Ο Δήμος Νηλείας

Ιωάννης Σαρρής, δάσκαλος 
του Ελληνικού Σχολείου Αγίου Λαυρεντίου 1899-1900

Ο Αϊγιωργίτης Γεώργ. Παππόπουλος ή Παπούλιας στο χειρόγραφό του με τίτλο "Λεχώνια-Κανάλια-Άγιος Γεώργιος" Μελέτη τοπογραφική και ιστορική, γράφει για το Δήμο Νηλείας: 
(Στο περιοδικό "ΒΙΓΛΑ" το 1996 και σε συνέχειες στα επόμενα τεύχη και έτη, δημοσιεύτηκαν από το γνωστό μας Κώστα Λιάπη, αυτά τα ανέκδοτα χειρόγραφά του Παπούλια.)  

«Τω 1881, εν ταις ημέραις του αειμνήστου Γεωργίου του Α΄ βασιλέως της Ελλάδος, δυνάμει της εν Βερολίνω συνθηκολογήσεως, εγένετο η προσάρτησις της χερσονήσου⁴ εν Ελλάδι. Τη 2 Νοεμβρίου εφάνη ο ελληνικός στρατός εν Βώλω και πάση τη χερσονήσω, και είδεν η πατρίς ημών το φως της ελευθερίας το ποθούμενον προ αιώνων. Μετά την προσήρτησιν η χερσόνησος εγένετο τω 1883 παρά της Κυβερνήσεως. εγκρίσει της Βουλής και δια βασιλικού διατάγματος,  μία επαρχία επικεκλημένη (σικ) «Βώλου», με πρωτεύουσα τον Βώλον, διηρέθη δε εις δήμους, και ο Άγιος Γεώργιος μετά του Καραμπασίου και αμφοτέρων των Λεχωνίων, εγένετο είς δήμος επικεκλημένος «Νηλείας», φέρων το όνομα εκ της αρχαίας πόλεως Νηλείας⁵.

 Έδραν ο δήμος είχεν τον Άγιον Γεώργιον, επωνομαζομένην Δημαρχείον, ένθα οι υπηρετούντες εν αυτή εκλέγοντο οι ευυπόληπτοι άνθρωποι δια ψηφοφορίας αρκετά μέλη κατά τετραετίαν, εξ ων ο πρώτος εκαλείτο δήμαρχος, ολίγοι έτεροι πάρεδροι και οι υπόλοιποι σύμβουλοι, οίτινες κατά νόμον ήσαν υπεύθυνοι εις το διοικείν και προστατεύειν τα χωρία μόνον του δήμου. Το δε δικάζειν ήτο ιδιαιτέρα υπηρεσία, ονομαζομένη με το προσωπικόν της Ειρηνοδικείον, εις ο υπήγοντο αι μικροί δίκαι, αι δε ανώτεραι δίκαι υπήγοντο εις τον Βώλον, καινήν πρωτεύουσαν της επαρχίας. Πρωτεύουσα του Ειρηνοδικείου ήτο ο Άγιος Γεώργιος.

Τω 1886. ληγούσης τούτης της τετραετίας, εγκρίσει της Κυβερνήσεως και δια βασιλικού διατάγματος. ενώθησαν εις τούτον τον δήμον οι δήμοι Αγίου Λαυρεντίου και Δρακείας⁶ με την επωνυμίαν «Νηλείας», ένθα πρωτεύουσα του δήμου εγένετο ο Άγιος Λαυρέντιος, δημαρχείου τε και ειρηνοδικείου, και μετά πάροδον δεκαπενταετίας μετετέθησαν αμφότερα εις τα Άνω Λεχώνια. Τω 1893, εγκρίσει της Κυβερνήσεως και διά βασιλικού διατάγματος, εισήχθησαν και αστυνομίαι εις όλας τας πρωτευούσας των δήμων του κράτους. Σημειωτέον ότι τω 1937 κατά Ιούλιον μήνα, το Ειρηνοδικείον (Νηλείας) κατηργήθη παρά της Κυβερνήσεως και η κωμόπολις Άγιος Γεώργιος δια το δικάζειν ηπήχθη εις το Ειρηνοδικείον Μηλεών.»

------------------------------------- 

4. Ο Παπούλιας εννοεί τη χερσόνησο της Μαγνησίας.

5. Η ονομασία αυτή. που συνοδεύει και τον -μεγάλο- Αϊ- Γιώργη, δόθηκε στο δήμο επειδή τότε (και ως το 1912) η αρχαία Νήλεια τοποθετούνταν από τους αρχαιολόγους στο λόφο Νεβεστίκι των Άνω Λεχωνίων, όπου όμως, όπως προκύπτει από κατοπινές έρευνες, μάλλον θα πρέπει ν αναζητήσουμε την αρχαία Μεθώνη. Κι όσο για τη Νήλεια, αυτή εντοπίστηκε στα Πευκάκια. κοντά στην αρχαία Δημητριάδα.

6. Μαζί και η Αγριά, η οποία όντας σκάλα τότε της Δράκειας και του Αγίου Λαυρεντίου και κέντρο εμπορίας των βρώσιμων ελιών, βρισκόταν ακόμα στην αρχή της οικοδομικής της ανάπτυξης.