Ναζιστικά εγκλήματα στ' Άνω Λεχώνια

Τρία άγνωστα εγκλήματα από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους (Ομάς Λεχωνίων), τρεις τραγικές δολοφονίες απλών ανθρώπων που αντιστάθηκαν στους κατακτητές:

Η πρώτη περίπτωση αφορά μια νεαρή γυναίκα-μάνα τεσσάρων παιδιών που βοηθούσε τους αντάρτες κάνοντας τον σύνδεσμο-ταχυδρόμο σε μυημένους επιβάτες του τρένου Πηλίου, όταν αυτό σταματούσε στο σταθμό των Άνω Λεχωνίων. Η γενναία αυτή γυναίκα ήταν η Ελένη Κοσμά συζ. Ιωάννη. Η καταγωγή της ήταν από τη Βυζίτσα, αλλά έμενε στα Λεχώνια όπου ο σύζυγός της ήταν «κιρατζής». Ήταν πολύ καλή γυναίκα και πονετική.
Ήταν αγράμματη, αλλά παρόλο τούτο δεν έπαυε να κάνει το σύνδεσμο μεταξύ των αντιστασιακών. Έπαιρνε μηνύματα γραμμένα σε χαρτάκια που της ρίχνανε οργανωμένοι επιβάτες από το τρενάκι στο Σταθμό. Άλλοτε της τα διάβαζαν και η ίδια έδινε το μήνυμα προφορικά κι άλλοτε αυτούσιο στους παραλήπτες. Κάποτε την κατέδωσαν και την έπιασαν οι Γερμανοί. Την πήγαν στο κτίριο Κοντού σε ανακρίσεις για να αποκαλύψει τους συνεργάτες της. Αυτή έμεινε ανυποχώρητη στις πιέσεις και στους βασανισμούς. Μεταφέρθηκε τότε λίγο παρακάτω στο κτήμα Σπύρου -κοντά στον πύργο Ολύμπιου. Πάνω σ’ έναν «ανωβολιό» την σκότωσαν κτυπώντας την. Άφησε τα μικρά παιδιά της ορφανά με τον πατέρα τους μέσα στη δυστυχία και τον πόνο. Αυτά σοκαρισμένα (αφού κάποια είδαν τον τραγικό θάνατο της μάνας τους) έκτοτε δεν έμειναν στο χωριό, παρά επέστρεψαν αργότερα ως επισκέπτες.

Η δεύτερη τραγική επίσης ιστορία θανάτωσης αφορά την Αγγελική Μαστρογιάννη από τον Άγ. Βλάση. Την έπιασαν στα Άνω Λεχώνια όπου συχνά κατέβαινε για να «διακονέψει», αφού είναι γνωστό πως γύρω από το σιδ. σταθμό γινόταν ανταλλαγές προϊόντων και μαύρη αγορά. Οδηγήθηκε στο αρχοντικό Κοντού όπου ήταν το αρχηγείο των Γερμανών και ΕΑΣΑΔιτών κι από εκεί -όπως και την Ελ. Κοσμά- λίγο παρακάτω στο κτήμα Σπύρου όπου κι αυτήν την εκτέλεσαν πετροβολώντας την. Κι ήταν η δύστυχη... έγκυος!

Ο Γ. Χαρίτος με τη σύζυγό του.

Η τρίτη επίσης τραγική περίπτωση έχει να κάνει με το Γεώργιο Χαρίτο, με καταγωγή απ’ το Βόλο. 

Ήταν αγρότης και ζούσε στον Άγιο Βλάση με τη σύζυγο του Κασσιανή και τα τρία κοριτσάκια του. Ως εφεδροελασίτης είχε κάποια δράση στο χωριό την εποχή εκείνη.
Στο «χτένισμα» του Πηλίου την Άνοιξη του 1944 από τους Γερμανούς, πιάστηκε μαζί με άλλους Καραμπασιώτες οδηγήθηκαν στα Άνω Λεχώνια, εκεί στου Κοντού στο στρατηγείο των Γερμανοεσαδιτών.  Μεταφέρθηκαν όλοι στην Κίτρινη Αποθήκη του Βόλου απ’ όπου κάποιοι ελευθερώθηκαν και κάποιοι απαγχονίστηκαν στο Ορμάν Μαγούλα. Ο Γ. Χαρίτος μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο της Λάρισας όπου και εκτελέστηκε.
Το τραγικό κι εδώ είναι πως κι αυτός άφησε στη φτώχεια και την ορφάνια τη σύζυγό του και τα κοριτσάκια του που υπέφεραν πολύ από την πείνα και τις στερήσεις. 

