Ημερολόγιον των κυριωτέρων συμβάντων κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν από του 1821-1830

 Στο περιοδικό «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ» έτους 1896, του Ζωσιμά Εσφιγμενίτη, σε δώδεκα συνέχειες από τον Ιανουάριο ως και το Δεκέμβριο, γίνεται καταγραφή των πολεμικών γεγονότων όλης της Ελλάδας. Εδώ είναι επιλογή μόνον των τοπικών γεγονότων.

-------------------------------------------------------

«ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΤΕΡΩΝ ΣΥΜΒΑΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΑΠΟ ΤΟΥ 1821-1830»

1821

29 Μαρτίου 1821 ημέρα Τρίτη: Μεταφορά πολυτίμων κινητών πραγμάτων από Λεχωνίων και Άνω Βώλου εις το φρούριον του Βώλου υπό των Τούρκων• φόβου ένεκα.

1 Μαΐου 1821 ημέρα Κυριακή: Ανάγνωσις μετά την Θείαν Λειτουργίαν των προσφάτως σταλέντων επιστολών της Φιλικής Εταιρίας εν Μηλέαις υπό του Ανθίμου Γαζή έμπροσθεν των μεμυημένων τα μυστήρια της Εταιρίας.

2 Μαΐου 1821 ημέρα Δευτέρα: Ανάγνωσις των ιδίων επιστολών υπό του Ανθίμου Γαζή εν Μακρινίτση έμπροσθεν του Χατζηρήγα και άλλων μεμυημένων.

3 Μαΐου 1821 ημέρα Πέμπτη: Καταστροφή και πυρπόλησις των χωρίων Αγίου Λαυρεντίου, Αγίου Γεωργίου, Πινακατών και Βυζίτσης. (διατί δε δεν έκαψαν και τας Μηλέας θα είπωμεν εν τω επομένω φύλλω).

4 Μαΐου 1821 ημέρα Τετάρτη: Μετάβασις του Ανθίμου Γαζή εις Τρίκερι και εκφώνισις λογυδρίου υπό του ιδίου υπέρ της Ελευθερίας.

5 Μαΐου 1821 ημέρα Πέμπτη: Εμφάνισις προς τα παράλια των Τρικέρων και του Αλμυρού πλοίων τινών Υδραίων και Σπετσιωτών.

6 Μαΐου 1821 ημέρα Παρασκευή: Κήρυξις της Επαναστάσεως εν Τρικέροις.

7 Μαΐου 1821 ημέρα Σάββατον: Έναρξις της Επαναστάσεως του Πηλίου υπό την αρχηγίαν του Κυριακού Βασδέκη.

8 Μαΐου 1821 ημέρα Κυριακή: Φόνος 600 Τούρκων εν Λεχωνίοις υπό των Πηλιορειτών και τραυματισμός του αρχηγού Κυριακού Βασδέκη.

9 Μαΐου 1821 ημέρα Δευτέρα: Διανομή των αιχμαλώτων Τούρκων των Λεχωνίων υπό των κατοίκων του Αγίου Λαυρεντίου και του Αγίου Γεωργίου.

10 Μαΐου 1821 ημέρα Τρίτη: Πολιορκία του φρουρίου του Βώλου και τραυματισμός του αρχηγού Κυριακού Βασδέκη.

11 Μαΐου 1821 ημέρα Τετάρτη: Πολιορκία του Βελεστίνου υπό των Πηλιορειτών όντων υπό την αρχηγίαν του Παναγή Βασδέκη.

12 Μαΐου 1821 ημέρα Πέμπτη: Καταδίωξις των Ελλήνων υπό των εν Βελεστίνω Τούρκων εν τω χωρίω Αγίου Γεωργίου.

13 Μαΐου 1821 ημέρα Παρασκευή: Σφαγή των κατοίκων χριστιανών του Βελεστίνου υπό των Τούρκων.

15 Μαΐου 1821 ημέρα Κυριακή: Μάχη εν τη θέσει Μηλούνα ανατολικώς και πλησίον των Λεχωνίων.

17 Μαΐου 1821 ημέρα Σάββατον: Οι Μηλιώται απέστειλον προς τον εν Λεχωνίοις πασσάν Δράμαλην, δυο πληρεξουσίους .

