Ο Τσελεπίτσαρης (1)

Σκίτσο του Άννινου

Τσελεπίτσαρης ή Θεόδωρος Κολωνιάτης

Το κανονικό αλβανικό όνομά του ήταν Τζελήλ αγάς Τσέλιο Πίτσαρη. (τσέλιο=ανάβω φωτιά  και πίτσαρε=μικρούλης)  Όμως έμεινε γνωστός με τ’ όνομα Τσελεπίτσαρης ή Τσελιοπίτσαρης από τη συνένωση του ονοματεπώνυμού του απ’ τους Αθηναίους.  Όταν βαπτίστηκε πήρε το όνομα Θεόδωρος κι ο ίδιος πήρε και το επώνυμο Κολωνιάτης απ’ τον τόπο καταγωγής του την Κολόνια (Κορυτσάς) της Αλβανίας. 

Αρχικά ήταν πρωτοπαλίκαρο -πολεμιστής του Ζενέλμπεη Γκιώνη Λέκα ή Γκιουλέκα στην αποτυχημένη επανάσταση των Αρβανιτάδων κατά των Τούρκων, το 1847-48. 

Μετά τριάντα χρόνια βρέθηκε στα μέρη μας, πολεμώντας στη μάχη της Μακρινίτσας και μετά βορειότερα, ως οπλαρχηγός. Πέρασε μαζί με άλλους επαναστάτες κάτω απ’ τις διαταγές του Λεων. Βούλγαρη στο Πήλιο, στις 21 Δεκεμβρίου 1877. Ύστερα πήρε μέρος στις μάχες Σουρβιάς, Σαρακηνού- Μακρινίτσας.

Ο Κ. Κούκης αγωνιστής στη Μακρινίτσα λέει γι’ αυτόν:

Ο Μιλτιάδης Σεϊζάνης δημοσιογράφος και αυτόπτης μάρτυρας των μαχών, επίσης γράφει για το Θεόδωρο Κολωνιάτη:

Ο Κ. Λιάπης στην περιοδική έκδοση ΜΑΓΝΗΣΙΑ της ΕΚΠΟΛ-ΝΑ Μαγνησίας, και στη σελ. 88 του τεύχους 11/2008, γράφει για τη μάχη της Σουρβιάς το 1878. Εκεί παραθέτει και το παρακάτω άτεχνο ποίημα-ντοκουμέντο, άγνωστου ριμαδόρου. Το αντιγράφω, παραθέτοντάς το μαζί με τις επεξηγήσεις:

Ο υιός του Τσελεπίτσαρι από την Αλβανία

ήλθε και εβαπτίστηκε για την ελευθερία.

Μόνος του μοι το έλεγε πως ήτο απ’ τα Κολόνια¹ 

κι ότι ποσώς δεν σκιάζεται τα τούρκικα κανόνια.

Τώρα δε π’ ανταμώθηκε Μπαζτέκι και Γαρέφη²,

ξανά κυρίτω την τουρκιά, θ’ ανάψη το ντουφέκι³.

Τα χωργιά της Θεσσαλίας έκαμαν αναφορά,

προσκαλούν τους αρχηγούς τους και ζητούν ελευθεριά.

Αρχηγοί ελευθερίας, στρατιώτες της τιμής

μη σας τρομάζει  Αγάς

στο μοναστήρι της Σορβιάς

το έδειξε κι ο Πίτζαρης⁴ . 

Οι Τούρκοι και οι Γκέκηδες

και οι Παρασαμλίδες⁵

είναι ως χίλιοι κι εκατό

και τούτο είναι αληθινό,

ότι είναι όλοι κιοτήδες.

Αμούσαγας⁶ εφώναξε και Μωχαμέτ φωνάζει

και ο Χαϊβούζης⁷  το σκυλί κράζει κι αναστενάζει

ο Πίτζαρης, Τσέλιος, ο Ναούμ⁸

άνδρες νέοι Θεσσαλίας εις τα όπλα παρ’ ευθείς

εγερθήτε να ιδήτε Τούρκων την αδυναμίαν

και Ελλήνων την ανδρείαν έξωθεν μίας Μονής.

Το τι θα πει Γενίτσαρις (σικ)

κι ο Ζαχαριάς⁹  κι ο Έξαρχος κυτάζουν

πως είναι εβδομήκοντα διόλου δεν τρομάζουν,

ρίπτουν την πρώτη μπαταργιά,

φωνή ηκούσθη βρε παιδιά.

Αργά αργά και τον Αγά χτυπάτε με ελευθεριά,

ο πόλεμος αρχίνησε κι οι Γκέκηδες ορμούνε

αλλά από τις σφαίρες των Γραικών,

βήμα δεν προχωρούνε.

Έπεσαν έπεσαν νεκροί Γκέκηδες και Νιζάμι¹⁰ 

και πληγωμένους έφεραν εις το Βόλο στο ντιβάνι

εκατόν ογδοήκοντα ηξεύρομεν φονευθέντας

αλλά από τους εβδομήκοντα τους νέους και λευέντας

δεν εφονεύθηκε κανείς

ερώτα δια να πιστευθής.

1.       Χωριό της Αλβανίας, πατρίδα του Τσελεπίτσαρη. Γι’ αυτό και τον Αρβανίτη μπουλουξή τον έλεγαν και Κολωνιάτη.

2.       Ο λόγος γίνεται για το Ζήσιμο Μπασδέκη και τον Κων-νο Γαρέφη, συναρχηγούς της πηλιορείτικης επανάστασης του 1878.

3.       Το περιεχόμενο αυτού του στίχου αποδόθηκε κατ’ έννοια, γιατί ορισμένες λέξεις του δε διαβάζονται.

