Ο δεσπότης Γερμανός -Ψαλτικά

Τα «περί νεωκόρων και ψαλτών» ή «Ψαλτικό ζήτημα»

Είμαστε στα 1908 κι ο επίσκοπος Γερμανός , επτά μήνες μετά την εκλογή του στο θρόνο της Δημητριάδος, δημιουργεί ένα θέμα που συντάραξε κι έμεινε στην ιστορία της τοπικής, αλλά και της ελλαδικής Εκκλησίας ως «Ψαλτικά».

Στα μέσα Μάρτη, ο δεσπότης διέταξε τους ιερείς της Πορταριάς να απέχουν από κάθε ιεροπραξία, με τη δικαιολογία πως το Κοινοτικό Συμβούλιο διόρισε νέο ψάλτη στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, ξέροντας πως το Κοιν. Συμβούλιο εφάρμοζε το νόμο.

Τα χρόνια εκείνα οι ψάλτες και οι νεωκόροι ήταν υπάλληλοι του δήμου. Με το νόμο περί κοινοτήτων, τα δημοτικά συμβούλια διόριζαν αυτά τα πρόσωπα της εκκλησίας. Κουμάντο βέβαια, στο διορισμό τους, έκανε ο κι εκάστοτε επίσκοπος, που είχε και τον πρώτο λόγο, αφού η σχέση δημοτικών αρχόντων (βλ. πολιτικών -ψήφων) και Επισκόπων ήταν άρρηκτη. 
Η εφημερίδα του Βόλου ΚΗΡΥΞ:  

Η Ιερά Σύνοδος υποστήριζε τους επισκόπους και στήριζε τις απόψεις τους κι οι δήμαρχοι δεν ήθελαν να απεμπολήσουν δικαιώματα για λόγους βασικά νομιμότητας, επιρροής (κι όχι μόνον εκλογικούς).

Το αποτέλεσμα αυτής της διαμάχης «περί του ποίος διορίζει ψάλτας και νεωκόρους» ήταν ο χωρισμός των κατοίκων σε υποστηρικτές των δύο απόψεων.
Ο δήμαρχος Ορμινίου (Πορταριάς) επικεφαλής του κοιν. Συμβουλίου, κλείδωσε την εκκλησία κι ο δεσπότης έστειλε τον αστυνόμο να διατάξει το άνοιγμα. Αποτέλεσμα ήταν το θέμα να πάει στο νομάρχη κι αυτός να ζητήσει τη γνώμη του υπουργείου. Η αρχική απάντηση ήταν υπέρ των δημοτικών αρχόντων και του νόμου.

Το ίδιο έγινε και σε ναούς άλλων χωριών και στον Αλμυρό ειδικά, με μεγάλη ένταση. Μπλεκονται ιερείς, κοινοτικοί, ψάλτες, πρόσφυγες της Ευξεινούπολης και οι εκατέρωθεν αδιάλλακτες ομάδες.Ο δεσπότης σπέρνει μεταξύ των πιστών διχόνοια κι οι πιστοί απηυδισμένοι, λένε πως δεν θα ξαναπατήσουν στους ναούς ή θα γίνουν τούρκοι!

  Οι τοπικές εφημερίδες καθημερινά φιλοξενούν επιστολές, απαντήσεις και ανταπαντήσεις για το θέμα:

Και τα Λεχώνια όμως δεν έμειναν απέξω:

Η Επισκοπή απαντά με την παρακάτω εγκύκλιο, που δείχνει ακριβώς το πνεύμα του Δημητριάδος:

Κάποια στιγμή με υπογραφές των «ενοριτών» και τη συναίνεση του Γερμανού, πήγε να λυθεί το ζήτημα με το διορισμό δυο ψαλτών στον Αγ. Νικόλαο Πορταριάς, που τους υπέδειξαν, ως τρίτος παράγοντας. Αλλά και πάλι δεν υπήρξε καταλαγή.  Οι ναοί της Πορταριάς έμειναν κλειστοί όλη την καλοκαιρινή περίοδο με επεισόδια μεταξύ «δεσποτικών και αντιδεσποτικών».

 Τότε ο δεσπότης άρχισε με ίντριγκες, έγγραφα, φοβέρες και συλλογή υπογραφών για να βάλει δικούς του ψάλτες και νεωκόρους  κι οι κοινοτικοί να θέλουν εφαρμογή του Νόμου. Ο διχασμός των πιστών σε πλήρη εξέλιξη κι οι ναοί κλειστοί! Κάποιες εφημερίδες υποστηρίζουν το δεσπότη: 

εφημερίδα ΣΚΡΙΠ Αθήναι 13-11-1908

Ο δεσπότης στο Βόλο, έκανε δυο μηνύσεις στους Πορταρίτες για αντιποίηση αρχής (διορισμένοι ψάλτες) και διατάραξη ησυχίας στο Ναό (Συμβούλιο)! Στην υπόθεση μπήκαν η ιερά Σύνοδος, το υπουργείο  Δικαιοσύνης, οι εισαγγελείς Εφετών και Αρείου Πάγου κι ο πταισματοδίκης Βόλου έκανε ανακρίσεις στην Πορταριά!

Στο μεταξύ, το Πλημμελειοδικείο Βόλου έβγαλε απόφαση που δικαίωσε τα κοινοτικά συμβούλια, βασισμένη στο Νομικό συμβούλιο και στις κυβερνητικές αποφάσεις.

Ο δεσπότης όμως ανένδοτος συνέχισε να ζητά τον έλεγχο και διορισμό των ψαλτών και νεωκόρων και σύμφωνα με τα λεγόμενά του:

Η διαμάχη για το ίδιο ζήτημα ξεπέρασε τα όρια της Δημητριάδος και γίνανε περίπου τα ίδια και όλη τη χρονιά, στον Πειραιά και στις μητροπόλεις Άρτας και Μαντίνειας.

Να τι γράφουν κι οι αθηναϊκές :

Το πρόβλημα δεν ήταν δυνατό να λυθεί με συναίνεση, αφού κι οι δυο πλευρές το τραβούσαν. Οι Κοινοτικοί έπρεπε να εφαρμόσουν το νόμο κι ο δεσπότης να τον ξεπεράσει! 
Κάποιες φωνές στην Αθήνα προέτρεπαν την κυβέρνηση να φτιάξει έναν νόμο που να ρυθμίζει -περιλαμβάνοντας όλες τις πτυχές- τα της ενορίας.   Κι ενώ σ’ όλες τις μητροπόλεις λύθηκε με υποχωρήσεις, εδώ στη Μητρόπολη ποτέ: Ο δεσπότης πήγε ως τον Άρειο Πάγο! 

Τελικά με το Νόμο ΓΦϞΣΤ΄(3596/1910) Περί ενοριών κλπ, έληξε το θέμα με οριστικό καθορισμό των εκκλησιαστικών προσώπων από τον εκάστοτε Επίσκοπο:

Απόκομμα ΦΕΚ 93/1910