18 Μαΐου 1821 ημέρα Κυριακή: Ο Μεχμέτ πασσάς Δράμαλης απολύει τους δύο πληρεξουσίους Μηλιώτας εκ Μηλίνης αφ’ ού παρέλαβε άλλους δύο ομήρους.

1822

13 Απριλίου 1822 ημέρα Πέμπτη: Έλευσις εις Θεσσαλίαν Καρατάσου, Δουμπιώτη και Γάτσου.

1823

1 Μαΐου 1823 ημέρα Τρίτη: Αναχώρησις των Αγιολαυρεντιτών από του χωρίου των εις Τρίκερι, φόβου ένεκεν.

7 Μαΐου 1823 ημέρα Δευτέρα: Μάχη εν Λιθοκάστρω και υποχώρησις των Ελλήνων εν Αλατά.

8 Μαΐου 1823 ημέρα Τρίτη: Η αιματηρά και φρικαλέα σφαγή, η τρομερά αιχμαλωσία και η καταστρεπτική πυρπόλησις της εσχάτης και ακρινής του Πηλίου κωμοπόλεως Προμυρίου.

14 Μαΐου 1823 ημέρα Δευτέρα: Μάχη άντικρυ του νησιδίου Αλατάν εν η εφονεύθησαν υπέρ τους 700 Τούρκους• Έλλην δε ουδείς.

15 Μαΐου 1823 ημέρα Τετάρτη: Σφαγή 280 Τούρκων κλεισθέντων εν τω ξηρονησίω «Αλατά» και αιχμαλωσία τριών προκρίτων Τούρκων ούς έπεμψαν οι Έλληνες εις Σκίαθον.

19 Μαΐου 1823 ημέρα Σάββατον: Μάχη εν τη θέσει «Γαντσέα» της περιφερείας του Αγίου Γεωργίου του Δήμου Νηλείας, θάνατος 10 Τούρκων, κυρίευσις 2 αιχμαλώτων και εν κανόνιον υπό των Ελλήνων.

9 Οκτωβρίου 1823 ημέρα Τρίτη: Απόπειρα αποβιβάσεως Τουρκικού στόλου εις Σκίαθον διά του υπό τον Καπετάν πασάν στόλου• αποτυχία και αναχώρησις αυτού εις Βώλον.

11 Οκτωβρίου 1823 ημέρα Πέμπτη: Ναυμαχία εν τω κόλπω Βώλου και νίκη του Ελληνικού στόλου κατά του Τουρκικού.

1827

17 Φεβρουαριου ημέρα Πέμπτη: Μυστικόν Συμβούλιον γενόμενον εν τη μονή του Αγίου Λαυρεντίου, υπό των προκρίτων των 24 χωριών του Πηλίου προς υπεράσπισιν και εξασφάλισιν του τόπου όχι μόνον υπό των Τούρκων αλλά και από των ληστών, εν ω ευρέθησαν και 3 απεσταλμένοι εκ της επαρχίας Αγιάς• ταύτα πάντα μοι είπεν ο ενενηκοντούτης Νικόλαος Οικονόμου, ο αποβιώσας τη 22 του παρελθόντος Οκτωβρίου.

9 Απριλίου 1827 ημέρα Σάββατον: Σύλληψις εν Βώλω οκτώ τουρκικών πλοίων υπό της μοίρας του Άστιγγος.

5 Νοεμβρίου 1827 ημέρα Σάββατον: Εκστρατεία των Ελλήνων εις Βώλον και αποχώρησις αυτών τη 19 του ιδίου ως εκ της ελεύσεως νέων εχθρικών δυνάμεων.

Ο πληρεξούσιος Μαργαρίτης Δημάδης, Αργαλαστιώτης

 Ο Αργαλαστιώτης Μαργαρίτης Δημάδης, πήρε μέρος στην Επανάσταση του 1821 συμμετέχοντας τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου στη Συνέλευση των Σαλώνων.

