Ο Μέγα -Σωτήρας στα Κανάλια (1)

Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή «Μέγα Σωτήρα»

(στα Κανάλια Αγίου Γεωργίου Νηλείας)

Η μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή Μέγα Σωτήρα όπως ονομάζουν οι ντόπιοι αυτό το μοναστηράκι, βρίσκεται ανάμεσα στο χωριό Άγιος Γεώργιος Νηλείας και τον οικισμό της Άνω Γατζέας. Συγκεκριμένα  βρίσκεται στον οικισμό Κανάλια τα οποία βρίσκονται 2,5 χιλιόμετρα ανατολικά από τον Άγιο Βλάση και σε υψόμετρο περίπου 500μ. Επίσης ο δρόμος προς τον οικισμό Αγίας Τριάδας (Άνω Γατζέα), από το χωριό του Αγίου Γεωργίου, οδηγεί και στον Μέγα Σωτήρα. 

Τα Κανάλια είναι ένας οικισμός με λίγα διάσπαρτα «καλύβια» που στα παλιότερα χρόνια κατά τη χειμερινή κυρίως περίοδο, έσφυζε από ζωή, αφού στα καλύβια έμεναν οι αγιοργίτικες οικογένειες που ξεχειμώνιαζαν και μάζευαν τις ελιές από τα περιβόλια τους. Το μοναστηράκι τότε ήταν η ενορία τους. Σήμερα πια, δεν μένουν οι αγρότες στα καλύβια τους παρά τα χρησιμοποιούν ως αποθήκες.

Το φυσικό περιβάλλον που είναι χτισμένο το μοναστήρι είναι κατάφυτο από ελιές κυρίως αλλά κι από οπωροφόρα.

Η ημερομηνία ίδρυσης της μονής δεν είναι γνωστή. Χτίστηκε όμως πριν εκατοντάδες χρόνια.  Επίσης ξέρουμε πως κάηκε από τους Τούρκους. Γνωρίζουμε ακόμη ότι στη θέση που βρίσκεται τώρα, υπήρχε κτίσμα παλαιότερης εποχής. Κτήτορας ήταν ο αγιώτης Συμεών Φλαμουρίου (1518-1594), που ήρθε από το Αγιονόρος. Αρχικά έμενε στο ύπαιθρο κάτω από μια μηλιά με νηστεία και προσευχή. Οι αγρότες τον σέβονταν κι αυτός σαν ανταπόδοση της αγάπης τους έχτισε ναΐσκο και καλύβια. Έτσι δημιουργήθηκε ο οικισμός με κέντρο το μοναστηράκι. Είναι ένα απλό συγκρότημα αγροτικού μοναστηριού.

Μια πρώτη ανακαίνιση έγινε από τον αγιοργίτη Διαμαντή Χατζη-ευαγγελινό, που έδωσε αρκετά χρήματα το 1755, πέντε χρόνια πριν πεθάνει. Μετά το μοναστηράκι πέρασε στα χέρια της Κοινότητας Αγίου Γεωργίου, όπως και ο Αϊ-Ταξιάρχης. 

Στο μοναστήρι υπάρχει επιγραφή μ’ έναν ισοσκελή σταυρό στην οποία αναγράφεται η ημερομηνία ανακαίνισης (1841).  Το καθολικό είναι μια παραλλαγή σταυροειδούς με τρούλο. Στο εσωτερικό του υπάρχουν λιγοστές τοιχογραφίες οι οποίες διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Στο εξωτερικό του Ναού εντοπίζεται μία μοναδική τοιχογραφία, η οποία έχει αλλοιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Το σύνολο των τοιχογραφιών χρονολογούνται στο τέλος του 18ου – αρχές 19ου αιώνα. 

Η παράδοση λέει πως από το 1865 ως το 1882, η μονή ενοικιάστηκε και λειτουργούσε, από τον ηγούμενο του μοναστηριού των Ταξιαρχών (που οποία βρίσκεται σχετικά κοντά από το Μέγα Σωτήρα και στην ίδια κοινότητα). Όμως, μετά το θάνατο του ηγούμενου ήλθε κι η παρακμή του μοναστηριού. 

Η περιουσία του μοναστηριού είναι ένα ελαιοπερίβολο. 

Σήμερα το μοναστηράκι ανακαινίζεται σταδιακά κι είναι πάλι στη δικαιοδοσία της γυναικείας μονής Ταξιαρχών, αλλά δεν είναι ανοιχτό. Λειτουργεί και πανηγυρίζει μόνο την παραμονή της γιορτής του Σωτήρος στις 5 Αυγούστου.