Η εκτέλεση στο Μαλάκι

Είναι μια σχετικά άγνωστη τραγική πτυχή της Κατοχής, που την κατέγραψε στο βιβλίο του «Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΪ-ΓΙΩΡΓΗΣ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ» 1994, σελ. 202-205 , ο γνωστός μας Κώστας Λιάπης.

Την αναρτώ, μεθεόρτια της Εθνικής Επετείου, αντιγράφοντάς την. Πρώτα για να τιμήσουμε αυτούς τους συμπατριώτες μας και μετά να γνωρίσουμε την Τοπική μας Ιστορία. 

Επίσης, για όσους ενδιαφέρονται για την ακριβή τοποθεσία, αριστερά στο δρόμο προς Γατζέα υπάρχει αναθηματική πλάκα που θυμίζει το γεγονός της άδικης εκτέλεσης των πατριωτών.

Μνήμες 1940

Τις προάλλες, μου χάρισαν (*) ένα εξαιρετικό βιβλίο: 
«ΤΟ ΑΧΙΛΛΟΠΟΥΛΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΒΟΛΟΥ»  έκδοση του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Νοσοκομείου» 2007.

Ο τίτλος τα λέει όλα! Είναι μια σπουδαία έκδοση κι αν σας ενδιαφέρει η ως τα σήμερα πολύ μεγάλη ιστορική διαδρομή του Ιδρύματος αυτού, αναζητήστε το!

Σήμερα, παραμονή της Εθνικής μας Γιορτής, αναρτώ κάποια κομμάτια από τις πολλές μαρτυρίες των κατά καιρούς εκεί εργαζόμενων, που τις κατέγραψαν στη μνήμη τους ως εμπειρίες και μετά στο βιβλίο. 

Τα παρακάτω αντίγραφα είναι αναμνήσεις της εθελόντριας  αδελφής του ΕΕΣ Νίκης Σαμαρά, την περίοδο του Ελληνοϊταλικού πολέμου. (σελίδες 228-230, 238) 

Ας τα αφιερώσουμε στη μνήμη αυτών που πολέμησαν όχι στο αλβανικό μέτωπο, αλλά έδωσαν μάχες ζωής για την επιβίωση, του τραυματία πολεμιστή-συνανθρώπου, στο Νοσοκομείο του Βόλου!

 (*) Ευχαριστώ πολύ τους καλούς μου φίλους, Νίκο Αγν. & Μαρία  Κερ.-Αγν.!

Ιστορίες της Κατοχής

Μια σελίδα από το δίτομο βιβλίο του Λάζαρου Αρσενίου "Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ" (Τόμος 1ος, σελ.  271, Γ' έκδοση, ΕΛΛΑ), που αναφέρεται στη φιλοξενία από τις οικοδέσποινες Λουκία και Σοφία Τοπάλη, του Μιχάλη Παπαδάμου (καπετάν Φερραίου) μέλους του ΚΚΕ και οργανωτή του εφεδρικού ΕΛΑΣ και της αντίστασης (1941-44), σε Πήλιο και Λεχώνια. Αναφέρεται επίσης και σ' ένα επεισόδιο στην περιοχή του λεχωνίτικου σχολείου:

Το Πήλιο, το βουνό των Κενταύρων

 Η γνωστή μας Σοφία Παν. Τοπάλη (ΕΔΩ), εκτός από τις εγκύκλιες σπουδές της, είχε κάνει και σπουδές στη Βοτανική, στην Ελβετία. Είχε όμως και μια μεγάλη αγάπη στη φύση -εκτός των άλλων της αρετών- που την έδειχνε και την έδινε πάντα. Η τελευταία παράγραφος είναι ενδεικτική!
Παρακάτω ένα άρθρο της μεταφρασμένο απ’ τα γαλλικά κι από τον Δ. Ξενάκη, βιβλιοθηκάριο της Λαϊκής βιβλιοθήκης:

Υ.Γ. Το άρθρο ήταν συνάμα και μια «διαφήμιση» του τόπου μας στο εξωτερικό, κίνηση που κατά κόρον η Σοφία Τοπάλη, έκανε. Και βέβαια χωρίς κάποιο όφελος! 

