Το Πήλιο

 
Για σήμερα ένα όμορφο κατατοπιστικό κείμενο για το Πήλιο μας, του Σταύρου Βασαρδάνη. Είναι αντιγραφή σε μονοτονικό από το βιβλίο του 

"ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΑΡΓΟΝΑΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΕΝΤΑΥΡΩΝ" 

σελ.36-42, που έκανε την 1η έκδοσή του το 1978, από τον παλιό βολιώτικο εκδοτικό οίκο και βιβλιοπωλείο ΟΜΗΡΟΣ, για λογαριασμό του Δήμου Βόλου επί δημαρχίας Θεόδ. Κλαψόπουλου. Προσφερόταν από το δήμο ως δώρο στους ξένους επισκέπτες της πόλης. 

ΤΟ ΠΗΛΙΟ

Το Πήλιο δεν μπορείς να το περιγράψεις. Το ζεις και το αισθάνεσαι. Καθώς δεν μπορεί να περιγράψεις την ίδια την ομορφιά, μόνο τη ζεις και την αισθάνεσαι. Το βουνό αυτό είναι μια γωνιά της γης που ο Θεός την εδιάλεξε για να ικανοποιήσει το πάθος του της ομορφιάς. Οι ακρογιαλιές, οι χαράδρες του, τα βαθύσκιωτα δάση του από καστανιές και οξιές, οι βρύσες, οι ρεμματιές, οι ράχες, τα λουλούδια του ... Πολλά λουλούδια ... Οι ορτανσίες .. .

Έτσι, όταν πας στο Πήλιο, ξεχνάς όλα τα άλλα και αποξεχνιέσαι κι εσύ ο ίδιος ακόμα, γιατί αισθάνεσαι πώς σου φανερώνεται η ίδια η ομορφιά και σαι πλημμυρίζει ολόκληρο με τα χάδια της... είσαι σαν μαγεμένος... 

Το Πήλιο έχει πολλές κορφές. Η ψηλότερη είναι ο Πουριανός Σταυρός, υψομ. 1651 μ. Άλλες είναι το Πλιασίδι, το Ξεφόρτι, το Κοτρώνι, ο Γολγοθάς, το Σκετσουράβλι. Καθώς θέλουν να πούνε οι γεωλόγοι, το Πήλιο ανήκει στην αρχαία κρυσταλλοπαγή ζώνη, που πιάνει από την Χαλκιδική ως την Όθρυ, και σχηματίστηκε από κατακρημνίσεις της τριτογενούς εποχής που γίνηκαν προς τη λεκάνη της Λαρίσης, του Παγασητικού και του Θερμαϊκού κόλπου. Γι’ αυτό και οι πλευρές του κατηφορίζουν απότομα προς τη θάλασσα. Είναι η εποχή των γεωλογικών αναστατώσεων, που έφτασε ως εμάς βαθιά μέσα δη' το χρόνο με τους μύθους της Γιγαντομαχίας, της Τιτανομαχίας, της Κονταρομαχίας... Ποιος ξέρει ...αμφί δε γαία φερέσβιος εσμαράγιζε καιομένη ... Έζεε δε χθών πάσα και ώκεανοίο, ρέεθρα, πόντος τ’ ατρύγετος... Καύμα δε θεσπέσιον κάτεχεν χάος... Καίεται η γης... σείεται ψηλά βογyώντας ο ευρύς Ουρανός... Άγρια αντηχούν τα κύματα της πλατειάς της θάλασσας... και στέκουν τρομαγμένοι και θεώνται... Γαία και Ουρανός ευρύς ύπερθεν ... Η γαία και ο ευρύς Ουρανός, στέκονταν τρομαγμένοι και εθεώντο τις... κατακρημνίσεις της τριτογενούς έποχής... 
Βλέπετε λοιπόν πως καμμιά φορά μπορεί ο γεωλόγος να συναντηθή με τον... ποιητή. Ο ένας βρίσκει, με τα επιστημονικά όργανα και τους υπολογισμούς του, τις γεωλογικές κατακρημνίσεις. Ο άλλος δέχεται βαθιά, μέσ’ από το χρόνο, τον αντίλαλο των τιτανικών αιτιών γεγονότων, σαν διαίσθηση και σαν ενόραση. Είναι μια αφήγηση των ίδιων των Θεών στον ποιητή, που έχει το προνόμιο να μιλάη μαζί τους πέρ’ από το χρόνο.

