Αϊ-Γιάννης

Αϊ-Γιάννης: Τοποθεσία-Πηγές 

Θυμάσι που σι φίλησα κάτου στουν Αϊ-Γιάννη

κι βάλαμι για μάρτυρα τα φύλλα απ’ του πλατάνι;

Τώρα τα φύλλα πέσανι κι ποιος θα μαρτυρήσει;

Ας μαρτυρήσ’ ι πλάτανους κι αυτήν η κρύα βρύση!

(Κ. Λιάπης, Το Δημοτικό τραγούδι στη Μαγνησία, τομ. Α΄)

ΟΙ πηγές στον Αϊ-Γιάννη στην αρχή του ρέματος Κουφάλα και στην ομώνυμη περιοχή, είναι γνωστή μαγευτική τοποθεσία από τους παλιούς καιρούς. Είναι πάνω στον παλιό δρόμο που ένωνε τα χωριά Αϊ-Γιώργη και Αϊ-Λαυρέντη. Από εκεί περνούσε ο δρόμος γιατί οι πηγές πότιζαν τότε, ζώα κι ανθρώπους! Σήμερα ο ίδιος δρόμος, είναι μια διαδρομή πεζοπόρων, όπως άλλωστε κι όλα τα μονοπάτια και καλντερίμια του Πηλίου. 
[Αν βέβαια θέλει να πάει κάποιος μ' αυτοκίνητο πρέπει να φτάσει ως το μοναστήρι των Ταξιαρχών στον Αϊ-Γιώργη κι από εκεί ακολουθώντας τον αγροτικό δρόμο, να πάει αριστερά ως το "Τσαμέικο" (πρώην κτήμα των αδελφών παλιών ληστών Τσάμη) και να συνεχίσει ελάχιστα με τα πόδια, ως τις πηγές.]

Χάρτης του δήμου Νηλείας-1899.
Φαίνεται ο δρόμος που περνά απ' τις πηγές Αϊ-Γιάννη

Το όνομα το πήρε μάλλον από κάποιον Κεφάλα ή Κεφαλά (όνομα γνωστό στην περιοχή) ή από την κουφάλα (=κοίλωμα, βαθούλωμα). Κι αυτό γιατί υπάρχει μικρό ανώνυμο σπήλαιο βόρεια του Καραμπασιού, γνωστή κι ως "τρύπα τ' Αράπη". 

Πάντως στην ντοπιολαλιά αναφέρεται ως Κ'φάλα!

Τοποθεσίες ανάμεσα Αϊ-Γιώργη και Αϊ-Λαυρέντη

Από τις πηγές αυτές που το νερό αναβλύζει γάργαρο, υγιεινό,  και κρυστάλλινο, υδρεύεται και αρδεύεται το χωριό του Αγίου Βλασίου, παρ’ όλο που η περιοχή βρίσκεται στην κτηματική περιφέρεια του Αϊ-Γιώργη του τέως δήμου Νηλείας. 
Τώρα πότε και πώς ακριβώς πέρασε η πηγή στην κυριότητα των χωριών Καραμπασιού και Άνω Λεχωνίων, είναι αδιευκρίνιστο. 

Ο Κ. Λιάπης λέει πως επί τουρκοκρατίας και σύμφωνα με την παράδοση παραχωρήθηκαν τα νερά Κουφάλας, όταν έγινε κι η απεξάρτηση του Καραμπασιού από τον Άγιο Γεώργιο, γύρω στα 1818. Τότε λοιπόν, κοντά στις πηγές βρέθηκε κάποιος σκοτωμένος Τούρκος. Ρωτώντας στις ανακρίσεις οι λεχωνίτες Οθωμανοί για το φονικό, οδηγήθηκαν απ’ τους Καραμπασιώτες στον Αγ. Γεώργιο. Αυτοί σαν ανταμοιβή, έδωσαν μαζί με την αποκοπή απ’ την επιρροή του Αγ. Γεωργίου και τις πηγές Κουφάλας-Αϊ- Γιάννη, για πάντα. Έτσι η περιοχή των πηγών ανήκει στον Άγιο Βλάσιο και τα νερά είναι συνεκμετάλλευση των χωριών.