Δύο χρόνια αργότερα, το 1823, (όπως λέει και ο παρακάτω διορισμός του) έλαβε μέρος στη Β΄ Εθνοσυνέλευση. Εκλέχτηκε παραστάτης Μαγνησίας στο Β΄ Βουλευτικό.                                                                                        

 «Κατά την νομικήν διάταξιν, και την προσταγήν της υπερτάτης βουλής, συνελθόντες εις έν τα εν τη Μαγνησία δύο ελεύθερα χωρία, κοινή γνώμη εκλέξαμεν πληρεξουσίους παραστάτας διά την εθνικήν βουλήν τον τε κύριον Μαργαρίτην Δημάδην από Αργαλαστήν, και τον κυρ Αναγνώστην Δημήτρι από Λαύκου, διά να παραστήσωσι τα δίκαιά μας, και τα άτακτα φερσίματα του καπετάν Μπασδέκη, μετά την εκλογήν των πληρεξουσίων μας, τα οποία θέλετε πληροφορηθεί παρά των ιδίων απεσταλμένων μας, πλην όμως χωρίς να δειληάσωμεν ποσώς, συνήλθομεν και δεύτερον μυστικώς και εκλέξαμεν και αύθις τους ιδίους και επιβεβαιούμεν με το παρόν υπογεγραμμένον και εσφραγισμένον και διορίζομεν τον μεν Μαργαρίτην Δημάδην πληρεξούσιον παραστάτην και μέλος της εθνικής βουλής ισόψηφον με τα λοιπά μέλη διά χρόνον ολόκληρον, τον δε Αναγνώστην Δημητρίου αφού λάβη τας επιταγάς της υπερτάτης βουλής, να επιστρέψη, διό υπογραφόμεθα

αωκγ Ιανουαρίου ιδ΄

Οι έφοροι των εν τη Μαγνησία δύο ελευθέρων χωρίων Αργαλαστής και Λαύκου

χ. νίκους βεβεονου

χαντζι νικολής δήμου βεβεονο

δημήτριος μαργαρίτης βεβεονο

νικολής ηοανου παρόν

γεοργάκης κουσταντί

[Αντιγραφή σε μονοτονικό από το περιοδικό ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ, Βώλος, Ιούνιος 1892, τχ. ΜΒ΄, «Τα διασωθέντα λείψανα της Παλιγγενεσίας της Ελλάδος», σελ. 340-41]

1821: Η Πολιορκία του Βελεστίνου, συνέχεια αυτής του Βόλου

[…] Οι πολιορκήσαντες το φρούριον του Βώλου και συστήσαντες τοπικήν διόικησιν την καλουμένην «Βουλήν Θετταλομαγνησίας» εστρατοπέδευσαν εν τω παρά τω Βελεστίνω χωρίον «Αγίω Γεωργίω» και περιεκύκλωσαν πανταχόθεν τω Βελεστίνω· τούτο ιδόντες οι τούρκοι εκλείσθησαν εντός τεσσάρων πύργων ισχυρών. Τότε οι χριστιανοί του Βελεστίνου ενωθέντες μετά των άλλων επαναστατών ελεηλάτουν και έκαιον παν το προστυχόν […] εν ω δε οι επαναστάται έπραττον ό,τι ηδύναντο, οι Έλληνες σκοποί είδον επί της οδού της Λαρίσης προς Βελεστίνον κόνιν ανερχομένην μέχρις ουρανού, νομίσαντες ότι είναι όλος στρατός (ενώ ήσαν αγέλαι ζώων και ως τριακόσιοι χωρικοί τούρκοι) ανήγγειλαν τούτο· τότε πανικός φόβος κατέλαβε τους έλληνας· ταύτα ιδόντες οι έγκλειστοι τούρκοι εξήλθον ως 30 έφιπποι και έδιωξαν τους χριστιανούς μέχρι του στρατοπέδου[…]  

(Περιοδικό ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ, Βώλος, Φεβρουάριος 1891, τχ κστ' , σελ. 208-209)

[…] Προ της Ελληνικής επαναστάσεως η πόλις αύτη (Βελεστίνον) διηρείτο εις δύο μέρη : την οθωμανικήν συνοικίαν κατέχουσαν το ανατολικομεσημβρινόν αυτής  μέρος, και την χριστιανικήν συνοικίαν κατέχουσαν το βορειοδυτικόν και ονομαζομένην Βαρούσιον. Το Βαρούσιον τούτο κατεστράφη κατά την Επανάστασιν του 1821 κι ήδη είνε αγροί τοιχογυρισμένοι και ονομαζόμενοι αυλαγάδες αν οις διακρίνεται και η πατρική κατοικία του Ρήγα.

