Πηλιορείτικο Πάσχα (1)

(Επειδή μπήκαμε "στ' Βαϊουβδουμάδα" και στην τελική ευθεία για την Πασχαλιά)

Έθιμα

Τα έθιμα την περίοδο του Πάσχα στο Πήλιο παλιά, ήταν αρκετά. Σήμερα ελάχιστα διασώζονται κι αυτά που έχουν επικρατήσει σχεδόν πανελλαδικά. 

Ας τα δούμε αναλυτικά, αφού πρώτα αναφερθούμε σ' αυτά τα ελάχιστα που έγραψε ο αγιολαυρεντίτης Σωκρ. Βαμβάκος στη μονογραφία του για τον Άγιο Λαυρέντιο στα 1927:

1.    Πυροβολισμοί:  Έρχονται από τα χρόνια της τουρκοκρατίας -όπως και σ’ όλην την Ελλάδα- και με αφορμή την Ανάσταση του Χριστού, οι Πηλιορείτες με γκράδες, καριοφίλια κι άλλα λιανοτούφεκα έριχναν «μπαταριές». Παρ’ όλες τις διαμαρτυρίες των αστυνομικών που ήταν στα χωριά το έθιμο καλά κρατούσε! Ξεκινούσε το τουφεκίδι  απ’ το βράδυ της Ανάστασης, συνεχιζόταν όλη τη μέρα στα σπίτια και το απόγευμα στη Β΄ Ανάσταση στην πλατεία!

Να τι γράφει παλιά βολιώτικη εφημερίδα του 1880:

«Έν εισέτι διατηρείται έθος επιβλαβές, το πυροβολείν κατά την Ανάστασιν του Χριστού και κατά τας τρεις ημέρας της εορτής.  Όπερ έθος έχει αφετηρίαν την επίδειξιν κατά της τυραννίας υφ’ ης διατελούμεν και διατελούσι οι δούλοι αδελφοί μας  Έλληνες, οίτινες πάσαν υφίστανται καταπίεσιν και τυραννίαν. Δέον το βάρβαρον αυτό έθος των πυροβολισμών  να εγκαταλειφθή δια παντός, διότι πολλά μετρώνται τα θύματα κατ’ έτος.»
Τα διπλανά πηλιορείτικα χωριά προσπαθούσαν να παραβγούν στις τουφεκιές! Ήθελαν το  καθένα να είναι το πιο βροντώδες και θορυβώδικο!  

Στα χωριά Πορταριά και Μακρινίτσα μάλιστα, τουφεκούσαν απ’ τις πλατείες τους, τους απέναντι κοντοχωριανούς τους, συναγωνιζόμενοι μεταξύ τους. Γινόταν ένας πραγματικός πόλεμος! Φαίνεται πως κρατούσε για πολύν καιρό η διαμάχη μεταξύ των χωριών και με την ευκαιρία της Ανάστασης αναζωπυρώνονταν τα πάθη! 

2.  Το μοίρασμα των αυγών: Σε κάποια χωριά, πάλι το απόγευμα του Πάσχα, οι επίτροποι της εκκλησίας μοίραζαν τα αυγά που είχαν μαζέψει το βράδυ της Ανάστασης στους χωριανούς κι αυτοί τσούγκριζαν μεταξύ τους λέγοντας ευχές. Αυτά τ’ αυγά μετά προσφέρονταν μαζί με κρασί σ’ όλο το παρευρισκόμενο εκκλησίασμα. (Σήμερα κάποιοι ναοί μοιράζουν το βράδυ μετά τη λειτουργία της Ανάστασης κόκκινα αυγά)

3.   Το κρεμασμένο αυγό:  Οι νεαροί κρεμούσαν πάνω στον πλάτανο της πλατείας ένα κόκκινο αυγό και προσπαθούσαν να «του ματιάσ’νι(ε)» πυροβολώντας το!  Ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα αφού γινόταν με μονόβολα σκάγια (=μιας βολίδας) κι αυτός που τελικά το κατάφερνε, επευφημούνταν.

4.   Ο  χορός:  Ήταν το επιστέγασμα της πασχαλιάτικης μέρας αυτός ο χορός στο τέλος της ακολουθίας της Αγάπης και μετά το κάψιμο του Ιούδα. Τα ντόπια «νταούλια» παίρνανε θέση κι ο χορός ήταν γενικός. Πρώτοι ξεκινούσαν ο παπάς κι οι προεστοί. Σε κάποια χωριά παλιότερα, όταν δεν το ήθελαν ή ήταν απρόθυμοι οι προεστοί, δεν γινόταν ο χορός!

5.  Τα βαφτιστήρια κι οι νονοί: Στο Πήλιο οι νονοί δέχονταν τα βαφτιστήρια τους φιλοξενώντας τα τη Δεύτερα του Πάσχα. Τα παιδιά προσφέρανε στους νονούς κουλούρες, κόκκινα αυγά και μπακλαβά. Ο νονός τα φίλευε με ασημένιο ή χρυσό νόμισμα και γλυκά όταν έφευγαν. Το έθιμο αυτό υπάρχει μόνο στα χωριά μας και συνεχίζεται ως τα σήμερα.

6.   Το ψήσιμο των αρνιών: Ενώ σ’ όλη την Ελλάδα ο οβελίας ψηνόταν ανήμερα το Πάσχα, στο Πήλιο στα παλιότερα χρόνια ψηνότανε τη Δευτέρα. Ανήμερα έτρωγαν τη μαγειρίτσα και την Τρίτη κρέας με πατάτες στο φούρνο.

7.    Τα αερόστατα: Σε αρκετά χωριά το απόγευμα του Πάσχα μαζί με τις κούνιες, τις φωτιές, την πυρπόληση του Ιούδα, τις μπαταριές, τις κάνες και το χορό, σήκωναν και τ’ αερόστατα. Συνήθως κοντά στην εκκλησία ήταν ο τόπος πετάγματος. Κατασκευές από πολύχρωμα χαρτιά και σπουπί αναμμένο, σηκωνόταν στο λαμπριάτικο  ουρανό. Ήταν ένα έθιμο που εξέλιπε λόγω των …πυρκαγιών! Αρκετές φορές έπαιρναν φωτιά τα «λιοπερίβουλα κι τα ρ’μάνια» όταν τα αερόστατα έπεφταν φλεγόμενα μέσα σ’ αυτά.