Κάτω από το γνωστό πλάτωμα όπου υπάρχει το νεόδμητο εκκλησάκι, εκεί όπου παλιά βρισκόταν ένα απλό προσκυνητάρι, υπάρχουν κι άλλες πηγές απ’ όπου υδρεύονται τ’ Άνω Λεχώνια απ’ το τέλος της δεκαετίας του ’80. Βέβαια από τα ίδια νερά της Κουφάλας, αρδεύονται ανέκαθεν τα λεχωνίτικα κτήματα. Μέρος αυτών των νερών  και από τις απέναντι πηγές Ζάγγα, πάει για την ύδρευση (ΕΔΩ) στ’ Άνω Λεχώνια. Η ποιότητα των νερών ύδρευσης και των δύο χωριών είναι η ίδια. Οι ποσότητες κατανέμονται σύμφωνα με παλιές αποφάσεις-δικαιώματα, ανάλογα με τις αρδευόμενες περιοχές και είναι περίπου ίσες. Η διαφορά βρίσκεται στα σημεία συγκέντρωσης και αρχής των υδραυλάκων. Για τον Αϊ-Βλάση είναι το σημείο των πηγών στον Αϊ-Γιάννη και στην περιοχή "Ντριστέλα" και για τα Άνω Λεχώνια λίγο πάνω απ’ το Παλιόκαστρο, στο φράγματα Τζοάνη και λίγο πάνω απ' το ελαιοτριβείο Γεωργούδη στη ρεματιά.

Το κτίσμα που έγινε η συγκέντρωση νερού κάποιων πηγών τη δεκαετία του ’60, βρίσκεται στο χώρο του πλατώματος και κατασκευάστηκε τότε από την Κοινότητα Αγ. Βλασίου, έπειτα κι από προσωπική εργασία των κατοίκων. Το δίκτυο ως το χωριό του Αϊ-Βλάση, αρχικά ήταν με πήλινα κιούγκια κι αργότερα λόγω των πολλών βλαβών αντικαταστάθηκε με σιδηροσωλήνα.

Για την περιοχή έχουν γράψει πολλοί παλιότερα. Ήταν κι είναι ένας τόπος παραδεισένιος, γι’ αυτό και πάντοτε οι γυροχωριανοί μαζεύονται τα καλοκαίρια σε συμπόσια και «ζεύκια»! 

Από παλιά επίσης εκεί υπήρχε ξωκλήσι, όπως αναφέρουν τα παρακάτω κείμενα:

Η ΦΗΜΗ, 1887

Το εκκλησάκι του Αϊ-Γιάννη -κατασκευή 1993.
Φωτογραφία από το βιβλίο του Ν. Χαρατσή

Στα προηγούμενα και τωρινά χρόνια, κάθε καλοκαίρι στις 28 Αυγούστου, παραμονή του Αποκεφαλισμού του Προδρόμου, μαζεύονται  εκεί οι Καραμπασιώτες -συνήθως- και γλεντούν ολημερίς. Έτσι τιμούν τον Αϊ-Γιάννη και απολαμβάνουν το δροσερό περιβάλλον. Το απόγευμα μετά τον εσπερινό της γιορτής και την αρτοκλασία, επιστρέφουν στο χωριό.
Εκεί στη ίδια περιοχή των πηγών Κουφάλας, στη ρεματιά, στα χρόνια του μεσοπολέμου, οι Αγιολαυρεντίτες είχαν κατασκευάσει υδροηλεκτρικό εργοστάσιο για ηλεκτροφωτισμό του χωριού τους. Αυτό το ανατίναξαν καταστρέφοντάς το (!), οι αντάρτες.

Επίσης στην ίδια περιοχή στο καλύβι Κουτούπη, οίκημα δίπλα στη γνωστή πηγή του Κάτω Αϊ-Γιάννη, υπήρχε και λειτουργούσε στην Κατοχή, νοσοκομείο των ανταρτών. 

Το νοσοκομείο των ανταρτών στον Αϊ-Γιάννη
(Αρχείο του αγιοβλασίτη Τάσου Ράπτη)

Πηγές:

1. Ιστορία του χωριού Άγιος Λαυρέντιος του Βόλου, Σωκρ. Βαμβάκος, Αθήναι 1927

2. Άγιος Λαυρέντιος, ένα πηλιορείτικο χωριό, Γυναικείος Σύλλογος Ανάπτυξης Αγίου     Λαυρεντίου, 2002

3. Οδηγός Πηλίου για περιπατητές, Νίκος Χαρατσής, ΤΥΠΟΚΟΡ, 2000
4. Ο μεγάλος Αϊ-Γιώργης του Πηλίου, Κ. Λιάπης, Βόλος 1994
5. Η ΦΗΜΗ, Ημερολόγιο 1887
6. Η Θεσσαλία, Ν. Γεωργιάδου, 1880