 Έτσι έγινε το Πήλιο. Αύτά όλα τα νοιώθης και δίχως να είσαι γεωλόγος αν κάνης το γύρο τού Πηλίου με πούλμαν και ιδής τις μεγαλειώδεις χαράδρες του, ιδίως της ανατολικής του πλευράς, στο Ξουριχτιανό ρέμα, καθώς το αποκαλούν, όπου κατεβαίνει κοφτά, απότομα προς τη θάλασσα. Από τη δυτική πλευρά το Πήλιο βλέπει προς τον Παγασητικό κόλπο. Από την ανατολική βλέπει το Αιγαίο και το Θερμαϊκό κόλπο. Η ανατολική του πλευρά είναι και τελείως αλίμενη και εκτεθειμένη στα μελτέμια και τις χειμωνιάτικες τραμουντάνες. Σ’ αυτήν την τραχειά και απότομη ακτή, με τα κοφτά βράχια, συντρίφτηκε ο στόλος του Ξέρξη στα 480 π.Χ., που τον οδηγούσε ο Μεγαβάτης στην Ελλάδα. 400 περσικά καράβια τεαχfσtτixαν επάνω στα βράχια, φορτωμένα ανθρώπους και εφόδια. Ο δε Ηρόδοτος μάς αναφέρει λεπτομερώς: «.. . Οσας μέν τών νεών μεταρσίας έλαβε τας μέν εξέφερε πρός Ιπνούς καλεσμένους τούς έν Πηλίω (εδώ πιθανώς να πρόκειται για την Καραβοτσαξιά της Τσαγκαράδας ) τας δέ είς τόν αίγιαλόν. Αι δέ περί τήν αυτήν Σηπιάδα περιέριπτον, αι δέ είς Μελίβοιαν πόλιν, αι δέ Κασθαναίην εξεβράσαντο» . Τα συντρίμμια δηλαδή των καραβιών γιόμισαν τις ακτές του ανατολικού Πηλίου.

Μ’ όλη την τραχύτητα των ακτών της, η ανατολική πλευρά του Πηλίου είναι ασύγκριτη σε φυσική ομορφιά και σε όργιο βλαστήσεως. Εδώ έχουμε πια τη μεγάλη βλάστηση, την οργιαστική βλάστηση ζούγκλας. Ίσως γιατί είναι πιο υγρή η πλευρά αυτή. Δέχεται όλο το νερό που μαζεύουν τα σύννεφα που έρχονται απ’ τη Θράκη - Μακεδονία. Αισθάνεσαι πως πραγματικά εδώ είναι ή χώρα των Κενταύρων, που γεννήθηκαν απ’ τη βίαιη ένωση του Ιξίονα και της Νεφέλης, και αισθάνεσαι την παρουσία τους, όταν βαριά, μελανά σωρεύωνται τα σύννεφα πάνω στις κορφές του βουνού και γιομίζει ο τόπος θολή καταχνιά και αντάρα .. .

