Άγιος Νικόλαος Βόλου (1)

Ο μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Νικολάου στο Βόλο (*),

Σήμερα ένα στολίδι αρχιτεκτονικής, δεν ήταν μια τόσο απλή υπόθεση για την πόλη (διοικούντες και κατοίκους) όπως μάλλον θα έπρεπε να ήταν . Είναι μια πολύπαθη ιστορία αυτή της ανέγερσης, που κράτησε περίπου ογδόντα (!) χρόνια, μέχρι να φτάσει στη μορφή που όλοι βλέπουμε. Έτσι: 

Ο πρώτος ναός «στήθηκε» πολύ απλός στα 1855-56 επί τουρκοκρατίας και μετά από ενέργειες Βολιωτών προς το Σουλτάνο. Πριν απ' αυτό όμως γίνανε κι άλλες προσπάθειες οικοδόμησης ναού. Το ξεκίνημα "ανέγερσης" ενός ναού για τις λατρευτικές ανάγκες των κατοίκων της πόλης που ως τότε εκκλησιαζόντουσαν στον κοντινότερο Αϊ-Γιάννη Άνω Βόλου ή στα γύρω χωριά, γέμισε χαρά τους χριστιανούς.
Το πώς έγινε ακριβώς, μας το λέει ο Νικόλαος Γάτσος στις "Βολιώτικες αναμνήσεις"του, αλλά κι άλλοι:

Ο Νικ. Γάτσος ήταν εγγονός του Νικ. Γάτσου, οικιστή του Βόλου
που αναφέρεται στα κείμενα. Οι "αναμνήσεις" του δημοσιεύτηκαν
σε συνέχειες στη βολιώτικη εφημερίδα ΣΗΜΑΙΑ,
το Μάρτιο & Απρίλιο του 1931

Τα ίδια περίπου γράφει κι Αριστοτέλης Κουρτίδης που επισκέφτηκε τότε την πόλη, στο άρθρο του "Μέχρι Βόλου" στο περιοδικό ΕΣΤΙΑ στα 1887, τχ 607:

 Ο Γιάννης Κορδάτος στην "Ιστορία της Επαρχίας Βόλου και Αγιάς" σ. 825 γράφει για το ίδιο θέμα, δανειζόμενος απ' τον ειδικό όπως αναφέρει- Διονύση Μολοχάδη:

Ο "προσωρινός" ναός έγινε μέσα σε διάστημα σαράντα ημερών. 
Οι οικιστές του Βόλου επέβλεπαν συνεχώς την ανέγερση φοβούμενοι την κατεδάφιση απ' τους ντόπιους οθωμανούς μέχρι που εγκαινιάστηκε στις 21-4-1856 : 

Ν. Γάτσος "Βολιώτικαι αναμνήσεις"

Ο ναός έμεινε εκεί 42 (!) χρόνια, ως κάποιο μεσημέρι Κυριακής ή γιορτής που έγινε στάχτη. Ο Ζωσιμάς κάνει μια εκτενή αναφορά στο περιστατικό στον ΠΡΟΜΗΘΕΑ- Ιούλιος 1898 (ΕΔΩ):

Σώθηκαν μόνον κάποιες εικόνες και τα λάβαρα! Αυτός λοιπόν, ο απλός ναός κάηκε, μια χρονιά μετά την απελευθέρωση της δεύτερης τουρκικής κατοχής του Βόλου, μετά τον ατυχή πόλεμο του 1897. 

Έπρεπε να φτιαχτεί αμέσως άλλος μητροπολιτικός ναός, γιατί ο εκκλησιασμός γινόταν στη Μεταμόρφωση και στους Αγ. Θεοδώρους Παλαιών (στο Κάστρο) κι επειδή οι ανάγκες όμως αύξαναν με την διαρκή επέκταση της πόλης. 

Οι Βολιώτες τότε θαύμαζαν τις αναγεννησιακού ρυθμού εκκλησίες, γι' αυτό και τα σχέδια που προκρίθηκαν ήταν τέτοιου τύπου!