Ιωακείμ-Πεσάχ-Σέφελ

Τρία ιστορικά πρόσωπα του τόπου μας που έδρασαν στην Κατοχή:

1. Ιωακείμ Αλεξόπουλος (1935 - 1957) ο από Βοστόνης (1923 - 1930) και Φωκίδος (1931 - 1935).
Αρχιερέας λόγιος με πλούσιο συγγραφικό εκκλησιαστικό έργο. Στα χρόνια του ιδρύθηκαν δεκάδες κατηχητικά σχολεία με χιλιάδες μαθητές, ακούστηκε το κήρυγμα, αποκαταστάθηκε η κλονισμένη από τον προκάτοχό του ειρήνη των πιστών και του κλήρου. Με ανεξάντλητες οργανωτικές ικανότητες και παρά τις δύσκολες συγκυρίες προικίζει τη Μητρόπολη με το σημερινό Μητροπολιτικό οίκο και τα γύρω οικόπεδα όπου κτίσθηκαν τα υπάρχοντα σήμερα οικήματα και το ναΐδριο του Αγ. Νεκταρίου. Άσκησε με ιδιαίτερη αυταπάρνηση τον κοινωνικό χριστιανισμό.
Στον πόλεμο 1940 - 41 παρέμεινε ακλόνητος στην έδρα του παρά τους βομβαρδισμούς της πόλης του Βόλου. Στην Κατοχή 1941 - 1944 οργάνωσε συσσίτια για χιλιάδες πεινασμένους, γλίτωσε πατριώτες από φυλακή και εκτέλεση, έσωσε τους Εβραίους του Βόλου.
Στα πικρά μετακατοχικά χρόνια βρέθηκε δίπλα στο ποίμνιό του, όπως και στους καταστροφικούς σεισμούς 1954 - 1955. Έζησε μαζί με όλους σε σκηνή και μετά σε παράγκα όπου και παραιτήθηκε το 1957. Ενίσχυσε τις μονές και το μοναχικό βίο, έζησε σαν ασκητής.
Το 1959 κοιμήθηκε και τάφηκε στον περίβολο του Ι.Ν. Αγίου Βασιλείου Βόλου όπου υπάρχει και η επιτάφια προτομή του.
(Ιστορικό Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος, old.imd.gr)

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
2. Ο Μωυσής Πεσάχ ήταν θρησκευτικός ηγέτης της ισραηλιτικής κοινότητας του Βόλου. Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1869 και σπούδασε στη Θεσσαλονίκη Εβραϊκή Φιλολογία και Φιλοσοφία. Άσκησε το επάγγελμα του δασκάλου το 1892 στην ισραηλιτική κοινότητα Βόλου και το 1925 έγινε Αρχιραβίνος.[…]
Ο ραβίνος Πεσάχ ξεκίνησε και ενορχήστρωσε τη διάσωση της εβραϊκής κοινότητας του Βόλου με τη βοήθεια του μητροπολίτη Δημητριάδος Ιωακείμ Αλεξόπουλου. Με τη δράση τους κατάφεραν να σώσουν το 74% της τοπικής εβραϊκής κοινότητας σε μία χώρα που το 85% των Εβραίων σκοτώθηκαν στο Ολοκαύτωμα.[…]
Ο αρχιεπίσκοπος επικοινώνησε με τον Χέλμουτ Σέφελ τον Γερμανό πρόξενο στο Βόλο με τον οποίο είχε καλές σχέσεις και ο οποίος του είπε ότι οι Έλληνες Εβραίοι πρέπει να φύγουν άμεσα από την περιοχή. Ο Ιωακείμ μετέφερε τα νέα στο ραβίνο, δίνοντάς του και μια επιστολή προς όλους τους κληρικούς των χωριών γύρω από το Βόλο, προτρέποντας τους να κάνουν τα πάντα για να προστατεύσουν τους Εβραίους. […]
Οι δύο γιοι του αιχμαλωτίστηκαν από τους Γερμανούς και δολοφονήθηκαν, ενώ η σύζυγός του πέθανε από τις κακουχίες την περίοδο που κρύβονταν στα βουνά. […]
Τον Απρίλιο του 1955, ο Βόλος χτυπήθηκε από έναν καταστροφικό σεισμό. Ο ηλικιωμένος πλέον ραβίνος αναγκάστηκε να μείνει σε σκηνή. Πέθανε στις 13 Νοεμβρίου εκείνης της χρονιάς. (Κική Μαργαρίτη,18 Απρ. 2015, in.gr)