Η βλάστηση αρχίζει ψηλά απ’ την κορφή καί καλύπτει δλη τόν πλευρά ώς χαμηλά κάτω στη θάλασσα. Αρχίζει από οξυά, στα πολύ ψηλά, ως τα χίλια μέτρα. Από τα χίλια και κάτω μπαίνεις στο βασίλειο της καστανιάς. Υστέρα οι μηλιές, δαμασκηνιές, ροδακινιές, αχλαδιές και ό,τι άλλο φρούτο αγαπάει η καρδιά σου, και στα χαμηλώματα η ασημόφυλλη ελιά. Και πιο κάτω στην παραλία πορτοκαλιές, μανταρινιές και η «φιλέορτος δάφνη. Και οι θάμνοι ακόμα στην πλευρά αυτή του Πηλίου φυτρώνουν θεόρατοι... θυμάρι και θαμνώδεις κουμαριές όσες θέλεις, με τον κόκκινο νόστιμο καρπό, και φτέρες, ίσαμε το μπόι σου, και βότανα φαρμακευτικά και λουλούδια άλλο τίποτε, με κυρίαρχη την ορτανσία.

Στην ανατολική πλευρό τα αξιολογώτερα χωριά είναι: Η Τσαγκαράδα, όπου  Ε.Ο.Τ. έχει κτίσει το ωραίο ξενοδοχείο Ξενία και από όπου ένας ασφαλτοστρωμένος δρόμος οδηγεί στην μαγευτική πλαζ του Μυλοποτάμου. Το Μούρεσι, το Ανήλιο, η Μακρυρράχη, ο Κισσός, ο Αϊ-Γιάννης με την ωραιότερη πλαζ του ανατολικού Πηλίου και μιαν από τις ωραιότερες της Ελλάδος. Η Ζαγορά με το μαγευτικό Χορευτό, μια πλάζ που συναγωνίζεται επιτυχώς σε ομορφιά τον Αϊ-Γιάννη. Ο Κισσός, η Νταμούχαρη με το γραφικό λιμανάκι της, που μπορείς να τηv ονομάσης άφοβα το Saint Micele του Πηλίου. Στη δυτική πλευρά τα άξιολογώτερα χωριά του είναι: Πορταριά, Μακρυνίτσα, Άνω Βόλος. Από εδώ θεάσαι αφ’ υψηλού την όμορφη πόλη του Βόλου να αναπαύεται νωχελικά στα κράσπεδα του Πηλίου.

Και στα πόδια της, τα γαλανά νερά του Παγασητικού κόλπου με τις απαλές γραμμές του. Είκοσι τέσσερα χωριά έχει εν όλω το Πήλιο. Και είναι χτισμένα όλα στις πλαγιές του. Και μοιάζουν με τα κάτασπρα σπίτια τους - σαν ξανταίνεις με το βαποράκι απ’ τον Παγασητικό - λευκά περιστέρια. Και ακόμη άπ' τα ομορφότερα χωριά του : η Άφησος, οι Μηλιές, τα Καλά Νερά, τα Λεχώνια, η Αγριά, ο Αϊ - Γεώργης, η Βυζίτσα, η Μηλίνα, το Χόρτο, ο Πλατανιάς.

