Η αρχαία Νήλεια

Είναι γνωστό σ’ όλους σήμερα το χωριό του Πηλίου "Αϊ-Γιώργης Νηλείας" -που έχει και το μεγαλύτερο υψόμετρο, απ' όλα τα χωριά.  Πήρε τ’ όνομά του απ’ το ναό του Αγίου Γεωργίου, αλλά κι απ’ την αρχαία πόλη Νήλεια, που παλιά πιστευότανε πως βρισκόταν στο λόφο Νεβεστίκι στ’ Άνω Λεχωνια. 

Με την πρώτη διοικητική διαίρεση στα 1883 το χωριό του Αϊ-Γιώργη έγινε πρωτεύουσα του νέου τότε Δήμου Νηλείας. 

Έκτοτε το χωριό και για να ξεχωρίζει απ’ τον Αϊ-Γιώργη Βελεστίνου-Φερών και τον Άγιο Γεώργιο Μπαξέδων -παρέμεινε λαθεμένα, όπως αποδείχτηκε- με τον προσδιορισμό Νηλείας!

Ο Νικόλαος Δ. Παπαχατζής στο βιβλίο του «Η περιοχή του Βόλου : από άποψη ιστορική και αρχαιολογική» 1937 και στο κεφάλαιο «Μικρότερες Αρχαίες Πόλεις» στις σελ. 71-72  γράφει για την αρχαία πόλη της Νήλειας: 

Αγία-Μαρίνα

Ο παλιός ναός της αγίας-Μαρίνας

Τ’ς Αγια-Μαρίνας σήμερα και στο Πήλιο υπάρχουν πάμπολλα εξωκλήσια στη μνήμη της, καθώς και η ξακουστή ιστορική εκκλησία του Κισσού.

Ο Ναός σήμερα-Φωτ. Ηλία Σακελλάρη

Ας δούμε κάποια σχετικά στοιχεία:

1. Λαϊκή πίστη και λατρεία
Στον Άγιο Βλάση υπάρχει το ξωκλήσι της Αγια-Μαρίνας, απ’ όπου παίρνει το όνομά της κι η γύρω περιοχή «Μαρίν’».
Η πλαϊνή περιοχή του Κάτω Στρόφιλου «την περίοδο της βενετοκρατίας ήταν φέουδο κάποιου Μαρίνου Βενιέρη, καθώς κι ένα μεγάλο κτήμα που ανήκε αργότερα στο Δήμαρχο Νηλείας γιατρό Ζήση Χατζηκυτιλή, ονομαζόταν χτήμα Μαρίνου», μας λέει ο Βαγγ. Σκουβαράς στα ΠΗΛΙΟΡΕΙΤΙΚΑ Β΄.
Αυτή η περιοχή συνορεύει με το μέρος όπου βρίσκεται το ξωκλήσι. Το αν προηγήθηκε το ξωκλήσι της αγια-Μαρίνας ή ο Μαρίνος είναι άγνωστο!
Πάντως στα θεμέλια της νέας εκκλησίας που χτίστηκε όμοια στην ίδια θέση με παλιότερη που γκρεμίστηκε από τους σεισμούς το 1955, υπάρχει πηγή όπου αναβλύζει πολύ νερό.
Ίσως το νερό θεωρούταν αγίασμα, αφού η αγία Μαρίνα στη λαϊκή παράδοση (και σύμφωνα με το μαρτύριό της που καταπάτησε το δαίμονα) είναι αυτή «απ’ μαραίν’ τ’ν αρρουστιά», όπως και το διάβολο. Έτσι έχουμε τη σύνδεση του ονόματός της με το ρ. μαραίνω >Μαρίνα!
Πάντως βλέπουμε και στο απολυτίκιο της γιορτής της πως «πηγάζει» στον κόσμο «δωρήματα ιαμάτων».
[Απολυτίκιον
Μνηστευθεῖσα τῷ Λόγῳ Μαρίνα ἔνδοξε, τῶν ἐπιγείων τὴν σχέσιν πᾶσαν κατέλιπες, καὶ ἐνήθλησας λαμπρῶς ὡς καλλιπάρθενος• τὸν γὰρ ἀόρατον ἐχθρὸν κατεπάτησας στερρῶς ὀφθέντα σοὶ Ἀθληφόρε. Καὶ νῦν πηγάζεις τῷ κόσμῳ τῶν ἰαμάτων τὰ δωρήματα.]
Σ’ όλη την Ελλάδα επίσης απαντούμε διάφορες διηγήσεις για τον τόπο λατρείας της, την εικόνα της, το «φύλαγμα» των ανθρώπων από ασθένειες (πανούκλα- γι’ αυτό και το τέρας που σκοτώνει έχει μαύρη σημαία σε κάποιες εικόνες της- χολέρα, επιδημίες).
Τις ελληνικές παραδόσεις γενικά που σχετίζονται με την πίστη στην αγία, έχουν καταγράψει ο Νικ. Πολίτης, ο Γ. Μέγας, Δημ. Λουκάτος, ο Βασ. Λαμνάτος κ.ά σε λαογραφικές δημοσιεύσεις τους.

