Πηλιορείτες κοτσαμπάσηδες και Επανάσταση

Για σήμερα ανάγνωσμα σχετικό με τους κοτσαμπάσηδες του Πηλίου στα χρόνια της Επανάστασης. (Αυτοί είχαν πολλά να χάσουν, αντίθετα με το λαό που θα έχανε τη σκλαβιά του! )

Πηλιορείτες προύχοντες (Αγήνωρ Αστεριάδης)

Είναι κείμενο του Γιάνη Κορδάτου, στην ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ της 25 Μαρτίου 1955, σελ. 167-8. 

[…] Θα κλείσουμε όμως το σημείωμά μας με τα προδοτικά φερσίματα μερικών κοτζαμπάσηδων του Πηλίου. Εκεί άρχισε η Επανάσταση στις 7 του Μάη 1821. Δεν κράτησε όμως παραπάνω από ένα μήνα γιατί οι προύχοντες αντιδράσανε από την πρώτη μέρα. Αν κρατούσε η Επανάσταση στον Κίσσαβο και στο Πήλιο και παράλληλα ξεσηκώνονταν τον ίδιο καιρό τα χωριά του Ολύμπου, η Νιάουσα η Βέρροια οι Σέρραις και η Χαλκίδα, η ανταρσία του Αλή Πασά στην Ήπειρο δε θάσβυνε. Έτσι ο Μωριάς και η Ρούμελη θα μπορούσαν να οργανώσουν ταχτικό στρατό και να δώσουν αποφασιστικό χτύπημα στους Τούρκους.
Οι προύχοντες όμως της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Εύβοιας αντιδράσανε. Μόνο σε μια γωνιά τού Πηλίου στην περιοχή του Τρίκερι βάσταξα η φλόγα της Επανάστασης ως το 1823. Μα έσβυσε από το φιλοτουρκισμό των κοτζαμπάσηδων και του ανώτερου Κλήρου.
Στην Εθνοσυνέλευση του 1823 και στη συνεδρίαση της 25 Μάη διαβάστηκε αναφορά σταλμένη απ’ τους πατριώτες του Πηλίου που μαζί με άλλα έλεγε και τόνιζε πως ο κοτζαμπάσης της Ζαγοράς Κασσαβέτης, της Δράκιας Λογοθέτης, του Κατωχωριού Στίβας, παρακινούσαν τους επαναστάτες Πηλιορείτες να παραδώσουν τα όπλα και να υποταχθούν. 

Κι’ επειδή οι πατριώτες δεν τους άκουσαν, οι προδότες αυτοί κατέβηκαν στο Κάστρο του Βόλου, οπλίστηκαν και μαζί με τους άλλους φιλότουρκους χτύπησαν τα επαναστατημένα χωριά. (βλ. Αρχεία Ελλην. Παλιγγενεσίας τ. 5΄. 45-46). 

Τον ίδιο καιρό και ο αρχηγός των Επαναστατών του Τρίκερι Καρατάσος έγραφε στην Ελληνική Κυβέρνηση :
«...Επειδή αυτοί (οι κοτζαμπάσηδες) ετυφλώθησαν και τους οφθαλμούς των εκάμμυσαν• και τι λέγω, βοήθειαν εις ημάς και δεν λέγω ζημίας φανεράς, όπου τα στρατηγήματα των εχθρών γίνονται δι’ αυτών, των Οθωμανοφρονούντων Θετταλομαγνήτων;» (Π ε ρ ρ α ι β ο ύ: Απομνημονεύματα, Β,18). 

Υπάρχουν όμως και άλλα κείμενα. Ένας πατριώτης απ’ τα χωριά του Πηλίου γράφει στον αδερφό του που ήταν στην επαναστατημένη Ελλάδα.
«… Όσοι των Ελλήνων εφωτίσθησαν απ’ το πνεύμα τού πατριωτισμού και της ελευθερίας, αυτοί καταφρονήσαντες τα πάντα άδραξαν προθύμως τα όπλα και εκινήθησαν ενάντια των Τούρκων... Όσοι έμειναν αφώτιστοι —απ’ τους προύχοντες— οι τοιούτοι ούτε όπλα έδραξαν, ούτε κανένα χρήσιμον έδειξαν εις το Γένος, αλλ’ ευρίσκονται εισέτι ραγιάδες με άκραν την ευχαρίστησιν τυραννούμενοι υπό του (τουρκικού) ζυγού. Οι τοιούτοι ωστόσο παρηγορούνται αναμεταξύ των με ταύτα τα λόγια: «Εμείς εκάμαμε καλά, όπου δεν εσηκωθήκαμεν να λάβωμεν όπλα, επειδή αύτη η δουλειά όπου έκαμαν οι Έλληνες δεν είναι καλή, αυτή είναι κλέφτικη και όχι βασιλική...»
Άλλος πάλι πηλιορείτης στιγμάτιζε τους κοτζαμπάσηδες του Πηλίου γράφοντας:
«...Σεις μερικοί πώς εξεπέσατε να γίνατε έσχατοι ; τους οποίους σας ήξευρα κατά τούτο ως πρώτους (νοικοκυραίους) όταν ήμην εις αυτά τα μέρη ακόμη. Τι δυστυχία μεγάλη. Οι υιοί των γελαδαρέων και αστών και γεωργών έτρεξαν ταχύτερον απ’ τους υιούς των πλουσίων και αρχόντων εις τούτο το μέγα δείπνον της κοινής ημών μητρός. Και αυτοί (οι φτωχοί) προσπαθούσαν να την βγάλωσι απ’ τον βόρβορον καί να την παστρέψωσι με το αίμα των. Δεν είδες συ ο ίδιος κάν οφθαλμοφανώς τοσούτους και τηλικούτους νέους και γέροντας να πολεμούν εν ανδρεία ψυχής και αγαλλιάσει με τους κυρίους σας Οθωμανούς εις τον κατά Τρίκερι πόλεμον; οι οποίοι ηφάνισαν (1) σχεδόν δύο χιλιάδας εχθρών ;...»
------------------
1. Τα παραπάνω κείμενα είναι χειρόγραφα και βρίσκονται στη χειρόγραφη Συλλογή: Ο ι κ ο ν ό μ ο υ Ι ω ά ν ν ο υ Λαρισαίου, που την κατέχει σήμερα ο γιατρός Γιάννης Αντωνιάδης.