Ο Φούρνος του Βελέντζα στην Άλλη Μεριά

Φωτογραφία: Thanasis Germanos

Ο «Φούρνος του Βελέντζα» είναι ένα ιστορικό διατηρητέο μνημείο που βρίσκεται στην Άλλη Μεριά, ΔΔ του πρώην δήμου Πορταριάς Πηλίου που σήμερα ανήκει στο δήμο Βόλου.

Εκεί μέσα κι έξω υπάρχουν υπέροχες τοιχογραφίες, που φιλοτέχνησε ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος (Χατζημιχαήλ).

Πρόκειται για ένα ισόγειο, λιθόκτιστο κτίριο που χτίστηκε το 1897, όπως μαθαίνουμε από τη χρονολογία που είναι χαραγμένη σε μια μεριά της γριπίδας, και λειτουργούσε σαν φούρνος και κρασοπουλειό. Στα 1965 χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης και διατηρητέο μνημείο. 

Το 1986 έγιναν εργασίες συντήρησής του. Το 1910, διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες από τον Θεόφιλο, που έζησε στην περιοχή Βόλου και Πηλίου για πολλά χρόνια από τα τέλη του 19^ου ως τις  αρχές του 20^ου  αιώνα και ζωγράφισε πολλά σπίτια, καφενεία και χάνια. Ο Θεόφιλος στο «Φούρνο του Βελέντζα» ζωγράφισε εννέα τοιχογραφίες, οκτώ στο εσωτερικό του και μία στην κύρια όψη του κτιρίου, που διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Σ’ αυτές απεικονίζονται μορφές από την ιστορία και την παράδοση, όπως ο Μάρκος Μπότσαρης και ο Κώστας Γαρέφης,  ο Παναής Κουταλιανός, ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα. Όλες έχουν επιγραφές-λεζάντες όπως η «Η ΕΛΛΑΣ αναγενηθείσα και ο Φεραίος» στην εξωτερική τοιχογραφία ή «Ο Σαμψών δια της ανδρείας του θανατώνει λέοντα» σε μία από τις τοιχογραφίες  στο εσωτερικό.

Φωτογραφία: Thanasis Germanos

Παλιότερα έγιναν προσπάθειες για να περιέλθει το νεότερο αυτό μνημείο στο δήμο Πορταριάς, χωρίς βέβαια αποτέλεσμα –σύμφωνα με τη μαρτυρία παλιού δημ. Συμβούλου.

Το «κακό» της υπόθεσης -όπως είπε κι ένας φίλος- είναι ότι «φούρνος» σήμερα ανήκει εξ ημισείας στους παλιούς ιδιοκτήτες και στο Υπουργείο Πολιτισμού, με αποτέλεσμα να μπλέκουν τα πράγματα σχετικά με την συντήρηση, την επισκεψιμότητα και την ανάδειξη του χώρου. Ένας χώρος που πρέπει να αναδειχθεί σε συνάρτηση με την οικία Κοντού-μουσείο Θεόφιλου στην Ανακασιά.

Ο Κίτσος Μακρής στη βολιώτικη «ΘΕΣΣΑΛΙΑ» της  12-11-1969, μεταξύ άλλων που γράφει για την Άλλη Μεριά, γράφει για το «Φούρνο του Βελέντζα»:

[…] Από την πλατεία ανεβαίνοντας προς τα επάνω κι ακολουθώντας το κεντρικό καλντερίμι σε μικρή απόστασι από αυτή δεξιά θα συναντήσουμε το φούρνο του Βελέντζα. Βέβαια ένας φούρνος δεν παρουσιάζει στον διαβάτη κανένα διαφέρον, εκτός μόνο όταν πεινάη ή όταν τον θέλγη η μυρωδιά τού φρεσκοψημένου ψωμιού. 

Ο φούρνος όμως του Βελέντζα εκτός απ’ τα ψωμιά του έχει να παρουσιάση και κάτι άλλο ξεχωριστό πού δεν θα το δής σε κανένα άλλο φούρνο, όσο κι αν ψάξης. Τι; Την ζωγραφική κι εδώ παρουσία τού λαϊκού ζωγράφου Θεοφίλου, με απεικονισμένα στους τοίχους μέσα κι έξω αγαπημένα γι’ αυτόν θέματα: ήρωες της επαναστάσεως, σκηνές τού Ερωτόκριτου και της Αρετούσας, την καπετάνισσα Μαργαρίτα Μπασδέκη ως και τον... νεώτερο Ηρακλή Κουταλιανό. 
Αν δεν ξέρης για την ύπαρξι τούτου του φούρνου, μπορεί και να περάσης χωρίς να δώσης καμμιά ιδιαίτερη προσοχή, εκτός μόνο αν κάποιος βρεθή και σ’ ένημερώση γι’ αυτόν. 
Μια πινακιδούλα στην αρχή του δεν θα ήταν άσχημη ιδέα. Γιατί ο ξένος επισκέπτης στο κάθε μέρος που πάει για πρώτη φορά, πάντα επιθυμεί να δη κάτι το ξεχωριστό και αξιόλογο σ’ αυτόν. Στην περίπτωσι που υπάρχει γιατί να μην προβάλλεται; Βέβαια σ’ αυτό πρέπει να συγκατατεθή κι ο ιδιοκτήτης του φούρνου, διότι το κτίριο δεν είναι κοινοτικό οπότε ελεύθερα θα μπορούσε να προβληθή από την Κοινότητα κι έτσι η προβολή του εξαρτάται από την καλή θέληση εκείνου.[…]