Σχέδια του ναού (μηχ. Νικ. Μαρκογιαννόπουλος- 1962)

2. Όμως έχουμε και τραγούδι λαϊκό -σχετικό με την χρονική περίοδο και τους καρπούς της γης-που μόνον το πρώτο δίστιχο έμεινε σαν παροιμία ως τις μέρες μας:
« Τ’ς αγια-Μαρίνας σύκου κι τ’ Αϊ-Λια σταφύλ’
κι τ’ Αϊ-Παντελιήμονα κίνα μι του κουφίν’.
Η Αγιά Μαρίνα κίνησε για σταφύλια και για σύκα
κι Άης Λιας της δίν’ στο χέρι κοφινάκι και μαχαίρι.
Βγήκε κι Αγιά Παρασκευή στο δρόμο και της λέει:
-Ώρα καλή Μαρίνα μου, και σαν ερθής το βράδυ,
φέρε μας σύκα τροφαντά μεγάλα και μελάτα
σταφύλια δροσερά πολλά και νάναι αυγουλάτα.»

3. Και ναι, τη μέρα της γιορτής της και πάντα, όλοι μας έχουμε να υποτάξουμε «δαίμονες»! Άλλους μέσα μας κι άλλους γύρω μας. Αυτός είναι ο αγώνας κι η αγωνία της ζωής...

Το Πήλιον

Ένα μακροσκελές εκδρομικό κείμενο, σε γλώσσα καθαρεύουσα, πλην όμως απολαυστικότατο! 

Πολλές φορές η απόλαυση βρίσκεται στα δύσκολα, όπως πχ κι οι απολαυστικές δυσπρόσιτες παραλίες του Πηλίου μας! 

Είναι του νομικού και λογοτέχνη Εμμανουήλ Λυκούδη (Ναύπλιο 1849- Αθήνα 1925).

(Αντιγραφή από το περιοδικό του Γ. Δροσίνη ΕΘΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ, τεύχη 9ο-10ο, Μάιος 1901)

Τα Καλά Νερά

Λίγη δροσιά επιθυμούμε, και τα Καλά Νερά είναι ο ιδανικός τόπος στον Παγασητικό για να τη βρούμε!

Στον «ΟΔΗΓΟ ΒΟΛΟΥ-ΝΟΜΟΥ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ- 1901», σελ. 29, διαβάζουμε: 

Επίνειον του Δήμου (σ.σ. Μηλεών) είνε τα Κ α λ ά  Ν ε ρ ά, κώμη περικαλλής, εν η εύρηνται μεγάλαι αποθήκαι ελαίου και ένθα ο εκείθεν καταγόμενος κ. Ι. Σαραφόπουλος ίδρυσεν εσχάτως εργοστάσιον σαπωνοποιίας και πυρηνελαίου, ο δε φιλόπατρτς Ν. Τσιτσιλιανόπουλος έχτισε και συντηρεί εξ ιδίων του λαμπρόν Νοσοκομείον.

Έτεροι ευεργέται των Καλών Νερών είνε ο Αργύριος Φιλιππίδης (νυν βουλευτής της Επαρχίας) κατασκευάσας εξ ιδίων του μικράν αποβάθραν, και ο Ιωάν. Σκαρίμπας ιδρύσας μεγάλας αποθήκας ελαίου και εμπορευόμενος τα του τόπου προϊόντα άτινα πρότερον μετεφέροντο προς πώλησιν εις άλλους όρμους. 

Τα Κ α λ ά Ν ε ρ ά ωνομασθησαν ούτως, εκ τινός ιαματικής πηγής παρά  την θάλασσαν αναβλυζούσης και εχούσης καθαρτικάς ιδιότητας, την δε εκ ταύτης θεραπείαν επιζητούσι και ευρίσκουσι πλείστοι εκ του εσωτερικού της Θεσσαλίας, ερχόμενοι κατά τα μέσα Αυγούστου, οπότε τελείται εκείσε θρησκευτική και εμπορική πανήγυρις.

Το από Μηλεών μέχρι παραλίας διάστημα είνε πυκνώς κατάφυτον εξ ελαιών, ας ο βασιλεύς ημών ιδών είπεν, «αυτό είνε δάσος, δεν είνε ελαιών».