράτου Αιγυπτιώτη Ελληνισμού» Αιγυπτιώτες Εθνικοί Ευεργέτες-Αθήνα 2012

 Αδελφοί Καρτάλοι

 Από την περιοχή του Πηλίου, όπως και τόσοι άλλοι ακόμα εθνικοί ευεργέτες, και μάλιστα από την γραφική Τσαγκαράδα, κατάγονται οι τρεις αδελφοί Καρτάλη, ο Γεώργιος, ο Κωνσταντίνος και ο Ιωάννης, που συνδέθηκαν με την Αίγυπτο και αναδείχθηκαν εθνικοί ευεργέτες. Από τους τρεις την μεγαλύτερη πολλαπλή δραστηριότητα έχει να παρουσιάσει ο Ιωάννης, ο οποίος γεννήθηκε το 1842. Μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο της Ζαγοράς πήγε στην Αίγυπτο, όπου συμπλήρωσε τις σπουδές του σε γαλλική σχολή. Χειριζόταν με ευκολία τη γαλλική και την ιταλική γλώσσα.

 Εκεί, μαζί με τα αδέλφια του, ασχολήθηκε με επιτυχία με το εμπόριο, για να διαθέσει σε λίγο την προσωπική του περιουσία, το 1866, με την έκρηξη της Κρητικής Επανάστασης, για την οργάνωση ενός σώματος εθελοντών-επαναστατών και να μεταβεί ο ίδιος με τον αδελφό του Αριστείδη στο νησί.

Σε λιγότερο από μια δεκαετία, το 1878 θα επαναλάβει κάτι ανάλογο στην ίδια την πατρίδα του, οργανώνοντας πολεμικό σώμα και λαβαίνοντας και ο ίδιος μέρος στην Θεσσαλική Επανάσταση και πολεμώντας στη μάχη της Μακρυνίτσας²¹⁴. Αλλά και στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 προσπάθησε να συμβάλει οργανώνοντας ανταρτικά σώματα.

...Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ 1878.... Μιλτ. Σεϊζάνης, σελ. 250

Γ. Κορδάτος: Ιστορία της επαρχίας Βόλου και Αγιάς, σελ. 924 

 Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 επέστρεψε στην Αίγυπτο, όπου το 1888 ίδρυσε εργοστάσιο εκκοκκισμού βάμβακος στο Kafr-el-Ghonemia το οποίο διέθετε τριάντα πέντε μακινέττα, δηλαδή ατμοκίνητα μηχανήματα με τα οποία καθάριζαν τους σπόρους από την μάζα του βαμβακιού και τα οποία εισήχθησαν στην Αίγυπτο το 1860. Την εποχή εκείνη προσέφερε σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα του αιγυπτιακού ελληνισμού μεγάλα, για την εποχή, ποσά.

Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Ιωάννης επέστρεψε οριστικά και εγκαταστάθηκε στο Βόλο και αναμείχθηκε με τα κοινά. Εξελέγη δήμαρχος την πρώτη Οκτωβρίου του 1907 αλλά ταλαιπωρημένος από τις περιπέτειες του πολυκύμαντου βίου του έζησε ώς τις 21 Ιουνίου του επομένου έτους. Στην ιδιόχειρη διαθήκη του άφησε την επιθυμία να αγοραστεί οικόπεδο στον Δήμο Παγασών, όπως ονομαζόταν τότε ο Βόλος, και να οικοδομηθεί εκεί γι’ αυτόν Εμπορική Σχολή. Για τον σκοπό αυτόν κληροδότησε το ποσό των εκατόν χιλιάδων φράγκων. Την διαθήκη του εκτέλεσε η χήρα του αδελφού του Αριστείδη. 

Το κτίριο βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Κασσαβέτη και Πολυμέρη και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της περιοχής των αρχών του 20ου αιώνα. Προς τιμήν του, ένας δρόμος κοντά στην Εμπορική Σχολή φέρει το όνομά του. ²¹⁵

Το πρώτο κτίριο της Εμπορικής Σχολής Βόλου, 1924. 

Το σημερινό ονομάζεται "Καρτάλειο Διδακτήριο" 

και στην αυλή του υπάρχει προτομή του Γιαν. Καρτάλη.

Φωτογραφία Στ. Στουρνάρα, από το ΔΗΚΙ.

(Ο Εμπορικός Σύλλογος Βόλου "Ο Ερμής" ίδρυσε το 1900 

την Εμπορική Σχολή Βόλου)

Ο Γεώργιος (1837-1899) έφυγε από την Αίγυπτο το 1883 και την ίδια χρονιά εκλέχθηκε ως ο πρώτος δήμαρχος του Βόλου. Η Δημαρχία του κράτησε ως και το 1891 ²¹⁶.

____________________

214 Η άνιση μάχη της Μακρυνίτσας έγινε στις 6 Φεβρουαρίου του 1878 και πήραν σ’ αυτήν μέρος ακόμη και γυναίκες και παιδιά.

215 Οι πληροφορίες από το βιβλίο Τριάντου Ελένης Γ.: «Ο Βόλος μέσα από την ομίχλη του χρόνου», Εκδόσεις Γραφή - Βόλος 1994. Βλ. και ιστοσελίδα: http://1epal-volou.mag.sch.gr/ssite/old_site/about/biogr-kartali.htm

216 Εφημερίδα «Πρώτη», Ο Βόλος στο πέρασμα του χρόνου, Ειδική έκδοση της εφημερίδας, Βόλος 2001, σελ. 88

2.  Στο "Ημερολόγιον Κων-νου Σκόκου" 1897, σελ. 191-2 και στην ενότητα "Φυσιογνωμίαι εκ του έξω Ελληνισμού" γράφει για τον Ιωάν. Καρτάλη:

3.  Απόκομμα της βολιώτικης εφημερίδας «ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΕΞΩ ΕΛΛΗΝΩΝ» της 3ης Οκτωβρίου1894, που δείχνει το μεγαλείο του πατριώτη Γιάννη Καρτάλη:

4. Απόσπασμα από το βιβλίο "Οι Πηλιορείται εν Αιγύπτω" του ζαγοριανού Αποστ. Κων-νίδη (Πήλιου Ζάγρα) 

6. Επίσης άλλο απόκομμα από τη ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΕΞΩ ΕΛΛΗΝΩΝ της 20ης Ιουλίου 1894:

7. Τέλος ένα ποίημα από έναν Τσαγκαραγιώτη συμπατριώτη του για το θάνατό του: