Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα

Για τα έθιμα και τα κάλαντα του Δωδεκαημέρου υπάρχουν αρκετές παλιότερες αναρτήσεις (ΕΔΩ). Σήμερα θα δούμε κάποια κάλαντα που λεγόταν για τους βασιλιάδες της Ελλάδας παλιά, καθώς και μια εξήγηση των στίχων στα γνωστά πρωτοχρονιάτικα κάλαντα.  

1. Το Μάρτιο του 1963, στο γιορτασμό για την εκατονταετηρίδα της βασιλείας στη χώρα, ο βολιώτης βιομήχανος και πρόεδρος του ΕΒΕ Βόλου Σπύρος Τσαλαπάτας, έκανε προσφώνηση στο τότε βασιλικό ζευγάρι  Παύλο και στη Φρειδερίκη. Τους είπε πως στα παιδικά του χρόνια στην περιοχή μας τα παιδιά, λέγοντας τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα, στο τέλος του τραγουδιού (παρατράγουδο-ξετραγούδισμα) έλεγαν και Ζήτω, μαζί μ’ ευχές για τη βασιλική οικογένεια! (Τι μανία κι αυτή με τους βασιλιάδες!)

ΘΕΣΣΑΛΙΑ, 22-3-1963

2. Να και η εξήγηση των στίχων από τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα. Όπως ακριβώς το έγραψε ο Κων. Μπασινάς, από την Εύβοια, στο fb. Το παραθέτω :

«Ασχολούμενος με την Παράδοση και διδάσκοντας την, έχω μάθει ό,τι συνήθως όλα τα παραδοσιακά τραγούδια και κάλαντα έχουν μια ιστορία και εξιστορούν ένα γεγονός. Αυτά τα κάλαντα της πρωτοχρονιάς που λέμε όλοι μας μπορεί κάποιος να μου τα εξηγήσει ; Παιδιά δεν βγάζω νόημα κάτι συμβαίνει. Ο πρώτος στίχος δεν έχει σχέση με τον δεύτερο.

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά

Ψηλή μου δεντρολιβανιά (*)

Κι αρχή καλός μας χρόνος

Εκκλησιά με τ' άγιο θόλος (*)

Άγιος Βασίλης έρχεται

Και δε μας καταδέχεται (*)

Από την Καισαρεία

Συ είσ' αρχόντισσα κυρία (*)

Βαστάει πένα και χαρτί

Ζαχαροκάντιο ζυμωτή (*)

Χαρτί χαρτί και καλαμάρι

Δες και με το παλικάρι (*)

Η ιστορία μας διαδραματίζεται στον Μεσαίωνα. Σε εκείνα τα χρόνια οι φτωχοί και χαμηλών στρωμάτων άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να μιλούν στους αριστοκράτες παρά μόνο σε γιορτές όπου μπορούσαν να τους απευθύνουν ευχές.

Ήταν λοιπόν ένας νεαρός (βλέπε Ρωμαίος και Ιουλιέτα - Μοντέγοι και Καπουλέτοι), αλλά φτωχό το παλικάρι, που είχε ερωτευθεί μια όμορφη αριστοκράτισσα. Σκαρφίστηκε λοιπόν το εξής ώστε να εκφράσει τον έρωτά του με τρόπο που να μην γίνει αντιληπτός όμως από τους υπόλοιπους.

Σου λέει, θα πάω την Πρωτοχρονιά να της πω τις ευχές μου για το νέο έτος, αλλά θα φτιάξω ένα δικό μου ποίημα που θα έχει έναν στίχο από τα κάλαντα, έναν στίχο που θα απευθύνεται στην κοπέλα και έτσι δεν θα με πάρουν χαμπάρι!

Αρχίζει λοιπόν και βάζει ενδιάμεσους στίχους (αυτούς με τα αστεράκια).

Την αποκαλεί ψηλή, σαν δεντρολιβανιά.

Επειδή φορούσε ένα από τα ψηλά τα κωνικά καπέλα με το τούλι στην κορυφή, την παρομοιάζει με Εκκλησιά με το Άγιο θόλος (θόλος εκκλησίας).

Της λέει ότι δεν τον καταδέχεται (ο Αϊ Βασίλης δεν έχει να κάνει!) γιατί είναι αρχόντισσα κυρία.

Τέλος κλείνει με τις γαλιφιές! Την λέει ζαχαροκάντιο ζυμωτή, δηλαδή φτιαγμένη από ζάχαρη (γλυκιά μου) και την παρακαλεί να του ρίξει μια ματιά.

Έτσι, λοιπόν, μια ιστορία αγάπης έγινε τραγούδι και για αιώνες εμείς το τραγουδάμε και κονομάμε..»