Βιβλιοθήκη Ζωσιμά

[ Η πρώτη Βιβλιοθήκη που λειτούργησε στο Βόλο, στις αρχές ακριβώς του αιώνα μας, ήταν το «Αναγνωστήριον Κοινόν» που σύστησε ο κοσμοκαλόγερος του Βόλου Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης, μια από τις εξέχουσες πνευματικές φυσιογνωμίες της εποχής.

Εκδότης ο ίδιος τον περιοδικού «Προμηθεύς» είναι ιδιοκτήτης βιβλιοπωλείου, αναγγέλλει στο τεύχος Νοεμβρίου 1900 του περιοδικού, την απόφασή του να ιδρύσει «Αναγνωστήριον Κοινόν», όπου θα μπορούσαν να προσέρχονται οι φιλαναγνώστες και να μελετούν τα βιβλία του. Ο Τύπος της εποχής επικρότησε και εγκωμίασε την απόφαση αυτή του Εσφιγμενίτη, ενώ το κοινό επισκεπτόταν με προθυμία τη μοναδική αυτή βιβλιοθήκη. 
Το «Αναγνωστήριο» λειτουργούσε επί της οδού Αλεξάνδρας 123 από τις 15 Οκτωβρίου 1900, και στις ώρες 10-12 το πρωί και 5-8 το απόγευμα.

Προμηθεύς, Νοέμβριος 1900

Η σπάνια βιβλιοθήκη του Εσφιγμενίτη, που συνεχώς εμπλουτιζόταν, διέθετε βιβλία παλιά, εκδόσεις Ευρώπης και ξενόγλωσσα, καθώς και το σύνολο των δικών του εκδόσεων που έφταναν τις είκοσι τρεις. Ο εμπλουτισμός της γινόταν είτε με δωρεές, όπως εκείνη τον τυπογράφου της Αθήνας Σπυρ. Κουσουλίνου, τον Δεκέμβριο του 1900 με 110 τόμους, είτε με αγορές που πραγματοποιούσε ο ίδιος, -240 τόμους αναφέρει τον Ιανουάριο τον 1901- με αποτέλεσμα αρχές Φεβρουαρίου να ανέρχονται σε 2.850 τόμους.

 Ένα χρόνο αργότερα ο Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης, άρρωστος ο ίδιος πρότεινε να παραχωρήσει την βιβλιοθήκη του στο Δήμο Παγασών (Βόλου σήμερα), με σκοπό να την οργανώσει και να την λειτουργήσει πλέον ως δημοτικό ίδρυμα. Η Δημοτική Αρχή αρνήθηκε κατηγορηματικά να αποδεχθεί την προσφορά αυτή του Εσφιγμενίτη, μ’ αποτέλεσμα να χάσει ο Βόλος την ευκαιρία να διαθέτει από το 1902 οργανωμένη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Η απαράδεκτη αυτή άρνηση των δημοτικών αρχόντων, εξόργισε τον αρχαιολόγο Νικ. Γιαννόπουλο που με μια του επιστολή στην εφημερίδα τους κατακεραυνώνει». Λίγους μήνες αργότερα ο Εσφιγμενίτης πέθανε. 

Στη διαθήκη του, με ημερομηνία 5/11/1902, αφήνει τη βιβλιοθήκη του, με 3.200 πλέον τόμους, στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος «όπως τοποθετηθή εν ιδίω διαμερίσματι και χρησιμεύση δια τους φιλαναyνώστας της πόλεως Βόλου προς ους θέλει είσθαι προσιτή τουλάχιστον τρις της εβδομάδος». Αλλά και η κληροδοσία αυτή δεν ευδοκίμησε. Με τα βιβλία δεν ασχολήθηκε κανείς, ώσπου το 1908 περιήλθαν στο νεοσύστατο τότε Θρησκευτικοφιλολογικό Σύλλογο «Τρεις Ιεράρχαι» που εντόπισε τη Βιβλιοθήκη «ως άχρηστον ερριμένη εις τινά αίθούσα της Α' Δημοτικής Σχολής», και η οποία αποτέλεσε τον πυρήνα των σπάνιων βιβλίων της Βιβλιοθήκης που ίδρυσε ο σύλλογος. [...]

(Το παραπάνω κείμενο είναι ακριβής αντιγραφή από το βιβλίο ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΒΟΛΙΩΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 1940-1990, Βόλος 1992, του Γιάννη Μουγογιάννη, σελ.116-170