Ο ναός σε σχέδια των Κ. & Ν. Κ. Δημάδη,
που ποτέ δεν υλοποιήθηκαν

Κάτοψη του Ναού, στα σχέδια των Κ. & Ν. Δημάδη

Έγγραφο-απόφαση στα 1898, με τις υπογραφές
Γρηγορίου, Γάτσου, Αντ. Καρτάλη, Χαρισιάδη, Σαραφόπουλου, Κ. Τοπάλη κλπ
μελών της επιτροπής ανέγερσης.

Εν τω μεταξύ στήθηκε πάλι παράπηγμα ναού, για τις λατρευτικές ανάγκες της συνοικίας και πάρθηκε δάνειο γα την κατασκευή.

 Έγινε δημοπρασία του έργου και μπήκε εργολάβος. 
Στις 21 Μαΐου 1901 και επί δημαρχίας Ν. Γεωργιάδη, θεμελιώθηκε ο νέος ναός, αυτή τη φορά. (Πρέπει να αναφερθεί εδώ, πως τα χρόνια εκείνα οι Δήμοι ήταν υπεύθυνοι για τη ναοδομία και γενικά τη λειτουργία των ενοριών) 

Ο ίδιος ο Γεωργιάδης στην λογοδοσία της πρώτης δημαρχιακής περιόδου (1903) σε ιδιαίτερο κεφάλαιο, μας δίνει στοιχεία αναφέροντας:

Αυτή η κατασκευή, δημιούργησε απ’ την αρχή προβλήματα στην πόλη κι έγινε πολύς λόγος. Αρχικά ο Ζωσιμάς στον ΠΡΟΜΗΘΕΑ  Μαΐου 1901 λέει για την τοποθέτηση του ναού στο χώρο: 

Γίνανε βεβαίως- όπως πάντα-και έρανοι για να συμπληρωθεί το ποσόν που χρειαζόταν:

Αυτή η κατάσταση με τη δόμηση του ναού συνεχίστηκε και στη δεύτερη θητεία (1903-1907) του Ν. Γεωργιάδη. Ωστόσο κι η αντιπολίτευση του δήμου ασκούσε συνεχώς κριτική:

Η βολιώτικη εφημερίδα ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΗ μέσω του σπουδαίου δικηγόρου Σοφ. Τριανταφυλλίδη, κάνει σφοδρή -κι όχι μόνον-κριτική: (Σημ. Η κατάσταση ανεπαίσθητα διαφέρει από σήμερα!) 

Κάποια στιγμή είδαν πως η οικοδόμηση δεν μπορούσε να συνεχιστεί γιατί δεν είχε γίνει η σωστή θεμελίωση (!) και το οικοδόμημα ήταν επισφαλές! 

Τότε κατεδαφίστηκε πριν καν ολοκληρωθεί, με τους τοίχους να έχουν φτάσει ως τότε, στα δύο περίπου μέτρα απ' την επιφάνεια της γης. 

Σάλος μέγας ξέσπασε στην πόλη και το αποτέλεσμα ήταν παραπομπή σε δίκη του δημοτικού μηχανικού, απόσυρση του Ν. Γεωργιάδη απ' την τοπική πολιτική ζωή και η εκλογική ήττα-του σπουδαίου κατά τα άλλα δημάρχου- στις επόμενες εκλογές, απ’ το σίγουρα δημιουργηθέν σκάνδαλο. Η ζημιά για σχέδια, οικοδομή, αποζημιώσεις και κατεδάφιση ήταν τότε 500.000 χρυσές δραχμές!

Έτσι τελειώνει άδοξα το πρώτο μέρος της "ζωής" του μητροπολιτικού Ναού. Αυτό μέχρι που ο νέος δήμαρχος Κωστής Γκλαβάνης βάλει σκοπό να οικοδομήσει πάλι τον Αϊ-Νικόλα...

(*) Αφορμή για αυτές τις αναρτήσεις μου έδωσε ο καλότατος Αντώνης Ζ. όταν ασχολήθηκε πριν μια εβδομάδα,  με την ευκαιρία της γιορτής του Αγίου Νικολάου (ΕΔΩ),  (ΕΔΩ) κι (ΕΔΩ)