Η καταστροφή δε της χριστιανικής τούτης συνοικίας εγένετο ούτως : Αφού ανεπετάστη η σημαία της επαναστάσεως εν Ελλάδι ύψωσαν την Ελληνικήν σημαίαν και πολλά των χωρίων του Πηλίου, εν οις διεκρίθη η ηρωική Μακρυνίτσα. Αρχηγοί δε της επαναστάσεως ήσαν εν μεν τη Μακρυνίτση ο Χατζή Ρήγας, των δε λοιπών χωρίων του Πηλίου ο Κυριάκος Μπασδέκης, των δε Καναλίων ο Χατζή Κυριαζής και Χατζή Νικόλαος. Επειδή δε τινές των επαναστατών, εν οις και οι εκ Καναλίων Δημήτριος Παπαγεωργίου και Αλέξανδρος Κορομηλάς μετέβησαν εις Βελεστίνον και ύψωσαν την Ελληνικήν σημαία παρά τη Υπερεία Κρήνη τζαμίου, ύψωσε την Ελληνικήν σημαίαν εν Βαρουσίω, και είς των εφημερίων της συνοικίας τούτης Παππακωνσταντίνος ονομαζόμενος. Αφού όμως συνήλθε πανταχόθεν Τουρκικός στρατός εv Βελεστίνω, οι μεν επαναστάται μη δυνάμενοι να μένωσιν αυτόθι  διά το πεδινόν του μέρους, απεσύρθησαν εις τα ορεινά μέρη του Πηλείου, οι δε χριστιανοί του Βελεστίνου βλέποντες εαυτούς εν τω εσχάτω κινδύνω, απεφάσισαν να σωθώσιν ως ηδύνατο έκαστος. Διηρέθησαν λοιπόν εις τρία μέρη και το μεν πρώτον ορμήσαν προς το Πήλιον όρος εσώθη άνευ πολλών κινδύνων, το δε έτερον μεταβαίνον εις Βώλον  υπέστη πολλούς κινδύνους και απωλείας, το δε τρίτον το πολυπληθέστερον, θέλον να μεταβή εις Φάρσαλον, συνελήφθη καθ’ οδόν υπό του Κιόρμπεη, και αφού ήχθη εις Βελεστίνον, τινές μεν των γυναικών και των παίδων διενεμήθησαν μεταξύ των Οθωμανών και ηναγκάσθησαν να δεχθώσι την οθωμανικήν θρησκείαν, οι δε άνδρες εσφάγησαν ως αρνία και ερρίφθησαν εις τον παρακείμενον χείμαρρον.

Εγένετο δε η σφαγή αύτη κατά τον επόμενον και ανήκουστον τρόπον. Είς χριστιανός εσφάζετο, έτερος δε χριστιανός υποχρεούτο να σηκώση αυτόν εις τους ώμους και να τον ρίψη εις τον ρηθέντα χείμαρρον· επανερχόμενος δε ο χριστιανός ούτος εσφάζετο έτερος δε εκ των μελλόντων θυμάτων υποχρεούτο να μεταφέρη τον σφαγέντα εις τον χείμαρρον τούτον. τοιουτοτρόπως δε εσφάγηασαν όλοι οι χριστιανοί τού Βαρουσίουυ περί τους τριακοσίους. Σώζεται εν Βελεστενω ο υιός ενός των αγρίων τούτων σφαγέων, όσιες έσφαξεν 99 εκ των θυμάτων τούτων· δεν συνεπλήρωσε δε τον αριθμόν 100, καθόσον πας Οθωμανός σφάξας αυθημερόν εκατόν χριστιανούς αποκλείεται του δικαιώματος να ενεργήση εις το μέλλον ομοίαν τοιαύτην σφαγήν κατά χριστιανού. Ο υιός του σφαγέως τούτου ονομαζόμενος Κοτζά Βελής, ζη αθλίως βδελυττόμενος τόσον  από τους χριστιανούς, καθώς και από τους Οθωμανούς·  είνε δε εργάτης σκάπτων επί ημερομισθίω.

Προέβησαν δε οι Οθωμανοί εις την αγρίαν ταύτην σφαγήν ουχί μόνον διότι επανεστάτησαν οι χριστιανοi, αλλά και διότι ήσαν συμπολίται του Μεγάλου οργανωτού της Ελληνικής επαναστάσεως Ρήγα του Φεραίου […]

(ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΡΗΓΑ ΤΟΥ ΦΕΡΑΙΟΥ, Γεωργίου Θεοφίλου , Εν Αθήναις 1896, σελ. 8-9 )

Ν. Εγγονόπουλος, ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