Αϊ-Βλάσης Πηλίου

Κεντροδυτικό Πήλιο! 

Εδώ, ταιριάζει ένα απολαυστικό κείμενο του γνωστού μας Κώστα Λιάπη για τον Αϊ-Βλάση 

(το παλιό Καραμπάσι) του Πηλίου:

Φωτογραφία-άποψη του χωριού, από τη σελίδα 
του Τοπικού Μορφωτικού Συλλόγου  http://pmsav.gr/

Θρησκευτικές δοξασίες

Κάποια απ' αυτά που πίστευαν οι κάτοικοι παλιότερα στα Λεχώνια και στην περιοχή μας:
1. Στις 15 Δεκεμβρίου γιορτάζουν μεγαλόπρεπα τον Άγιο Ελευθέριο, οι εγκυμονούσες γυναίκες. Κι αυτό γιατί πιστεύουν πως ο άγιος Ελευθέριος θα τις βοηθήσει να «λευτερωθούν» καλά. Δηλαδή η γέννα τους, να είναι χωρίς προβλήματα. Από εδώ προέρχεται κι η ευχή στις έγκυες «Καλή ξε-λευτεριά»! Πολλές φορές κι οι οικείοι της εγκύου, δεν πήγαιναν για δουλειά εκείνη τη μέρα!

2. Την 1^η Φεβρουαρίου που είναι η γιορτή του Αγίου Τρύφωνα γιορτάζουν οι γεωργοί και έχουν τον Άγιο για προστάτη τους. Εκκλησιάζονταν και τελούσαν αγιασμό. Κι εδώ πίστευαν πως ο Τρύφων προστατεύει τα «τρυφερά» δηλαδή τα φυτά! Αν η παραγωγή δεν πήγαινε καλά, τότε αιτία ήταν πως δεν «σήκωσαν ύψωμα» ή δεν έκαναν «αρτοκλασία» τη μέρα της γιορτής!

3. Τη γιορτή της Αναλήψεως όλοι οι κάτοικοι των χωριών που ήταν κοντά στη θάλασσα, κατέβαιναν στο γιαλό και βρέχανε τα πόδια τους ή κάνανε μπάνιο. Αυτό πίστευαν πως με τη βοήθεια του Χριστού που ανέβαινε στους ουρανούς, θα «έπαιρνε και τα πάθια» τους  μαζί.  Έτσι θα απαλλάσσονταν απ’ αυτά τα σωματικά  πάθη! Το ίδιο συνεχίζει να γίνεται ως σήμερα σαν έθιμο. Είναι το «πρώτο μπάνιο» της χρονιάς αφού συνήθως η γιορτή της Ανάληψης  βρίσκεται χρονικά στην αρχή του καλοκαιριού!

4. Κάποιες γριές, συνήθως γιαγιάδες των μελλονύμφων εγγονιών τους, έφερναν τα εσώρουχα των νέων (βρακιά!) να λειτουργηθούν κρυμμένα κάτω απ’ την Αγία Τράπεζα! Πίστευαν, πως η χάρη του Θεού θα έρθει στους νεόνυμφους και θα φτιάξουν …αγόρια!

5. Όταν κάποιος έπαιρνε μια καινούρια εικόνα για το εικονοστάσι του σπιτιού του, αυτή έπρεπε να πάει στην εκκλησία και στο Ιερό, να παραμείνει εκεί για σαράντα  μέρες για να  «λειτουργηθεί!

6. Ένα άλλο γνωστό ως τα σήμερα έθιμο, είναι η γονυκλισία κάτω απ’ το Ευαγγέλιο, μπροστά στον ιερέα όταν αυτός  διαβάζει την εκάστοτε ευαγγελική περικοπή. Πίστευαν πως όσο κοντύτερα βρίσκεται κάποιος στο Ευαγγέλιο, τόσο καλύτερα δέχεται το θείο λόγο!

7. Πίστευαν στα τάματα, γι’ αυτό και πάντα πήγαιναν αυτά που «έταζαν» στον Άγιο. Μεταξύ αυτών των ταμάτων ήταν και το λάδι (χρήσιμο για τα καντήλια, αλλά και για τους άμισθους τότε ιερείς) που αφθονούσε στο Πήλιο. Αυτό γιατί άκουγαν το «έλεον ειρήνης» (=αγαθό της ειρήνης) και το ταύτιζαν με το «έλαιον» της ελιάς!

