Πλάτανος (1)

Πλάτανος (^1,2)   ανθήλιος, δασύσκιος, θαυμαστός, ομπρελοειδής, πολύκλωνος και πυκνόφυλλος! 

Στο Πήλιο ευδοκιμεί πολύ ο πλάτανος κι αυτό γιατί τα νερά του βουνού είναι πολλά. Σ’ όλες τις πλατείες των χωριών υπάρχουν βαθύσκια πλατάνια που συναγωνίζονται σε μέγεθος και θαλερότητα μεταξύ τους. 

Σήμερα ένας –ίσως ο πιο- μεγάλος  πλάτανος βρίσκεται στην Τσαγκαράδα εν μέρει υποστυλωμένος, αλλά υπάρχει κι ένας άλλος τεράστιος στην πλατεία των Πινακατών. 

Στην περιοχή μας υπήρχε παλιότερα ένας πολύ μεγάλος πλάτανος στην πλατεία του Καραμπασιού ( Άγιος Βλάσης).
Στη ΘΕΣΣΑΛΙΑ της 10-3-1882 των Αγιολαυρεντιτών αδελφών Σακελλαρίδη, βρίσκουμε ένα κείμενο για το Καραμπάσι όπου αναφέρεται στην πλατεία και στον πλάτανό της:

Γι’  αυτόν λέει ο αγιολαυρεντίτης Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης (που φιλοξενήθηκε στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής του Καραμπασιού και γράφει γι' αυτό) στην εφημερίδα του  ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ - Αύγουστος 1892, σελ.358- βάζοντας όμως τον τίτλο "ανθήλιος"(=το σκέπασμα που χρησιμοποιεί κάποιος για να αποφύγει τον ήλιο, σκίασμα)! 

Στα ρεπορτάζ των βολιώτικων εφημερίδων που γράφουν για τα χωριά και τις εκδηλώσεις τους, στη ΛΑΪΚΗ ΦΩΝΗ της 30-7-1926, ο Ζήσης Γιαννητσάκης  γράφει για το πανηγύρι στο Καραμπάσι, αλλά και για τον πλάτανο:

Για τον ίδιο πλάτανο αναφορά κάνει κι ο Βαγγέλης Σκουβαράς στα ΠΗΛΙΟΡΕΙΤΙΚΑ Β΄ (κεφ. Καραμπασιώτικα) -1983, σελ. 175: 

Αυτός ο πλάτανος έπεσε από τον αέρα, όπως δείχνει και η παραπάνω φωτογραφία, το βράδυ της 17-11-1953. 

Στη θέση του χτίστηκε ένας "πίδακας"(=συντριβάνι) -όπως και σ' όλα σχεδόν τα χωριά αφού ήταν μόδα- που με την ανακατασκευή της πλατείας κι αυτός γκρεμίστηκε και τη θέση του πήρε ένας νέος πλάτανος, που σύμφωνα με την υπάρχουσα πινακίδα φυτεύτηκε από τον Κων. Κουκουβίνο που διατηρούσε παλιότερα καφενείο στην ίδια (κάτω) πλατεία, όπως και ο πατέρας του Στέφανος. 

Ο Ζωσιμάς πάλι, στο ημερολόγιό του Η ΦΗΜΗ του 1887, αναφέρει και περιγράφει κι έναν άλλον πλάτανο που βρισκόταν επίσης στο Καραμπάσι και συγκεκριμένα στο Στρόφιλο. Όμως δεν μας λέει ακριβώς αν ήταν στον Πάνω Στρόφιλο ή στον Κάτω, στη γνωστή συνοικία της Καμπανάς -το πιθανότερο. Πάντως σ' όποια συνοικία κι αν αναφέρεται, υπήρχαν και υπάρχουν ακόμη μεγάλα πλατάνια δίπλα στις πηγές των αντίστοιχων οικισμών. 

Στην Καμπανά μάλιστα ο πλάτανος -που βρίσκεται πάνω από την ομώνυμη κρήνη και τον αυτοκινητόδρομο-είναι πολύ παλιός και μεγάλος, παρόλο που τμήματά του έχουν κατά καιρούς κοπεί.

Ο πλάτανος του οικισμού Καμπανά -σήμερα

Από Ημερολόγιο της πρώην Αγροτικής Τράπεζας

Και μια κακή στιγμή από πτώση πλάτανου:

Φράσεις:

-Όπου πλάτανος, εκεί και νερό.

-Ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αγέρα.

-Χαιρέτα μου τον πλάτανο.

