Μια «μάχη» για την άρδευση

Στα παλιότερα χρόνια στα χωριά του Πηλίου υπήρχαν πολλά προβλήματα με την κατανομή και διανομή των αρδευτικών νερών κατά τους θερινούς μήνες. 

Η κατανομή ανάμεσα στους κτηματίες-χρήστες κανονίστηκε (μέσα στα χρόνια) με τους «μπεκτσήδες»(*), μεταξύ των ενδιαφερόμενων αγροτών. Βγήκαν λοιπον, ωράρια κατοχής του νερού ανάλογα με τα δέντρα (ελαιόδεντρα) ή τα στρέμματα και τότε τα πράγματα σχεδόν ηρέμησαν.

Γιατί πάντα υπήρχαν έριδες και παράπονα (ειδικά σε περιόδους έλλειψης και ξηρασίας), αλλά ο «μπεκτσής» ήταν ο άρχων και σ' αυτόν υπάκουγαν όλοι ή σχεδόν όλοι!

Έχουμε για παράδειγμα την καταχώρηση παραπόνων των Λεχωνιτών για εκβίαση των υδρονομέων:

Η διαμάχη όμως για την διανομή των πηγών μεταξύ των χωριών, αλλά και μεταξύ των αρδευόμενων περιοχών του ίδιου χωριού κράτησε πολύν καιρό. Οι συγκρούσεις και οι φασαρίες ήταν συχνές και πολλάκις ...αιματηρές. 

Παρακάτω μια διαμάχη των κατοίκων Δράκιας και Αγ. Λαυρεντίου, όπως είναι γραμμένη στη βολιώτικη εφημερίδα Ο ΒΩΛΟΣ, στα 1890:

[ Αληθής μάχη διαρκέσασα μίαν περίπου ημέραν 2 ισταμένου (σ.σ. Ιουλίου 1890) μεταξύ των κατοίκων των δύο κωμοπόλεων Αγίου Λαυρεντίου και Δρακείας, εις θέσιν «Μάνα Νερού», κείμενον εις τα όρια των ειρημένων κωμοπόλεων, ένεκα του ευρισκομένου εκεί ύδατος, ζητούντων να λάβωσιν υπέρ αυτών το ύδωρ.  Τα διαμαχόμενα μέρη ευρίσκοντο αντιμέτωπα, έχοντα ως κύριον όπλον επιθέσεως και αμύνης τους λίθους, προς δε και τινές των Δρακιωτών  ων τα ονόματα δεν εγνώσθησαν εισέτι, έφερον όπλα, δι’ ων αδιακόπως επυροβόλουν, σημαίας και εγχώριον μουσικήν εκ νταουλίων κατηρτισμένην προς ενθάρρυνσιν και εγκαρδίωσιν των διαπληκτιζομένων.

Η μάχη ήρξατο περί τα χαράγματα  και διήρκεσε μετ’ επιτάσεως μέχρι της 9 π.μ. ότε εφάνη ο δημαρχεύων πάρεδρος κ. Δημ. Παππαδόπουλος μετά της χωροφυλακής και κατέλαβον την επίδικον αύλακα· μετά μίαν περίπου ώραν αφίκετο και ο Ειρηνοδίκης κ. Μάνθος Δημητρίου, όστις αψηφήσας τον κίνδυνον μετέβη επί τόπου αυτοπροσώπως προς καθησύχασιν των διαπληκτιζομένων, αλλ’ όμως και ενώπιον των αρχών τούτων εξηκολούθουν οι γενναίοι ηρωικώς τον πόλεμον κατ’ ουδέν φοβηθέντες.

Την 5 μ.μ. μετέβησαν επί τόπου οι δικηγόροι κ.κ. Κωνσταντίνος Παπαθανασίου, Δημ. Γεωργιάδης, ο Ειρηνοδίκης, ο υπομοίραρχος μετά στρατιωτικής δυνάμεως εξ 25 περίπου στρατιωτών,   ο δημαρχεύων πάρεδρος κ. Δημ. Παππαδόπουλος, ως και εκ μέρους των Δρακιωτών πολλοί, εν οις και ο Νικ. Παππαϊωάννου ως πληρεξούσιος αυτών και συνεζήτησαν αγωγήν περί προσωρινών μέτρων.

