Ταραχώδες εν Βόλω αγροτικόν συλλαλητήριον…

Με την «χρονιάτικη» διαδήλωση των αγροτών, ήρθε η ιστορική μνήμη να …φέρει μια διαδήλωση  έγινε στα 1909 από τους αγρότες του Πηλίου...

--------------------------------------------------

Την 1^η Νοεμβρίου οργανώθηκε και έγινε στο Βόλο ένα συλλαλητήριο που έμεινε στην ιστορία!

Τότε ήταν η κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, που ανέλαβε μετά το κίνημα στο Γουδί. Υπουργός Οικονομικών ήταν ο Αθαν. Ευταξίας και Εσωτερικών ο Νικ. Τριανταφυλλάκος.

Ο υπουργός κατέθεσε νομοσχέδιο για ρύθμιση της «ελαιοδεκάτης» (δηλ. το 10% (1/10)  φόρος στις ελιές και το λάδι), που ως τότε ήταν μικρότερος από τα προτεινόμενα 12-15 λεπτά ανά οκά στο λάδι που γινόταν εξαγωγή από το Πήλιο και το Νομό. Το νομοσχέδιο ήθελε αυξημένο φόρο και σ’ όλην την παραγωγή!

[Βέβαια αυτό το φορολογικό σύστημα της «ελαιοδεκάτης» υπήρχε πάντα στην περιοχή μας.

Κυριακή πρωί (λίγο μετά καθιερώθηκε η αργία της Κυριακής)  στη Δημητριάδος συγκεντρώθηκαν οι πηλιορείτες αγρότες με την καθοδήγηση των δημάρχων Ιωλκού, Ορμινίου, Νηλείας, Μακρυνίτσης, Αφετών, Μηλεών και Σπαλάθρων , για να διαδηλώσουν, απαιτώντας την απόσυρση του νομοσχεδίου και την ψήφιση μόνον για τις εξαγωγές. Τα βολιώτικα μαγαζιά έκλεισαν, οι συντεχνίες με τα συμβούλιά τους και τις σημαίες τους ήταν εκεί.  

Ο πρώην βουλευτής-νομικός Γεώργιος Φιλάρετος στον (παλιό) Ριζοσπάστη στις 6-11-1909, γράφει το παρακάτω εξαιρετικό κείμενο επεξηγώντας για την  «ελαιοδεκάτη»:

Κατέβηκαν οι Πηλιορείτες κρατώντας όλοι μαύρες σημαίες, κλαδιά ελιάς, αλλά και ραβδιά! Μαζεύτηκαν πάνω από δέκα χιλιάδες αποφασισμένοι να αποτρέψουν του ψήφιση του νόμου. «…οι αλαλαγμοί των χωρικών ηκούοντο εκ μακράς αποστάσεως. Η οδός Δημητριάδος είχε μεταβληθή εις δάσος κινουμένων ελαιών ποικιλλόμενον και υπό μελανών σημαιών..»

Το σύνθημα που ακουγόταν ήταν «Κάτω η ελαιοδεκάτη! Τα ξεριζώνουμε!»

Κατά τις 10 π.μ. μίλησε ο μηλιώτης δικηγόρος Κων. Χρυσοχοΐδης (ιδρυτής του «Ταμείου Ελαίας Πηλίου»)  κατά του «αδικωτάτου και καταπιεστικού φόρου και τα δεινά των Πηλιορειτών» και ο δ/ντής της εφημερίδας Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ καραμπασιώτης Δημοσθ. Ρίζος, διάβασε ψήφισμα προς την Κυβέρνηση και τη Βουλή «διά του οποίου απαιτείται η μετάθεσις της ελαιοδεκάτης εις την εξαγωγήν, απειλείται δε εν αδιαφορία της Κυβερνήσεως, η άρνησις των φόρων». 

Το πλήθος των Πηλιορειτών ορκίστηκε να «εμμείνη εις την αξίωσιν προς αντικατάστασιν του καταθλιπτικού φόρου», και να «επιμείνη στα αιτήματά του μέχρις εσχάτων»!

Μετά η διαδήλωση πορεύτηκε ως το Τηλεγραφείο (βρισκόταν Ιάσονος-Γαμβέτα). Μπροστά οι μαύρες σημαίες, κι από πίσω εποχούμενοι στις σούστες και τα κάρα οι χωρικοί. Απαιτούσαν να πάει στο κεντρικό Τηλεγραφείο της Αθήνας ο πρωθυπουργός για να μιλήσει μαζί τους. Η αργοπορία τούς ερεθίζει!

Τότε στάλθηκε τηλεγράφημα στην Κυβέρνηση και πήγαν στο Τηλεγραφείο ο υπουργός Εσωτερικών Τριανταφυλλάκος και ο αρχηγός της Χωροφυλακής.

 Η απάντηση ήταν πως «Η Κυβέρνησις θα επιληφθή του ζητήματος εις υπουργικόν συμβούλιον, συγκροτηθησόμενον απόψε 5^ην μ.μ. και θα τους δικαιώση, αν κρίνει ότι πρόκειται όντως περί αξιώσεων δικαίων».