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
3. Ο Έλμουτ Σέφελ πρωτοήρθε στην Ελλάδα στα 1905 με σκοπό να ασχοληθεί με το εμπόριο. Ήταν ο πρώτος που εισήγαγε τρακτέρ και αλωνιστικές μηχανές στην Θεσσαλία. Έξυπνος, δραστήριος και ασχολούμενος με τα πάντα, έγινε γρήγορα αγαπητός στην περιοχή. Έγινε πρόξενος της Γερμανίας στο Βόλο στα 1914. Αναγκάστηκε να φύγει με την έναρξη του 1ου Παγκόσμιου αλλά ξαναγύρισε στην Ελλάδα το 1920. Η φωτογραφία εδώ είναι γύρω στα 1920-1925 και δείχνεις τα τρακτέρ και τις αλωνιστικές μηχανές LANZ που εισήγαγε ο Σέφελ.
Φυσιολάτρης, λάτρης της Αρχαιολογίας, αλλά και πρακτικό μυαλό. Είναι αυτός που έβαλε πεύκα στα Πευκάκια. Τα Πευκάκια που ήταν ένας γυμνός βραχώδης λόφος (με εξαίρεση τα λίγα πεύκα που υπήρχαν στο ομώνυμο κέντρο) και μετετράπη σε «πευκώνα τον οποίο ο ίδιος εδημιούργησε και συνετήρη, δια να αποτελή ένα στόλισμα διά την έναντι της προκυμαιας ακτήν».
Αλλά η σημαντικώτερη προσφορά του Σέφελ στην πόλη του Βόλου ήταν οι πολλές σωτήριες επεμβάσεις του κατά την διάρκεια της κατοχής. Με τις ενέργειές απέτρεψε αρκετά αντίποινα, εκτελέσεις, φυλακίσεις και βοήθησε ουσιαστικά στην τροφοδοσία του πληθυσμού. Αντέδρασε σθεναρά στους «Λεγεωνάριες», μιά τυχοδιωκτική μειονοτική ομάδα που με την κάλυψη των Ιταλών τρομοκρατούσαν και λήστευαν την Θεσσαλία. Από τις πιό σημαντικές ενέργειες του ήταν όταν πληροφόρησε μέσω του Δεσπότη Ιωακείμ τα μέλη της εβραϊκής κοινότητας για τους σκοπούς των γερμανών. Χάρη στην προειδοποίηση αυτή τα μέλη της κοινότητας εγκατέλειψαν την πόλη και με την βοήθεια απλών ανθρώπων και των ανταρτών διέφυγαν τον κίνδυνο.
Μετά την αποχώρηση των γερμανών, συλλαμβάνεται από τους αντάρτες, αλλά αθωώνεται από «λαϊκό» δικαστήριο. Τον επόμενο χρόνο (1945) άνθρωποι που εποφθαλμιούσαν την επιχείρηση του τον κατηγόρησαν για παράνομες πράξεις και κάποιοι άλλοι τον κατηγόρησαν για κατασκοπεία. Στην δίκη που έγινε τον Δεκεμβριο του 1945 αθωώνεται «δια το ασύστατο και γελοίο των κατηγοριών». Οι Άγγλοι τον συλλαμβάνουν εκ νέου το 1947 και τον στέλνουν σε δίκη στο Ειδικό Στρατοδικείο Εγκλημάτων Πολέμου. Οι άνθρωποι που τον ήξεραν ξεσηκώθηκαν. 38 μάρτυρες υπεράσπισης υπουργοί, βουλευτές, δικαστές, ο μητροπολίτης Ιωακείμ, δικηγόροι,αξιωματικοί και απλοί πολίτες καταθέτουν «όσα υπέρ του Σέφελ γνωρίζει ολόκληρος η Θεσσαλία που όλα αποτελούν ένα αληθή δι΄αυτόν ύμνον». Έτσι ξανααθωώνεται και επιστρέφει στον Βόλο. Σημαντική ήταν και η φιλανθρωπική του δράση στα επόμενα χρόνια. Ξεχωρίζουν οι δωρεές σημαντικών ποσών στο Γηροκομείο Βόλου που τον ανακηρύσσει μέγα ευεργέτη.
Πέθανε το 1964 σε ηλικία 83 ετών στο Βόλο. Η κηδεία ετελέσθη στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου με το ορθόδοξο τυπικό, για να του αποδωθεί η πρέπουσα τιμή και ευγνωμοσύνη από την πόλη του Βόλου, μετά από την άδεια της προτεσταντικής εκκλησίας στην οποία ανήκε.
(Η μοναδικότητα της οδού Σέφελ, volosmagnisia.wordpress.com)

