Οι Επίστρατοι

Οι Επίστρατοι του 1916-17

Βρισκόμαστε ακριβώς εκατό χρόνια πίσω, τέτοιες μέρες.

Η Ελλάδα χωρισμένη στα δύο (Εθνικός Διχασμός) με το «κράτος των Αθηνών» που διοικούταν και υποστήριζε το βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄ και τμήμα του ήταν και η Μαγνησία και το «κράτος της Θεσσαλονίκης-Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης» που δημιουργήθηκε από τον Ελ. Βενιζέλο κλπ.

Το Νοέμβριο του 1916 οι Σύμμαχοι θέλοντας να πάρουν τον έλεγχο του «κράτους των Αθηνών» απόκλεισαν τον Πειραιά και βομβάρδισαν την Αθήνα, θέλοντας να εξαναγκάσουν την Ελλάδα να μπει στον πόλεμο. Αποβίβασαν στην Αθήνα μικρή στρατιωτική δύναμη που συγκρούστηκε με τους «επίστρατους». Οι ένοπλες συγκρούσεις μείνανε στην ιστορία ως «Νοεμβριανά». Ωστόσο οι Αγγλογάλλοι σύμμαχοι, κάνοντας «αποκλεισμό» στα νησιά και στα λιμάνια της Ελλάδας, ανάγκασαν αργότερα τον ουδέτερο ( ; ) βασιλιά να παραιτηθεί. Ο λαός υπέφερε από την πείνα και τη στέρηση αγαθών. Ο Βόλος και τα χωριά του Πηλίου ήταν σε δύσκολη κατάσταση. Παρόλα αυτά η «πίστη» στο βασιλιά ήταν μεγάλη. (Από τότε έμεινε η ρήση «ελιά και βασιλιά»)

Τότε για στήριξη του βασιλιά δημιουργήθηκε ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εφέδρων (Π.Σ.Ε.) οι γνωστοί «Επίστρατοι». Αυτοί  (οι απολυθέντες στρατεύσιμοι) οργανώθηκαν από το γνωστό Ιωάννη Μεταξά και αποτέλεσαν μαζική πολιτική οργάνωση στην Ελλάδα κατά των φιλελεύθερων, της ξένης επέμβασης και της εισδοχής στον πόλεμο.

Όλοι τους ήταν οπλισμένοι με τα όπλα που έφεραν μαζί τους όταν αποστρατεύτηκαν τον Ιούλιο του 1916. Το κίνημα είχε μεγάλη δράση  από το 1916 έως τη διάλυσή του (μέσα από τους όρους της ΑΝΤΑΝΤ) στο τέλος Ιανουαρίου του 1917 και την παράδοση όλων ( ; ) των όπλων τους καθώς και όλου του πολεμικού υλικού που υπήρχε στα σπίτια κάποιων μεγαλόσχημων φιλοβασιλικών (βλ. οικογ. Καρτάλη στο Βόλο).

Ωστόσο ως παρακρατικών η δράση τους συνεχίστηκε μέχρι το 1920, όταν ξαναήρθαν στην εξουσία οι βασιλικοί.

Στο Βόλο και σ’ όλα τα πηλιορείτικα χωριά οι «επίστρατοι» είχαν μεγάλη δράση, που αναπτύχτηκε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Αρχικά δρούσαν σαν πληροφοριοδότες «καταγγέλλοντας» τους αντίθετους βενιζελικούς, σαν ομάδες επιτήρησης της τάξης και περιφρούρησης των βασιλικών κλπ. Οι «αντίθετοι» δάσκαλοι και οι δημ. υπάλληλοι ήταν οι πρώτοι που δέχτηκαν τη μανία τους. 

Ήταν πανταχού παρόντες και «ο φόβος και τρόμος» για όσους δεν ήταν μαζί τους ή δεν τους στήριζαν! 

Οι συλλήψεις των βενιζελικών εκτός από τη διαπόμπευσή τους και τον εξαναγκασμό να δηλώσουν «αντιβενιζελικοί», ήταν καθημερινές. Εκείνοι ήταν που «αντικατέστησαν» το στρατό όταν (πάλι μέσα από τους όρους της ΑΝΤΑΝΤ) αποσύρθηκε στη Νότια Ελλάδα. 

