Ο αρχαίος τάφος των Άνω Λεχωνίων και η Μεθώνη της Μαγνησίας (1)

Αναβαθμίδα στο λόφο Νεβεστίκι με βάση απ' το αρχαίο τείχος

Τμήμα αρχαίου τείχους της μαγνητικής Μεθώνης

Παλιότερα είχα βάλει μια καταχώρηση εφημερίδας για εύρεση τάφων στ' Άνω Λεχώνια (ΕΔΩ).  Συνέχεια εκείνης της ανάρτησης, θα μπορούσε να είναι η σημερινή. 
Αλίευσα λοιπόν, στη ΘΕΣΣΑΛΙΑ του Νοεμβρίου του 1932  κάποιο άρθρο σε συνέχειες(*) του αρχαιολόγου Νικολάου Γιαννόπουλου, σχετικό με τη Μαγνητική Μεθώνη και τον αρχαίο τάφο που βρέθηκε στα Άνω Λεχώνια. 
Τίτλος: «Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΤΑΦΟΣ ΤΩΝ ΑΝΩ ΛΕΧΩΝΙΩΝ ΚΑΙ Η ΜΕΘΩΝΗ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ»

« Ύστερα από την άλλοτε δημοσιευμένη στην εφημερίδα ΛΑΪΚΗ ΦΩΝΗ (π. έτους)  ωραία μελέτη του λεχωνίτη Νικ. Ραφτόπουλου, για την αρχαία πόλη Μεθώνη που βρίσκεται στα Άνω Λεχώνια και έχει την Ακρόπολή της πάνω στο λόφο Νεβεστίκι, δεν θα ασχολιόμουν πάλι με την υπόθεση αυτή, αν δεν μου δινόταν αφορμή από την τελευταία ανακάλυψη ενός αρχαίου τάφου στα Άνω Λεχώνια , από τον Ν. Κουλοχέρη.

Την τοποθεσία των γύρω από το Βόλο πόλεων αναστάτωσε από το 1791 των χρόνων του Γρηγορίου Κωνσταντά και Δανιήλ Φιλιππίδη, η ορισμένη απ’ αυτούς θέση της Δημητριάδας πάνω στο λόφο της Γορίτσας. Σύμφωνα λοιπόν με το Στράβωνα, έπρεπε η Δημητριάδα να βρίσκεται ανάμεσα στις Παγασές και τη Νήλεια, δηλαδή στο μέσο των δυο πόλεων.

-  -  -  -  -  -

Οι Κωνσταντάς και Φιλιππίδης αφού ορίσανε τη θέση των Παγασών στην Μπουρμπουλήθρα και τα Δόντια, προσδιόρισαν τη θέση της Δημητριάδας στη Γορίτσα, το χείμαρρο που ρέει δίπλα δυτικά της Γορίτσας τον ονόμασαν Άναυρο , για να συμφωνήσουν με το Στράβωνα ότι δίπλα απ’ τη Δημητριάδα ρέει ο Άναυρος. Τα αρχαία ερείπια του λόφου Νεβεστίκι  στα Λεχώνια τα απέδωσαν στη Νήλεια, για να βρίσκεται η Δημητριάδα μεταξύ Παγασών και Νηλείας,  όπως λέει ο Στράβωνας.

-  -  -  -  -  -

Τη γνώμη αυτή ακολούθησε ύστερα ο Άγγλος Λήκ. Στα 1836 ακολούθησε την ίδια γνώμη κι ο Ιωάννης Λεωνάρδος από τα Αμπελάκια, στο βιβλίο του «Περί Θεσσαλίας».

Αλλά αργότερα ο Γάλλος αρχαιολόγος Μεζιέρ, αποσταλμένος απ’ τη Γαλλική Ακαδημία το 1852, να εξερευνήσει τοπογραφικά και αρχαιολογικά το Πήλιο και την αρχαία Μαγνησία, στα 1853, δημοσίευσε στο βιβλίο του  Mémoire sur le Pélion et l' Ossa (Paris 1853) στη σελίδα 39, αφού περιγράφει με αμφιταλαντεύσεις  τα ερείπια του φρουρίου Νεβεστίκι, τοποθετεί εδώ την αρχαία πόλη της Μαγνησίας Μεθώνη που αναφέρεται και στον Κατάλογο των νεών από τον Όμηρο (Ιλιάς Β΄ 716) μαζί με την Μελίβοια και την Θαυμακία κλπ με τον Φιλοκτήτη. Και ο γεωγράφος Σκύλακας, ο οποίος βάζει την Μεθώνη μεταξύ Ιωλκού και Ολιζώνος, όπως κι ο λατίνος συγγραφέας Πλίνιος (ΙΥ,16).

-  -  -  -  -  -

Τη γνώμη όμως αυτή του Μεζιέρ, απέκρουσαν αργότερα άλλοι μεταξύ των οποίων και ο Νικ. Γεωργιάδης (Θεσσαλία, έκδοση 2^η , σελ. 118). Ο Γεωργιάδης, πάνω στο λόφο Νεβεστίκι των Άνω Λεχωνίων, τοποθετεί την μικρή πόλη Νήλεια, την οποία μόνον ο Στράβωνας αναφέρει, για να συμφωνήσει με τον Στράβωνα ότι στα μεν Λεχώνια βρισκόταν η Νήλεια, στη δε Γορίτσα η Δημητριάδα και στα Δόντια και την Μπουρμπουλήθρα οι Παγασές. Το χείμαρρο που ρέει δίπλα, τον ονόμασε Άναυρο. 