Το Πήλιο ήτανε γνωστό στον αρχαίο κόσμο. Και όλοι οι ποιητές το ύμνησαν. Τα χωριά του δεν είναι πολύ παλιά. Αν και η ομορφιά και η ευφορία του τόπου θα δικαιολογούσαν εδώ πανάρχαιους συνοικισμούς. Εν τούτοις η Ιστορία δεν μας διέσωσε παρά μόνο παραμύθια. Τα χωριά του ίσως είναι μεταβυζαντινά κτίσματα. Από το 1668 ο Σουλτάνος Μεχμέτ ο Δ' ονόμασε τα χωριά του Πηλίου Χάσια, δηλαδή ιδιοκτησία της Σουλτάνας, και άλλα τα ονόματα βακούφια, δηλαδή αφιερώματα σε ιδρύματα. Δεν κατοικούσαν Τούρκοι επάνω στο Πήλιο παρά μόνο διοικούνταν τα χωριά με προεστούς, που τους εξέλεγαν οι κάτοικοι. Έτσι πλήθυναν γρήγορα και πρόκοψαν οικονομικώς. Είναι γι’ αυτό που θα δης σήμερα στα χωριά του Πηλίου αρχοντικά τριώροφα, μεγαλόπρεπα, που δείχνουν πώς εδώ πρέπει ν’ αναπτύχτηκε κάποτε ένας ιδιάζων πολιτισμός, ο οποίος σήμερα είναι θέμα μελέτης. 
Τώρα, αν θέλετε, ελάτε να ταξιδέψωμε μέσα στην εποχή των παραμυθιών και των θρύλων του ωραίου βουνού. 
Ελάτε να επισκεφθούμε τη χώρα του Κενταύρου Χείρωνα, του Ασκληπιού, του Πηλείδη Αχιλλέα, του Ιάσονα, τις όμορφης νεράιδας Θέτιδας με τα λευκά πόδια, της μάγισσας Μήδειας με την άγρια ομορφιά, που έπραξε τα ξακουστά μαγικά της έργα στις δασωμένες ρεματιές της, όταν η τρίμορφη Εκάτη φώτιζε τον ουρανό μέσα στη σιωπηλή νύχτα... 
Εκεί μέσα στα βαθύσκιωτα δάση του Πηλίου από οξυές και αγριοκαστανιές, η λυγερή νύμφη Φιλύρα παραδόθηκε στα αχόρταγα χάδια του «αγκυλομύτη» Κρόνου και γέννησε τον σοφό Κένταυρο Χείρωνα, που ήτανε ο «δικαιότατος των Κενταύρων» και ιητήρ αγαθός, καλός γιατρός. 
Εκεί έγιναν -στα παλάτια του Κενταύρου Χείρωνος - οι ξακουστοί γάμοι του Πηλέως και της Θέτιδος όπου ο Απόλλων ο ίδιος, ο Θεός της μουσικής «... φόρμιγγ’ Απόλλων επτάyλωσσον χρυσέω πλάκτρω διώκων αγήτο παντοίων νόμων...» με την εφτάχορδη λύρα του ο Απόλλων έπαιζε με χρυσό πλήκτρο, θεϊκός μαέστρος της μελωδίας. Και ο Ευριπίδης μάς λέει στην Ιφιyένεια εν Αυλίδι, πώς στον ξακουστό αυτόν πηλιορείτικο γάμο. . . πενήντα λυγερές νεράιδες, πιασμένες χέρι χέρι, κυκλοστροφογυρίζοντας, εχόρεψαν στο γάμο... κρούοντας στη γης τα λευκά πόδια τους με τ’ αργυρά σαντάλια ... και λέγοντας της Θέτιδας και του Πηλέα τραγούδια ...  Από κει έμαθαν και οι Πηλιορείτισσες να χορεύουν το συρτό με τόση χάρη, πιασμένες χέρι χέρι....

Εκεί ο Ασκληπιός, ο πρώτος γιατρός, διδάχτηκε απ’ τον Κένταυρο Χείρωνα την Ιατρική τέχνη και « ... yενόμενος χειρουργός και την τέχνην ασκήσας επί πολύ, ου μόνον εκώλυε τινάς αποθανείν αλλ’ ανήγειρε και τους αποθανόντας! …» Και πώς θα μπορούσε ο Θεός της υγείας να μη διαλέξη το παραδεισένιο Πήλιον για διαμονή του; Το Πήλιο ως τα σήμερα είναι γιομάτο από φαρμακευτικά βότανα. Πικροκάστανα για τους ρευματισμούς, μέλεγο για τις αμοιβάδες, τίλιο, μέντα, ρίγανη, το ξακουστό κενταύρειο, που κάνει θηρίο τον άνθρωπο, και πλήθος άλλα φαρμακευτικά βότανα.