Τέλος, παντού σ' όλη την Ελλάδα υπάρχουν οικισμοί και τόποι που παίρνουν το όνομά τους από το πλατάνι. Ας δούμε τι υπάρχει και στη Θεσσαλία:

Εξοχή Τρικάλων (π. Πλάτανος) - περιοχή Μεσοχώρας Τρικάλων

Πλατανάκος Καρδίτσης (Παλιοσκλάταινα)- κοινότητα Ανθοχώρι Δήμου Μουζακίου- Ν. Καρδίτσας

Πλατάνιστος Καλαμπάκας (π. Πλάτανος) - οικισμός στο Μαλακάσι Ν. Τρικάλων

Πλατανιστός Καρδίτσης  (Παζαράκι)- Ν.  Καρδίτσας

Πλάτανος ( Παλαιά Κουτσούφλιανη) Καλαμπάκας -Ν. Τρικάλων

Πλάτανος Τρικάλων (Βάνια) – Δήμος Παραληθαίων -Ν.Τρικάλων

Πλάτανος Φαρσάλων (Ισακλερί)- Ναρθάκι Φαρσάλων- Λάρισας

Πλατανούλια (Τσαταλάρ) – π. κοινότητα Δένδρων –Δήμος Τυρνάβου Ν. Λάρισας

Να και η Μαγνησία:

Πλάτανος,  π. Κοινότητα -Δήμος Αλμυρού -Ν. Μαγνησίας.

Πλατανιάς, επίνειο- οικισμός Προμυρίου-Νότιο Πήλιο.

Πλατανίδια, επίνειο-οικισμός Άνω Λεχωνίων –Δήμος Βόλου.

-------------------------------------------------

(¹)  Ανάρτηση με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου.
(²)  [Πλάτανος (Ρlαtαnυs, γαλλ. Platane, γγλ . Plane -tree, τουρ. Τζινάρ τ. Πλατανωδών), γένος περιλαμβάνει ολιγάριθμα είδη κοινότερα είναι:  Π. η ανατολική (Ρlαtαnυs orientalis), το κοινόν Πλάτανος ή Πλατάνι, μέγα δένδρον, κοινόν ανά τας παραμεσογείους  χώρας και την Δυτ. Ασίαν, και Π. η δυτική (Ρlαtαnυs occidentalis), δένδρον ώσαύτως μέγα, ιθαγενές της  Βορ. Αμερικής, όπερ υπό τινων θεωρείται διαφορά τον προηγουμένου. Αμφότερα είναι δένδρα μακρόβια, παραβλαστικά, φυλλοβόλα, δασικά,  κοσμητικά, ολίγον διαφέροντα απ' αλλήλων, κατάλληλα  δε διά δενδροστοιχίας,  πλατείας, παραδείσους και επαύλεις. Πολλαπλασιάζεται  ευχερώς μεν διά σποράς, δυσκολώτερον δε διά μοσχευμάτων. Αναπτύσσονται ταχέως και ευδικιμούσιν εις  αραιά εδάφη και ιδίως παρά τα ρέοντα ύδατα. Εις την Δυτ. Ευρώπην άπαντά  θεραπευομένη κατά προτίμησιν η δυτική Π. ως ευθυτενεστέρα  και ευσκιωτέρα, έχουσα τα φύλλα μεγαλύτερα και μάλλον ακέραια. Του είδους τούτου διαφορά είναι η ενίοτε φερομένη ως αποτελούσα ίδιον είδος  καλιφορνιακή Π. (Ρ. californica  ή racemosa).  

Κοινότατη πανταχού σχεδόν της Ελλάδος και της Ανατολής είναι η ανατολική Π, ής διαφορά φέρουσα φύλλα στενότερα και κατά το πλείστον τρίλοβα (Ρ. orientalis insυlaris), απαντά εις τας νήσους του Αιγαίου Πελάγους (και εν Κύπρω). Εν τε τη Ελλάδι και καθ' άπασαν την Ανατολήν δύναται τις να ειπεί ότι δεν υπάρχει ποταμός ρύαξ, πηγή ή βρύσις  εξοχική παρά την οποίαν να μη φύετε Π. Το μέγεθος, η ισχύς κατ το μεγαλείον απεικονίζονται ανά την Ανατολήν υπό του δένδρου τούτου, όπερ αντέχει εις τάς  θυέλλας και του οποίου το πυκνόν  φύλλωμα συγκρατεί τα ύδατα των καταιγίδων και εν ώρα θέρους εμποδίζει την δίοδον των ακτίνων του ηλίου παρέχον ούτω εις τον κεκμηκότα οδοιπόρον ασφαλές καταφύγιον. Πολλαί Π. αριθμούσαι πολλών αιώνων βίον συχνά απαντώσι παρά τας  πηγάς και τας εξοχικάς βρύσεις […]   Εις ούχ’ ολίγας πόλεις και κώμας της ελευθέρας και της εισέτι δούλης Ελλάδος σώζονται Πλάτανοι αι οποίαι ενθυμίζουσιν εις τους κατοίκους  τας κατά την επανάστασιν του 1821 και τας προ ταύτην ημέρας δουλείας […]   (Λεξικόν Φυτολογικόν- Π.Γ.Γενναδίου- Αθήναι 1914)]

                                                            (Έχει και συνέχεια)