4.       Πρόκειται και πάλι για τον Τσελεπίτσαρη.

5.       Αγνοώ τη σημασία της λέξης.

6.       Εννοείται ο αρχηγός των Γκέκηδων Αμούς Αγάς.

7.       Μωχαμέτ και Χαϊβούζης, βαθμοφόροι των πολιορκητών.

8.       Πρόκειται για τον Μακεδόνα μπουλουξή των εθελοντών Κωνσταντινίδη. (βλ. κι ΕΔΩ)

9.       Εννοείται ο μπουλουξής Ζαχαρόπουλος.

10.   Η λέξη είναι τούρκικη και σημαίνει τον τακτικό στρατό.

Ο Τελεπίτσαρης λίγα χρόνια μετά τις μάχες στη Μακρινίτσα επισκέφτηκε το Βόλο:

 Όταν τελείωσε ο άδοξος αυτός πόλεμος στη Θεσσαλομαγνησία, ο Τσέλιο Πίτσαρη μαζί με άλλους κατέβηκε στην Αθήνα. Ζούσε στην περιοχή του Θησείου. Αρχικά ακολουθούνταν  από αρκετούς, αφού ήταν «μπουλουξής» και το παρουσιαστικό μαζί με την πλούσια αρματωσιά του ήταν επιβλητικό. Κάποτε παρέδωσαν όλοι τα όπλα τους, σύμφωνα με διάταγμα του Τρικούπη κι ο καθένας πρώην πολεμιστής τράβηξε το δρόμο του. Το χρηματικό βοήθημα που πήρε εξανεμίστηκε, ήρθε η φτώχεια κι ο ίδιος πούλησε τ’ άρματά του για να ζήσει. Μετά ζούσε απ’ τα φιλοδωρήματα, ποτέ όμως από ζητιανιά! Τότε ήταν που άρχισε να υποστηρίζει τον Δηλιγιάννη αντίπαλο του Τρικούπη, αντιδρώντας στον αφοπλισμό και συμμετέχοντας σ' όλες τις εκδηλώσεις του "Κορδονιού".   

Κάποια στιγμή ο δήμαρχος Αθηναίων και συμπολεμιστής του Δ. Σούτσος, του πρότεινε να εργαστεί ως φανοκόρος(=επιμελητής-συντηρητής φανών δημοτικού φωτισμού). Ο παλιός πολεμιστής δε δέχτηκε τέτοια θέση θεωρώντας την  υποτιμητική. Το έριξε έπειτα στο πιοτό και στις διαδηλώσεις. Επόμενο ήταν να γίνει "γραφικός" και θαμώνας της αγοράς και των καφενείων. 
Χαρακτηριστικό του ήταν πως στην κορυφή του κονταριού της μεγάλης σημαίας που κρατούσε προπορευόμενος των πορειών-διαδηλώσεων, είχε ένα παλιοτσάρουχο, δείγμα της -...και τότε- λιτότητας. Επίσης λόγω της φτώχειας του δεν φορούσε τσαρούχια, γι' αυτό ήταν ο …ξιπόλητος φουστανελάς!

Για τον Τρικούπη που είχε βάλει το πετρέλαιο και τον καπνό στο μονοπώλιο  φώναζε : «Κάτω το Τρικούπη», «κάτω ο πετρέλαιος», «κάτω ο πακετάκιας»!
Ως μόνιμος θαμώνας των καφενεία της Αθήνας, χαιρετούσε πάντα με τη λέξη «κορδονορούμπαρος» υπονοώντας τον Δηλιγιάννη (Κορδόνι), άσχετα αν ο χαιρετισμός του απευθυνόταν σε …Τρικουπικούς!

Στα θεωρεία της Βουλής ήταν επίση; μόνιμος, ως αργόσχολος αλλά και γέροντας. (Λένε πως απεικονίζεται στον πίνακα του Ορλόφ, όπου αγορεύει ο Τρικούπης στη Βουλή. Η αλήθεια είναι, πως ο δεξιά φουστανελοφόρος είναι ο Αλέξιος Στριφτόμπολας,  βουλευτής Πάτρας. Στην αριστερή πόρτα στο βάθος είναι ο βουλευτής Αττικής Δημήτριος Καλλιφρονάς.)  

Οι σατιρίζοντες την πολιτική, δημοσιογράφοι της εποχής, στα διάφορα έντυπα, έφτιαχναν στίχους για τον Τσελεπίτσαρη. Ο Γ. Σουρής δε θα μπορούσε να λείψει!

Ο βίος, η πολιτεία και τα στερνά του παλιού αυτού αγωνιστή, είναι πανομοιότυπα με άλλων αγωνιστών. Κοινό το άδοξο τέλος του με πολλών άλλων, που δε διάλεξαν κρατικές θέσεις ή δεν πέρασαν στη ληστεία. Ίσως ήταν η νοοτροπία που κι ο ίδιος ο Τσελεπίτσαρης έδειξε με την απάντησή του στο δήμαρχο: 

Τάκη Λάπα- Αθηναϊκοί τύποι-1976

Στην πόλη του Βόλου και στη συνοικία των Αγίων Αναργύρων (από Ναβαρίνου ως Ναυπλίου), ΤΚ 38334, υπάρχει οδός αφιερωμένη στον Τελεπίτσαρη. Η ονοματοθεσία έγινε με την απόφαση 100 του 1993, επί δημαρχίας  Δημητρίου Πιτσιώρη.

(ΔΡΟΜΟ-ΛΟΓΙΟ του Δήμου Βόλου,Δημ. Κωνσταντάρα- Σταθαρά, Βόλος 2009)