-  -  -  -  -  -

Από τότε εξακολουθεί πλέον κι ως τα 1916, να θεωρείται η Γορίτσα σαν Δημητριάδα, τα Λεχώνια σαν  Νήλεια και τα Δόντια- Μπουρμπουλήθρα σαν Παγασές. ΄Ετσι ο Γερμανός C. Fredrich στα 1905  στο περιοδικό της Γερμανικής Σχολής Αθηνών (τομ. 30^ος, σελ. 221) σοβαρή μελέτη για τη Δημητριάδα (Demetrias) με πολλές φωτογραφίες κι ενός πίνακα των πάνω στο λόφο της Γορίτσας αρχαίων τειχών. Θεωρεί λοιπόν κι αυτός, πως η Δημητριάδα βρίσκεται στη Γορίτσα.

  -  -  -  -  -  -

Στα 1906 ο Άγγλος αρχαιολόγος  (Wace) δημοσίευσε στο περιοδικό της Αγγλικής Σχολής (The Journal of Hellenic Studies τόμος 26^ος) , σπουδαία μελέτη για την τοπογραφία του Πηλίου και της Μαγνησίας. Και αυτός ακολουθεί τη γνώμη των προηγούμενων και τοποθετεί στο λόφο Νεβεστίκι τη Νήλεια (σελ. 153), την δε Δημητριάδα τοποθετεί κι αυτός στη Γορίτσα.

  -  -  -  -  -  -

Μετά τον Ουέις ο κ. Αρβανιτόπουλος, ο οποίος  έκανε πολυετείς ανασκαφές  στις Παλιές Αλυκές ,στα Δόντια, αλλά και μερικές στη Γορίτσα. Κι αυτός την ίδια γνώμη ακολούθησε μέχρι τα 1916. Νόμιζε δηλαδή πως έκανε ανασκαφές στις Παγασές, πιστεύοντας πως η Δημητριάδα ήταν πάνω στο λόφο Νεβεστίκι  στα ¨Άνω Λεχώνια. Αλλά το 1912 εμείς στη ΘΕΣΣΑΛΙΑ του Βόλου, όλον το μήνα Ιανουάριο και αρχές Φεβρουαρίου αναλύοντας τις εκθέσεις του Αρβανιτόπουλου (Πρακτικά Αρχαιολογικής Εταιρείας 1908 και μετά), αποδείξαμε πως η Δημητριάδα βρισκόταν στα Δόντια μεταξύ Μπουρμπουλήθρας και Παλιών Αλυκών. Συγχρόνως και ο Reloch  στο περιοδικό Klio με τον τίτλο Demetrias, ανασκεύασε τη γνώμη του κ. Αρβανιτόπουλου, ότι η Δημητριάδα βρισκόταν εκεί όπου νόμιζαν ότι ήταν πριν οι Παγασές, δηλαδή μεταξύ μεταξύ Μπουρμπουλήθρας και Παλιών Αλυκών. Αλλά και ο κ. Αρβανιτόπουλος σε παλαιοχριστιανική εκκλησία που έκανε μερική ανασκαφή, βρήκε σαν βάσεις κιόνων δύο επίκρανα από βάσεις ανδριάντων, στα οποία αναφέρονταν στο μεν ένα, ότι οι κάτοικοι της Δημητριάδας αφιέρωσαν κάποιον ανδριάντα, στο δε άλλο πως οι κάτοικοι των Αμφανών αφιέρωσαν κάποιον άλλον ανδριάντα. Έτσι πείστηκε πλέον ο κ. Αρβανιτόπουλος πως έσκαβε στη Δημητριάδα κι όχι στις Παγασές. 

-  -  -  -  -  -

Αφού λοιπόν αναγνωρίστηκε πλέον επίσημα, πως η θέση Δημητριάδας βρισκόταν μεταξύ Μπουρμπουλήθρας και Παλιών Αλυκών, στα Δόντια, δεν υπάρχει πια κανένα εμπόδιο και για τη θέση των άλλων πόλεων γύρω απ’ τη Δημητριάδα. 

-  -  -  -  -  -

Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι μεν Παγασές βρίσκονταν δυτικά και στη συνέχεια της Δημητριάδας κατά την κοιλάδα του Λυγαρορέματος, η δε Νήλεια βρισκόταν κατά τον (Stahlin) Σταίλιν ανατολικά της Δημητριάδας δίπλα στο Φανάρι στα Πευκάκια. Έτσι βεβαιώνεται κι ο Στράβωνας που λέει πως η Δημητριάδα βρισκόταν μεταξύ Νήλειας και Παγασών.

-  -  -  -  -  -

Τώρα μένει να οριστεί ποια πόλη βρισκόταν πάνω στη Γορίτσα. Εμείς στο περιοδικό της Γερμανικής Σχολής Αθηνών (1908) γράψαμε ότι ίσως βρισκόταν η ιστορική Ιωλκός, αφού η προϊστορική Ιωλκός βρισκόταν στο Φρούριο του Βόλου. Ο κ. Σταίλιν (Dashellenische Thessalien 1924) έχει τη γνώμη πως πάνω στο λόφο βρισκόταν το Ορμίνιον. Ο κ. Αρβανιτόπουλος, αφού άλλαξε ήδη γνώμη, τοποθετεί πάνω στη Γορίτσα τη Νήλεια. 

(Συνεχίζεται)

 (*) Επειδή η γραφή είναι στην απλή καθαρεύουσα και είναι σχετικά «δυσπρόσιτη» κι «απροσπέλαστη» σήμερα για τους πολλούς, είπα να την γράψω στην καθομιλούμενη και να την αναρτήσω, για να μάθουμε όλοι οι Λεχωνίτες κι όχι μόνον, την αρχαία Ιστορία του τόπου μας.