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Οι Εβραίοι του Βόλου συνέδραμαν με 71 μαχητές κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ πολλοί άλλοι υπηρέτησαν σε βοηθητικές μονάδες. Αρκετοί σκοτώθηκαν ως αντάρτες, μεταξύ αυτών και οι Ιακώβ Σάββας και Λέων Σακής. Ο αδελφός του τελευταίου, ο Μωυσής, ήταν ηγετικό στέλεχος της ΕΤΑ στη Θεσσαλία.
Ενεργό ρόλο στη διάσωση των Εβραίων του Βόλου έπαιξε ο Ιωακείμ, Μητροπολίτης Δημητριάδος, που πληροφορήθηκε από τον Helmut Scheffel (Χέλμουτ Σέφελ), τον Γερμανό Πρόξενο στο Βόλο, για την τύχη των Εβραίων που τύχαινε να συλληφθούν.
Ήταν πολύ σπάνιο να παραδέχεται Γερμανός αξιωματούχος τέτοιου είδους πληροφορίες για τούτο και κρίνεται άξιο να τονιστεί. Ο δήμαρχος Βόλου, Νικόλαος Σαράτσης, ο δημοτικός σύμβουλος, Ζήσης Μαντίδης, ο διοικητής της χωροφυλακής, Ηλίας Αγδινιώτης, και πολλοί άλλοι πολίτες, διευκόλυναν τη διαφυγή του ογδοντάχρονου Αρχιραββίνου Μωυσή Πέσσαχ και άλλων 600 περίπου Εβραίων ντόπιων και προσφύγων. Όταν αυτοί έφθασαν στα βουνά, έγιναν μέλη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
[ STEVEN BOWMAN «Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ»
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Ισαάκ Μπενμαγιόρ
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΑΘΗΝΑ 2012]

«Μεταξύ κατακτητών και ανταρτών»

Με την ευκαιρία της απελευθέρωσης του Βόλου και του τόπου μας από τους Γερμανούς στις 19 Οκτωβρίου του 1944, αλλά και της Εθνικής γιορτής που ακολουθεί, παραθέτω και πάλι το βιβλίο «ΜΕΤΑΞΥ ΚΑΤΑΚΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΑΡΤΩΝ» 1950, (σε παλιότερη δημοσίευση έλειπαν κάποιες σελίδες) του τότε μητροπολίτη Δημητριάδος Ιωακείμ (Αλεξόπουλου). 
Είναι μια προσωπική καταγραφή των γεγονότων με τη ματιά του σπουδαίου αυτού ανθρώπου ( «άγιο» τον αποκάλεσαν -κι όχι με την έννοια της προσφώνησης των επισκόπων), που βοήθησε αφάνταστα τους κατοίκους της περιοχής μας τις δύσκολες κατοχικές μέρες. Ίσως κάποιοι/ες να μην συμφωνούν με τα γραφόμενα, αλλά αυτό δεν παύει να είναι ένα ντοκουμέντο (μια πρωτογενής πηγή πληροφόρησης). Σίγουρα ενυπάρχει το προσωπικό στίγμα του γράφοντος. 
Καλή ανάγνωση! (κατευθείαν ή μετά από κατέβασμα στα αρχεία του υπολογιστή σας). 

https://drive.google.com/file/d/0B5FKg4DxBveHYlNwcVZlU0VLM1U/view

Ο Βόλος και το Πήλιο

«Ο ΒΟΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΗΛΙΟ» είναι ένα βιβλίο πολύ κατατοπιστικό για την περιοχή μας (κυρίως του Βόλου) αλλά και του Πηλίου. 