Τα αποτελέσματα δεν υπήρξαν τόσο δυσάρεστα, και τούτο οφείλεται αφ’ ενός μεν εις την επέμβασιν της στρατιωτικής δυνάμεως και εις την φρόνησιν του Ειρηνοδίκου και αφ’ ετέρου εις την σύνεσιν των Αγιολαυρεντιωτών, οίτινες δεν εθεώρησαν καλόν να φέρωσιν όπλα, διότι άλλως η μανία ήτις είχε καταλάβει  τους ερίζοντας ήθελε παρασύρει και τούτους· μέλας δε πέπλος θα εκάλυπτε πολλούς οίκους· πληγαί δε μόνον τινές κατηνέχθησαν εις διάφορα μέρη των σωμάτων αυτών, οι φέροντες αυτάς εξ αμφοτέρων των μερών ανέρχονται εις 30 περίπου.

Δυστυχώς δεν έπρεπε να συμβαίνωσιν αυτά εν τοιαύταις Κωμοπόλεσιν, ένθα η ανάπτυξις και ο πολιτισμός αρκούντως εισίν προοδευμέναι.]

Εφημερίδα Ο ΒΩΛΟΣ, Βόλος, Τετάρτη 4-7-1890

 ----------------------------------------------------------

[ Σπουδαία έρις ή μάλλον αληθής μάχη συνήφθη μεταξύ των κατοίκων των κωμοπόλεων Δρακείας και Αγίου Λαυρεντίου επί του όρου, ης αφορμή ήτο η εκεί υπάρχουσα πηγή ύδατος. Τούτο διά νέου αύλακος η Κοινότης Αγίου Λαυρεντίου διοχετεύει εις τας γαίας της περιφερείας αυτής προς άρδευσιν, ενώ οι κάτοικοι της Δρακείας ισχυρίζονται, ότι ανήκει αυτοίς η πηγή. […]

Ο Ειρηνοδίκης Αγίου Λαυρεντίου κληθείς επεδίκασε προσωρινώς την χρήσιν του ρέοντος ύδατος εις την κοινότητα Αγίου Λαυρεντίου, ούτως επεσοβήθη επί του παρόντος ο κίνδυνος μεγαλειτέρων συγκρούσεων. […]

Εφημερίδα Ο ΒΩΛΟΣ, Βόλος, Σάββατο 7-7-1890

(*) Ο υδρονομέας ή νεροκράτης ή «μπι(ε)κτσής» -στο πηλιορείτικο γλωσσικό ιδίωμα, λέξη τουρκικής προέλευσης- ήταν ένα πρόσωπο του χωριού, που όλοι υπάκουαν και δεν έφερναν ποτέ αντίρρηση στις ενέργειές του, για λόγους τάξης. 
Οι υδρονομείς εργάζονταν  και εργάζονται, συνεχίζοντας ως σήμερα, σ’ όλα τα χωριά του Πηλίου. Κύριο μέλημά τους ήταν κι είναι να «μοιράζουν» στους καλλιεργητές το νερό της άρδευσης των ελαιοπερίβολων, οπωρώνων-μπαχτσέδων και κήπων τους.

Έβαζαν και βάζουν το νερό «στ’ αυλάκια»,  «στ’ν αράδα»(= σειρά)  απ’ τον Απρίλη ως και τον Οκτώβριο, «κανουνίζοντας» το πότε θα «ποτίσ’» ο καθένας και θα «κόψ’» το νερό απ’ «τ’ν ζάπκα» ή  «τ’ν κόφτρα» (=σημείο αλλαγής κατεύθυνσης νερού στον υδραύλακα). Τα αυλάκια (υδραύλακες) τα κεντρικά, ήταν παλιά πέτρινα και με πλάκες και τα περιφερειακά χωμάτινα. Σήμερα όλα είναι τσιμεντένια. Το «δικαίουμα»(=σειρά και ωράριο) είναι διαχρονικά σταθερό και καταγραμμένο.