Τ΄ Αϊ-Γιαννιού του Κλήδονα

Οι προλήψεις γενικά, είναι ένα είδος θρησκείας και είναι βαθιά ριζωμένες στο λαό μας, από τα αρχαία χρόνια. Ντυμένες βέβαια με τη χριστιανική διδασκαλία, έγιναν μέρος της θρησκευτικής ζωής (κανόνες και έθιμα). 
Έτσι μεταφέρεται αυτή η «πίστη»  μέχρι και σήμερα, ως έθιμο ή εκδήλωση θρησκευτικού χαρακτήρα.

Στις 24 Ιουνίου, γνωρίζουμε, πως η εκκλησία μας γιορτάζει το «Γενέθλιον του Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου». 
Γιατί όμως ο Αϊ-Γιάννης σχετίστηκε με τον αρχαίο Κλήδονα;

1. Επειδή είναι «προφήτης». Το ίδιο και «αι μαντείαι των Κληδόνων», είδος  προφητειών.

2. Από την παρετυμολογία  του ονόματος  του «Αϊ-Γιάννη», που θα φέρει την υγεία. Δηλ. θα μας «γιάνει»- θεραπεύσει!  (πρβλ.  ρίζα, ριζικό-ρύζι στους γάμους).

3. Επειδή ο άγιος είναι «φύλαξ και σωτήρ παντός κακού»,  η μέρα της γιορτής των  γενέθλιων του, θεωρήθηκε πηγή ευδαιμονίας και νέας τύχης και συνδέθηκε με τα τυχαία «ωφελήματα»!

Την ίδια μέρα λόγω «θερινού ηλιοστασίου» κι όχι μόνον, είναι ή τουλάχιστον ήταν και μεγάλη γιορτή των προλήψεων και εθίμων του Κλήδονα! 

Για τον «Κλήδονα» και τα έθιμά του έχουν γραφτεί από τους ειδήμονες, πάρα πολλά (*).

Σήμερα σε πολλά πηλιορείτικα χωριά -αλλά κι αλλού, αφού το έθιμο είναι πανελλήνιο- αναβιώνουν τα δρώμενα της γιορτής, από διάφορους συλλόγους κυρίως, όπως πχ στις Αφέτες.

Παρακάτω, θα δούμε κάποια σχετικά κείμενα που λίγο-πολύ είναι άγνωστα.

Έτσι:
Ο γνωστός μας Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης, στη ΦΗΜΗ του 1896, γράφει αναφερόμενος και στο έθιμο στο χωριό του:

Στο βιβλίο -σύγγραμμα της Κόμισσας Δώρας Ιστριάδος «Περί των εν τη Ανατολή γυναικών», Αθήναι 1861 γράφει πως φυλή στο Βόλγα, οι Τσερεμίσσοι, πανηγύριζαν την ίδια μέρα:

Στην Πενθέκτη Σύνοδο εν Τρούλλω, το 961μ.Χ., υπήρξε και ο «απαγορευτικός» Κανών ξε΄. Να τι λέει: 

«Τὰς ἐν ταῖς νουμηνίαις ὑπό τινων πρὸ τῶν οἰκείων ἐργαστηρίων, ἢ οἴκων ἀναπτομένας πυρκαϊάς, ἃς καὶ ὑπεράλλεσθαί τινες κατά τι ἔθος ἀρχαῖον ἐπιχειροῦσιν, ἀπὸ τοῦ παρόντος καταργηθῆναι προστάσσομεν. Ὅστις οὖν τοιοῦτόν τι πράξοι, εἰ μὲν κληρικὸς εἴη, καθαιρείσθω· εἰ δὲ λαϊκός, ἀφοριζέσθω. Γέγραπται γὰρ ἐν τῇ τετάρτῃ τῶν Βασιλειῶν· Καὶ ᾠκοδόμησε Μανασσῆς θυσιαστήριον πάσῃ τῇ στρατιᾷ τοῦ οὐρανοῦ, ἐν ταῖς δύο αὐλαῖς οἴκου Κυρίου, καὶ διήγαγε τὰ τέκνα αὐτοῦ ἐν πυρί, καὶ ἐκλῃδονίζετο, καὶ οἰωνίζετο, καὶ ἐποίησεν ἐγγαστριμύθους, καὶ γνώστας ἐπλήθυνε, καὶ ἐπλήθυνε τοῦ ποιῆσαι τὸ πονηρὸν ἐνώπιον Κυρίου, τοῦ παροργίσαι αὐτόν.»

Οι Ζωναράς και Βαλσαμών σχολιάζουν τον παραπάνω ΞΕ΄(65ο) κανόνα:

Ο βυζαντινός φιλόσοφος, θεολόγος, «δαιμονολόγος» και νομοδιδάσκαλος του ΙΑ΄αι. Μιχαήλ Ψελλός, γράφει κάτι «διαφορετικό» για τον Κλήδονα:

Αλλά και ο άγιος Eloi (Ελουά) των Καθολικών που έζησε τον 7^ο αι. έγραψε, τον παρακάτω αφορισμό, απαγορευτικό κανόνα:

Ωστόσο…

Μια άλλη πτυχή του γιορτασμού ήταν και τα «ατυχήματα» λόγω της φωτιάς. Να πώς καταγράφηκαν στα νεότερα χρόνια:

Τέλος:

Λεξιλόγιο:

συνελόντι ειπείν:  για να τα πω συνοπτικά, με λίγα λόγια, περιληπτικά, κοντολογίς (αρχαία έκφραση)

συμφυρμός: ανάμειξη, συνύπαρξη.

χρηστήρια: μαντεία, ιερεία, αλλά και χρήσιμα αντικείμενα.

(*) Διαβάστε περισσότερα κι απ’ τις πηγές:

- «ΩΡΕΣ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ»-Κ. Λιάπης

- «ΤΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΑ»- Δ. Λουκάτος- (Α΄ ΜΠΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ,    Ο  Αϊ-Γιάννης    ο Κλήδονας ή Λαμπαδάρης)
- «ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ Α΄», Ν. Πολίτης, Ἐν Ἀθήναις 1921
- «ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΩΝ ΘΕΙΩΝ & ΙΕΡΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ κλπ»- Γ.  Ράλλη-Μ. Ποτλή, Αθήναι 1852

- Επίσης για όλα τα Λαογραφικά του Κλήδονα (ΕΔΩ) στο ΦΙΡΙΚΙ