Γράφτηκε από ομάδα δασκάλων το 1954 -πριν τους καταστρεπτικούς σεισμούς και εκδόθηκε στα 1959. Είναι το Α΄μέρος, αφού Β΄δεν βγήκε ποτέ...

Κατεβάστε το και διαβάστε το από την παρακάτω δ/νση: 

https://drive.google.com/file/d/0B5FKg4DxBveHbU04alBOZnA2dXc/view?usp=sharing

Πεταλωτής-πέταλα

Γλωσσάρι του πεταλωτή (επαγγέλματος που χάνεται ) :

--Αλμπάνης= πεταλωτής (τουρκική nalbant)
--Αλτσιάς = είδος πέταλου (ημικυκλικό) με ελαφρά χωνευτές τρύπες καρφιών. Συνήθως πετάλωναν τα άλογα και σε περιοχές χωρίς δύσκολες διαδρομές και βαριά φορτία. Ήταν γνωστά και ως γερμανικά.
--Αμόν’= το αμόνι κατασκευής πετάλων.
--Γιαβάσ’κου= το ήσυχο ζώο (τουρκική yavas).
--Γιαβασιά ή διαβασιά = τρόπος δεσίματος (από τη μουσούδα) των δύστροπων ζώων για να πονούν και να μένουν ακίνητα την ώρα του πεταλώματος.
--Ζουμπάς= εργαλείο ανοίγματος τρυπών στα πέταλα.
--Κα(γ)ιάρ’ (το) (τουρκ. kayar ) = πετάλωμα με τα ίδια χρησιμοποιημένα πέταλα. Αυτό γινόταν όταν έφευγαν κάποια καρφιά ή έχανε (λόγω χρήσης) το πέταλο την αρχική του θέση. ( Το θύμισε ο φίλτατος Theodoros Gavardinas )
--Καλ’βουκάρφχια= τα καρφιά πεταλώματος. Είναι ειδικά καρφιά (σε διάφορα νούμερα-μεγέθη)με μεγάλο κεφάλι σχήματος τετραγωνικής πυραμίδας.
--Καλ’βουτής= πεταλωτής
--Καλιβουσφύρ’= το σφυρί του καλιβώματος
--Καλιβώνου-καλ’γώνου= πεταλώνω
--Καμίν’ =το καμίνι (πυρακτώσεως μετάλλων) θέρμανσης του σίδερου (κλίβανος κατεργασίας) για την κατασκευή, ανακατασκευή ή προσαρμογή των πετάλων.
--Κατράν’ ή κατράμ’ (το) (ιταλ. Catrame & τουρκ. katran) = κατράμι, ρευστή αραιή υγρό σαν πίσσα. Είναι δηλ. η φυτική πίσσα. Φτιαχνόταν από ξύλο πεύκου γι’ αυτό και η ιδιαίτερη μυρουδιά του (όπως του δαδιού που καίγεται). Το χρησιμοποιούσαν για επάλειψη σε «μαγ’λάδι(ε)ς», σε πληγές ζώων, στην «γλαμπάτσα» (καταρροϊκός πυρετός) των προβάτων. Στο πετάλωμα άλοιφαν την οπλή των αλογομούλαρων για επούλωση όταν είχαν πληγωθεί. ( Μας το θύμισε ο φίλτατος Theodoros Gavardinas )
--Λόρθα = το καρφί που περισσεύει και κόβεται. Μετά κτυπιέται (προς τα έξω της οπλής) για να κάνει κόντρα και να μην ξεκαρφώνεται το πέταλο και λιμάρεται.
--Ματρακάς= βαρύ σφυρί για το «σφύρ’σμα» των πετάλων στο αμόνι.
--Μπαγάς (ο) = η φούσκα κοντά στο νύχι των αλογομούλαρων.
--Μπαγλάρουμα=δέσιμο (τουρκική παγλάρουμ)
--Μπλαρ’νό πέταλου= πέταλο μουλαριού
--Ντανάλια= τανάλια για κράτημα του πέταλου, αλλά και κόψιμο των καρφιών που περισσεύουν.
--Νύχ’= το νύχι των ζώων, αλλά και το γύρισμα της άκρης των πετάλων για να «πχιάν’νι(ε)» στα «καλντρίμνια».
--Ξι(ε)καλίβουτου= ζώο χωρίς πέταλα
--Ξυστρί= εργαλείο για το καθάρισμα των νυχιών-οπλών.
--Παϊβάνια= σχοινιά ή αλυσίδες δεσίματος των ποδιών των ζώων για να μην μετακινούνται την ώρα του πεταλώματος.
--Πι(ε)ταλουκάρφχια= επίσης τα καρφιά πεταλώματος.
--Πι(ε)ταλουτάδ΄κου= χώρος πεταλώματος (συνήθως υπόστεγο ή χώρος από κάποιο χάνι). Πολλές φορές και εξωτερικός χώρος, όπως πχ στο βουνό σε υλοτομίες ή ανθρακοποιεία (καμίνια) ή σε νταμάρι όπου πήγαινε ο πεταλωτής.
--Πλάκα = είδος πέταλου (πλακέ) από έλασμα (χοντρή λαμαρίνα). Συνήθως με αυτά πετάλωναν στο Πήλιο. Ήταν αντοχής και προστάτευαν τα ζώα στους δύσκολους δρόμους του βουνού. Όπως οι αλτσιάδι(ε)ς κι αυτά τα πέταλα είχαν νούμερα ανάλογα με το μέγεθος της οπλής, όπου έπρεπε να προσαρμοστούν ακριβώς.
--Ράσπα= λίμα με χοντρά δόντια για «λιμάρ’σμα» των νυχιών.
--Σιατράν’ το)= επίπεδο με ελαφριά καμπύλη κοφτερό εργαλείο-ξύστρα νυχιών-οπλών.
--Φυσι(ε)ρό= εργαλείο που φυσούσε (αέριζε) τα κάρβουνα στο καμίνι, ώστε να πυρακτωθούν τα σιδερένια πέταλα και να «σφυρ’στούν» στο αμόνι.