Μάλιστα ήταν τόση η δύναμή τους που ο Δήμος Παγασών (Βόλου) έδωσε στις 21-11-1916 το όνομά τους σε δρόμο της πόλης, μετονομάζοντας την οδό Κουντουριώτου σε οδό «ΕΠΙΣΤΡΑΤΩΝ» και την οδό Ελ. Βενιζέλου σε οδό «18^ης ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ» σε ανάμνηση των Νοεμβριανών της Αθήνας. Βέβαια, λίγο μετά επανήλθαν στην πρότερη ονομασία τους!

Αυτοί μαζί με τους κατά τόπους Αρχιερείς (όπως και στις 14/12/1916 στο Βόλο με το δεσπότη Γερμανό στην πλατεία Στρατώνων -Ρ.Φεραίου, αλλά και σ’ όλα τα πηλιορείτικα χωριά) οργάνωσαν και τα γνωστά «αναθέματα» του Ελ.Βενιζέλου!

Οι ίδιοι «επισκέφτηκαν» τα γραφεία της εφημερίδας ΘΕΣΣΑΛΙΑ το βράδυ της 18 Νοεμβρίου και έκαψαν φύλλα της. Τότε ήταν που ο Δημοσθ. Ρίζος έδωσε εντολή να κλείσει για 5 μήνες! Ακόμη το ίδιο βράδυ οργάνωσαν συλλαλητήριο στην παραλία και λεηλάτησαν το γραφείο των Φιλελευθέρων Βόλου.

Αυτοί ήταν οι πολιτοφύλακες «επίστρατοι» που έμοιαζαν με τα γερμανοαυστριακά και ιταλικά πρωτοφασιστικά κινήματα, αφού είχαν δομή στρατιωτική, με χαρακτηριστικά βίας και αντιφιλελεύθερα αισθήματα.  

Η ιστορία τους δείχνει μετά έναν αιώνα το μέγεθος του πάθους ( ; ) των συμπατριωτών μας για το βασιλιά εκείνες τις μέρες, αφού λίγο καιρό μετά …άλλαξε και λίγα χρόνια το 1920 …άλλαξε ξανά! 

Τέλος, δεν θα μπορούσε ο Γ. Σουρής να μη «σχολιάσει» με τις ρίμες του (ΡΩΜΗΟΣ, 3 Σεπτεμβρίου 1917) τους  «επίστρατους»:
«Μ’ ένα τίτλον επιστράτου βάζει τώρα τάρματα του 
κάθε του Βαρώνου φίλος.

Μα κι εγώ το γόνυ κλίνων είτε,παίδες των Ελλήνων,

αλαλάζω σαν Αισχύλος.

Με τρουμπέταις διαλαλούν πως νομίμως

εκτελούν υψηλότατον καθήκον.

Κάθε τόσο ξαφνικά, μπαίνουν και σε σπητικά,

κάνουν κι έρευναν κατ’ οίκον.

Ψάχνουνε νάβρουν πιστόλαις,

όπλα ,γκράδες, καραμπίναις,

κι αν ευρούν και πορτοφόλαις

σού τις πέρνουνε κι εκείναις.

Έρχονται, συμπολίτη, και στο δικό μου σπίτι

και κάνουν φασαρίαις.

Και ψάχνουν νάβρουν μπάλαις σε μαγειριά,

σε σάλαις, και σε τραπεζαρίαις.

Μια τάξι σαν και τούτη ως τώρα,

βρε φαφούτη, δεν ίδανε τα μάτια μου.

Ψάχνουν να βρούνε μπόμπαις στης νυκτικαίς μου ρόμπαις

και μέσα στα κρεββάτια μου.

Δεν έχουν ησυχία, και με γενναίον φρόνημα

 με δέρνουν, με κτυπάνε.

Άλλ’ όμως και δοχεία μού πέρνουνε δυσώνυμα,

και πάνε, πάνε, πάνε.

Ω σεις ασίκικα παιδιά της γης του Παρθενώνος,

πολλή μάς δέρνει πείνα... αν ήτανε τουλάχιστον

εκείνος ο Βαρώνος ακόμη στην Αθήνα.

Πατρίς μου, μην ανησυχής, παιδιά μεγάλης εποχής,

που παίζανε την μπάτσικα*.

Με φατριών περγαμηνάς εις τας Αθήνας τας κλεινάς

εβγήκανε για πλιάτσικα.»

(Ο ΡΩΜΗΟΣ, 3 Σεπτ. 1917)

*μπάτσικα: τυχερό παιχνίδι, χαρτοπαίγχνιο