Εντωμεταξύ οι Πηλιορείτες κάλεσαν με τηλεγράφημα και τους «βουλευτάς του Βόλου όπως απόσχουν των εργασιών της Βουλής, καθόσον η Κυβέρνησις δεν έδωκεν απάντησιν …» «…εν εναντία περιπτώσει να παραιτηθούν και να επανέλθουν εις Βόλον όπως τεθούν επικεφαλής του εξεγερθέντος λαού»

 Οι διαβεβαιώσεις κάλμαραν προς στιγμήν τους Πηλιορείτες. Τότε μαθαίνουν πως στο καφενείο «Ομόνοια» του Κ. Μωραΐτου στη Δημητριάδος, γινόταν δημοπρασία για το φόρο της «ελαιοδεκάτης» των δήμων Νηλείας και Μηλεών, που τότε την είσπραξή του αναλάμβαναν εργολάβοι! Το ακούνε οι διαδηλωτές και φτάνουν αμέσως φωνάζοντας «Κάτω η ελαιοδεκάτη! Την καταργήσαμε!» Στη δημοπρασία παρόντες ήταν ο νομάρχης, ο έφορος, ο ταμίας και ο επιθεωρητής του τελωνείου. Εκεί διαδραματίζονται άγριες σκηνές «αληθές πανδαιμόνιον». Το πλήθος «μπούκαρε» με τα ραβδιά και τις σημαίες και εξανάγκασε « όλους τούς εν τη Αρχή» να ανέβουν στα τραπέζια, αφού πρώτα πέταξαν τα «καλαμάρια» κι έσκισαν τα χαρτιά! Τα τραπέζια ανατράπηκαν, πόρτες και παράθυρα του καφενείου κομματιάστηκαν και οι αστυνόμοι που ήταν εκεί δεν μπόρεσαν να επιβάλουν την τάξη.

Λίγο μετά τη ματαίωση της δημοπρασίας κραδαίνοντας τα ραβδιά οι διαδηλωτές κι ενώ  επέστρεφαν προς το Τηλεγραφείο, περνούσε το τραίνο προς Λεχώνια και προσπαθούσε να περάσει ανάμεσα από τους διαδηλωτές. Αυτοί το εμπόδισαν μένοντας πάνω στις γραμμές της Δημητριάδος,  φωνάζοντας «Πίσω, πίσω»! Εκεί έφτασε κι ο Ανακριτής που συνέλαβε κάποιον και τον οδήγησαν στο Τηλεγραφείο. Μετά από μάχη με τους χωροφύλακες που φρουρούσαν το χώρο και απαίτηση της επιτροπής , αφέθηκε ελεύθερος.

Από το Τρίκερι στείλανε τηλεγράφημα που ενημέρωνε «ότι αδυνατούντες ίνα έλθουν εις το πανεπαρχιακόν συλλαλητήριον συνεκρότησαν ίδιον…κατήργησαν την ελαιοδεκάτην»!

Τελικά δίνοντας διορία ως την επόμενη Κυριακή το πλήθος διαλύθηκε περίπου μετά τις 2 μ.μ.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 6-11-1909         

Στη Βουλή (5 Νοεμβρίου) στις επερωτήσεις ο βουλευτής Αντών. Καρτάλης αναβάλει την ερώτησή του για την ελαιοδεκάτη μέχρι να φτάσει απ’ το Βόλο η εκλεγμένη επιτροπή των διαμαρτυρόμενων Πηλιορειτών, που αποτελούνταν από τους δημάρχους Νηλείας Νικ. Παπαποστόλου, Μηλεών Κων. Φιλιππίδη, και τους Δημοσθ. Ρίζο, Κων. Χρυσοχοΐδη και Αργ. Φιλιππίδη. Το ίδιο έκαναν και οι βουλευτές Κωστής Τοπάλης, Αλέξ. Κασσαβέτης και Νικ. Γάτσος. Ο Γεωρ. Λαναράς μίλησε για την «ελαιοδεκάτην» παρακαλώντας τον υπουργό Αθ. Ευταξία «να πληροφορήση την Βουλήν …εν σχέσει με το ζήτημα της φορολογίας του ελαίου». 

Τις επόμενες ημέρες μετά τη διαδήλωση, άρχισαν στο Βόλο ανακρίσεις για τους υποκινητές. Έτσι άρχισαν κάθε μέρα από  4 ως 8 Νοεμβρίου να συλλαμβάνονται οι δήμαρχοι Ορμινίου Νικόλαος Ριζοδήμος στην Πορταριά, Σπαλάθρων Νικόλαος Παρρησιάδης (πρώην βουλευτής) στην Αργαλαστή και Κων-νος Φιλιππίδης Μηλεών (επίσης πρώην βουλευτής Βόλου). Μαζί τους και περίπου είκοσι Πηλιορείτες που αφέθηκαν ελεύθεροι. Στις 20 Νοεμβρίου ορίστηκε δικάσιμος στο Πλημμελειοδικείο για τους τρεις δημάρχους «επί αντιστάσει κατά των Αρχών μετ’ απειλών», και αποφυλακίστηκαν.

Τελικά  αποφασίστηκε η φορολογία στο 8% και αν εφαρμοστεί στις εξαγωγές η διατίμηση να γίνεται σύμφωνα με την τιμή της αγοράς.

Πηγές:

-Εφημερίδες ΑΘΗΝΑΙ, ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, ΑΛΗΘΕΙΑ, ΘΕΣΣΑΛΙΑ, ΕΣΤΙΑ, ΚΑΙΡΟΙ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, ΣΚΡΙΠ  1-20/11/1909.

-Πρακτικά των Συνεδριάσεων Βουλής - Περίοδος ιη΄ - Σύνοδος Δ΄-Μέρος β΄.