Παροιμίες και φράσεις:
-Άλλους του καρφί κι άλλους του πέταλου( άλλος φταίει, άλλος τιμωρείται)
-Είν’ τους γάτα μι(ε) πέταλα! (επιδέξιος, πανέξυπνος, ικανότατος)
-Καλιβών’ τουν ψύλλου στουν αέρα. (είναι ευφυής)
-Μνια στου καρφί κι μνια στου πέταλου! (πληρωμένη απάντηση ή λόγια αληθινά προς όλες τις κατευθύνσεις)
-Όπχιους λύπατι(ε) του καρφί, χάν’ κι του πέταλου. ( η «οικονομική» αγορά πολλάκις είναι ζημιογόνα)
-Τ’ φτουχού του εύρημα καρφί ή πέταλου. ( φτωχός κι άτυχος)
-Τα τίναξι(ε) τα πέταλα! (πέθανε) [Tα ιπποειδή όταν πεθαίνουν, πέφτουν ανάσκελα με τα πόδια τα πάνω, με αποτέλεσμα να φαίνονται τα πέταλα (είναι απόδειξη ότι πέθαναν) ].
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Ακούστε (οπωσδήποτε οι νεότεροι) :
Τραγούδι «Τα πεταλάκια» (1950) που ακόμη χορεύεται σε γάμους, πανηγύρια και γλέντια στο Πήλιο:
https://www.youtube.com/watch?v=jTa9YCh9SFk

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Επίσης διαβάστε την ιστορία Αϊγιωργίτη πεταλωτή:http://www.taxydromos.gr/article.php?id=135945&cat=88 

Φωτογραφία του σπουδαίου φωτογράφου Δημήτρη Παπαδήμου (Καΐρο 1918- Αθήνα 1994).
Ο πατέρας του καταγόταν από την Τσαγκαράδα και η μητέρα του από την 'Ιμβρο.
Διαβάστε επιπλέον: file:///C:/Users/%CE%91/Documents/Bluetooth%20Folder/Downloads/DIMITRIS%20PAPADHMOS.pdf