Εκεί έπάνω γεννήθηκαν και οι κόρες του Ασκληπιού, η μειδιώσα Υγίεια και η γλυκειά Ιασώ και η Πανάκεια και η Αίγλη με τα μεγάλα μάτια... Εκεί, μέσα στις βαθειές ρεματιές του Πηλίου, έγινε η ξακουστή Κενταυρομαχία, ανάμεσα στους Κενταύρους και στους Λαπίθες, στο γάμο του Βασιλιά των Λαπιθών Πειρίθου και τις ωραίας Ιπποδάμειας. Και ακόμη, εκεί στο εινοσίφυλλο Πήλιο ανατράφηκε ο ξανθός Αχιλλέας, ο ξακουστός γιός του Πηλέα και της νεράιδας Θέτιδος από τον Κένταυρο Χείρωνα και «... ίσα τ’ άνέμοις μάχα λεόντεσιν αγροτέροις έπρασε φόνον, κάπρους τ’ έναιρε σώματα δε παρά Κρονίδαν Κένταυρον ασθμαίνων εκόμιζεν...» Σκότωνε λιοντάρια και κάπρους άγριους, έφερνε τα σώματα στον Κένταυρο Χείρωνα λαχανιασμένος ... (Πινδ. Νεμέα 'Γ.) Και το δόρυ του Αχιλλέως στον Τρωικό πόλεμο ήτανε φτιαγμένο από «Πηλιάδα μελίην... Πηλίου εκ κορυφής...» Από πηλιορείτικο μέλεγο, από την κορφή του Πηλίου. Ήτανε δε τόσο βαρύ «...τι μεν ου δύνατ’ άλλος Αχαιών πάλλειν...» που δεν μπορούσε να το τινάξη κανένας άλλος από τους Αχαιούς! Ο μέλεγος είναι ένα ξύλο σκληρό και βαρύ απ’ το οποίο και σήμερα γίνονται οι ματσόλες (γκλίτσες) του Πηλίου. Κι ακόμα πηλιορείτικα ήτανε τα δυο ξακουστά άλογα, ο Ξάνθος και ο Βάλιος, που είχε ζεμένα στο άρμα τοπ ο Αχιλλέας στην Τρωικό πόλεμο, δώρο του Θεού Ποσειδώνα στο γάμο του Πηλέα και της Θέτιδος «... τους έτεκε Ζαφύρω ανέμω, Άρπυια ποδάργη ...» Που τους εγέννησε στο Ζέφυρο  Άρπυια ποδάργη (με τα γρήγορα πόδια). Και η μάγισσα Μήδεια ξανάνιωσε πάνω στο Πήλιο τον πατέρα του Ιάσονα, τον Αίσονα, μία νύχτα με τη βοήθεια της τρίμορφης Εκάτης, σαν βγήκε ότι το παλάτι της... με απολελυμένην την εσθήτα, γυμνή τους πόδας, γυμνήν την κόμην περικεχυμένην εις τους ώμους... και κάλεσε να ‘ρθουν να την βοηθήσουν οι αύρες και άνεμοι και όλοι οι δαίμονες των δασών και της νύχτας... Και ήρθαν και τη βοήθησαν.

Αυτά λοιπόν έτσι έγιναν, σήμερα δε ημπορείς να γνωρίσης το μαγεμένο βουνό απ’ τη μία μεριά ως την άλλη με το αυτοκίνητο σ’ έναν αυτοκινητόδρομο 120 χιλ. Η διαδρομή είναι μαγευτική ανάμεσα στο όργιο του πράσινου που δεν περιγράφεται παρά μόνο πρέπει να την περάσης για να νοιώσης την ομορφιά της. Μοιάζει σαν την όμορφη γυναίκα που μονάχα όταν την ιδής και την χαρής από κοντά ημπορείς να νοιώσης την γοητεία της...

Κι όταν, περνώντας με το αυτοκίνητο ανάμεσα στο βαθύσκιωτα δάση του, σταθής αποσταμένος για να ξεκουραστής στη ρίζα κάποιου προαιώνιου πλατανιού, πάλι στην κρυσταλλένια πηγή, μπορείς ν’ ακούσης, αν το επιθυμής, τους ψίθυρους του δάσους να σου διηγούνται την παραμυθένια ιστορία των θεών και των δαιμόνων του μαγεμένου βουνού…