Άγιος Νικόλαος Βόλου (2)

                                     Ο μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Νικολάου,

αφού μετά από πολλές προσπάθειες δεν κατόρθωσε να οικοδομηθεί αντάξιος της μεγάλης πια πόλης, το κατάφερε στα 1934. Όμως απ' την κατεδάφιση των θεμελίων στα 1908 (ΕΔΩ) ως την κατασκευή του σημερινού μεγαλοπρεπούς και περικαλλούς Ναού, κύλισε πολύ νερό...μέχρι ο "πολιός άγιος Νικόλαος" να βρει τη μόνιμη στέγη του! 

Μετά από το «έγκλημα των θεμελίων» και την κατεδάφιση του πολύπαθου Ναού –δημοσίου έργου(!)-που μόλις είχε αρχίσει να οικοδομείται, σε σχέδια του Δημάδη (πατέρα Κων-νου & γιου Νικολάου), έπρεπε ν’ ανεγερθεί οπωσδήποτε νέος. Ο πληθυσμός της πόλης αυξανόταν κι οι λατρευτικές ανάγκες επίσης. 

Με τον ερχομό στη Δημαρχία του Κωστή Γκλαβάνη στα 1908, η ανέγερση μπήκε στα επείγοντα σχεδιαζόμενα έργα της πόλης κι ανέθεσε στον κορυφαίο τότε στο είδος του Αριστοτέλη Ζάχο(*) τα σχέδια. Ο δήμος για το σκοπό αυτό πήρε νέο δάνειο. 

Ο  αρχιτέκτονας Ζάχος, απ’ τους καλύτερους στη ναοδομία κι όχι μόνον (Αγ. Στυλιανός  Θεσ-νίκης, Αγ. Δημήτριος Σιάτιστας, Νίκων Μεταννοείτε Σπάρτης, Αγ. Παύλος Κορίνθου, Αγ. Κων-νος & Μεταμόρφωση Βόλου κ.ά), τότε είχε αναλάβει και την ανακατασκευή του ναού του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, που κάηκε στις 5/6 Αυγούστου 1917. 

Τα σχέδιά του για το μητροπολιτικό ναό, ήταν πολύ σπουδαία και μεγαλόπρεπα σχεδόν όπως και του σημερινού, αλλά και πολύ δαπανηρά! Υπολογίστηκε τότε η δαπάνη στο ένα εκατομμύριο χρυσές δραχμές ή δεκαπέντε εκατομμύρια δραχμές! 

Η πρόσοψη στα πρώτα σχέδια Ζάχου

Η πλαϊνή όψη στα πρώτα σχέδια Ζάχου

Η κάτοψη στα πρώτα σχέδια Ζάχου

Οι βαλκανικοί πόλεμοι που ήρθαν μετά, ανάγκασαν το δήμο να χρησιμοποιήσει το ποσό του δανείου για τις ανάγκες των οικογενειών των εφέδρων.

1930-Θεοφάνεια
 Ο παλιός ναός μπροστά και πίσω ο τωρινός υπό κατασκευή

Έτσι οικοδομήθηκε αναγκαστικά ένας μικρός ναός, που φαίνεται στη φωτογραφία της θεμελίωσης και στα σχέδια της πολεοδομίας του 1930.

Η θεμελίωση -και με τον αρχιτέκτονα Ζάχο παρόντα
(πρώτος στην κάτω δεξιά γωνία)

(Θεμελίωση 1928-από το αρχείο του ΔΗΚΙ, 
όπου υπάρχουν κι άλλες σχετικές φωτογραφίες της εποχής)

(από το αρχείο πολεοδομίας του δήμου Βόλου)

Δεκαπέντε περίπου χρόνια μετά, ένας άλλος δήμαρχος Παγασών, ο Σπύρος Σπυρίδης καλώντας πάλι τον αρχιτέκτονα Ζάχο, έφτιαξε (1928) άλλα σχέδια λιγότερο δαπανηρά (προϋπολογίστηκε τότε στα οκτώ εκατομμύρια δραχμές). Η θεμελίωση  του Ναού έγινε στις 9 Δεκεμβρίου του 1928 

Η πρόσοψη στα νέα σχέδια του Ζάχου

Πλάγια όψη νέων σχεδίων Ζάχου

Κατόψεις παλιών & νέων σχεδίων του Ζάχου

Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Αριστ. Ζάχου:
ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 13 & 14-12-1928

Επί δημαρχίας Σπύρου Σπυρίδη, αλλά και του Κων-νου Καρτάλη αποπερατώθηκε -μετά από εντατική δουλειά- τελικά η μητρόπολη του Βόλου!

Τα εγκαίνια έγιναν στις 2 Δεκεμβρίου 1934, παραμονές της γιορτής του Αγίου, επί δημαρχίας Κωστή Σπυρίδη και πάλι απ' το δεσπότη Γερμανό.

Παλιότερη καρτποστάλ

Ο Ναός είναι βυζαντινού ρυθμού και υπήρχε πρόβλεψη να χτιστεί στο μέλλον νέο καμπαναριό στον ίδιο ρυθμό, αφού το υπάρχον (που κτίστηκε μεταξύ των ετών 1886-1890 από Ιταλούς τεχνίτες με σχέδια του Εβαρίστο Ντε Κίρικο) θα κατεδαφιζόταν. 
Τα υλικά των εξωτερικών τοίχων είναι φυσικά (μάρμαρο-πέτρα- τούβλο-κεραμίδι), χωρίς επιχρίσματα. Οι τρούλοι είναι χαρακτηριστικό του βυζαντίου, με κεντρικό το δεσπόζοντα μεγαλύτερο, διπλού τοιχώματος. Σκάλες υπάρχουν στις τρεις πλευρές, καθώς και δυο παρεκκλήσια δίπλα στο ιερό. Ο ναός έχει υπόγειο(κατακόμβη) για τις διάφορες αποθηκευτικές ανάγκες κλπ.    

Σήμερα ο ναός κι ο περιβάλλων χώρος,
από αεροφωτογραφία

Σχέδιο του Ζαχαρία Παπαντωνίου

Πηγές:

  - «Ιστορία επαρχίας Βόλου-Αγιάς» Γιαν. Κορδάτος –Αθήνα 1962

  - «Βολιώτικαι αναμνήσεις» Νικ. Γάτσος – Αθήνα 1998- ΔΗΚΙ

  - «Άγιος Νικόλαος- Πολιούχος του Βόλου»- Σταυρούλα Μίχου - Βόλος 2002

  - Ψηφιακό αρχείο ΔΗΚΙ & Δήμου Βόλου

  - Εφημερίδες 

  - Περιοδικό «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ» Βόλος 1898-1901

(*) Τον αρχιτέκτονα Ζάχο (Κοζάνη 1871- Αθήνα 1939) (ΕΔΩ) ανακάλυψε διαβάζοντας κάποιο σχετικό περιοδικό, ο ίδιος ο Κων-νος Καρτάλης-τότε γραμματέας του δήμου- διαβλέποντας νωρίς την αξία του. 
Ο ίδιος ο Ζάχος είχε περιοδεύσει αρκετές φορές τα πηλιορείτικα χωριά μελετώντας την αρχιτεκτονική τους και η χαρά του –σύμφωνα με τα λόγια του μηχανικού και μετέπειτα δημάρχου Παγασών-Βόλου Γεωρ. Κοντοστάνου, ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 25-4-1939- ήταν μεγάλη που επιτέλους θα γινόταν πραγματικότητα ο ναός, πάνω σε δικά του σχέδια που δούλευε και διαρκώς παράλλαζε κοντά στην εικοσαετία!