8. Το ρύζι είναι ένα υλικό που έριχναν και ρίχνουν στους γάμους πάνω στους νεόνυμφους. Οι άνθρωποι πίστευαν στο «καλό ριζικό» της νέας οικογένειας ευχόμενοι «Καλορίζικα». Έτσι έχουμε τη σχέση: ριζικό > ρίζα> ρύζι!

9. Στις  11 Φεβρουαρίου που γιορτάζει ο άγιος Βλάσης και το ομώνυμο χωριό, πίστευαν πως κάποτε με επιδημία χολέρας, γυριζε τη νύχτα με το φανάρι του ο ίδιος ο άγιος και «μάζιψε τ’ν αρρωστιά». Από τότε είναι ο άγιος που παίρνει τη χολέρα!

10. Στις 16 Δεκεμβρίου γιορτάζει ο άγιος Μόδεστος. Είναι ο προστάτης των ζώων και ειδικά των «αροτριώντων κτηνών»  των ζώων δηλαδή που οργώνουν. Οι χωρικοί πίστευαν και πιστεύουν πως επειδή ο άγιος τους βοηθά προστατεύοντας τα άκρως αναγκαία ζώα τους, γι’ αυτό τη μέρα της γιορτής του, δεν εργάζονται. Προσφέρουν στα ζωντανά τους άρτους διαβασμένους και τα ραντίζουν με αγιασμό!

11. Ο  άγιος Φανούριος που γιορτάζει στις 27 Αυγούστου ήταν για τα «χαμένα» αντικείμενα, θεωρώντας πως θα τα «φανερώσει» μετά από τάξιμο! (Φανούριος<φανερώνω)

12. Οι άγιοι Θεόδωροι πίστευαν πως ήταν οι προστάτες των ανύπαντρων κοριτσιών! Αυτοί είναι που θα φέρουν και το «καλό τυχερό» στα κορίτσια. Και βέβαια αυτή η πίστη συνοδευόταν από τα έθιμα τ’ Αϊ-Θουδώρ!

13. Πίστευαν πως ο Χάρος τώρα είναι …κουφός! Και έλεγαν μια ίστορία: Κάποτε ο Χάρος πήγε να πάρει κάποιον πατέρα. Τα παιδιά του έκλαιγαν κι αυτός τα λυπήθηκε και τον άφησε. Ξαναπήγε αρκετές φορές , αλλά πάλι άκουγε τα κλάματα και τον άφηνε. Ο Θεός τότε τον έκανε κουφό, να μην ακούει τα κλάματα και τα παρακάλια των μικρών και λυπάται!

14. Του Αϊ-Γιάννη στις 29 Αυγούστου, όταν γιορτάζεται ο Αποκεφαλισμός του, πίστευαν πως ο άγιος παίρνει «τ’ς θερμασιές» δηλαδή τους ελώδεις πυρετούς-ελονοσία, που τα χρόνια εκείνα θέριζαν στην περιοχή των Λεχωνίων.

15. Για τους ελώδεις πυρετούς,  οι Λεχωνίτες κι οι Βολιώτες είχαν επίσης προστάτες τους αγίους Αναργύρους, Κοσμά και Δαμιανό. Στη γιορτή τους την 1^η Ιουλίου, τους παρακαλούσαν όπως μεσιτεύσουν να μην έρθουν οι «θερμασιές» που λόγω των κουνουπιών ήταν τους καλοκαιρινούς μήνες σε έξαρση. Στην άλλη γιορτή τους την 1^η Νοεμβρίου, ευχαριστούσαν  τους Αγίους, γιατί τους γλίτωσαν απ’ αυτές. Άσχετο αν οι άγιοι Ανάργυροι του Ιουλίου ήταν οι Ρωμαίοι και του Νοέμβρη απ' την Ασία. 

16. Όταν κάποιο παιδί ήταν άρρωστο, το πήγαιναν την Κυριακή στην εκκλησία κι ο παπάς  "ξιντύνουταν απάνου τ'". Δηλαδή έβγαζε τα άμφιά του και τα ακουμπούσε πανω στο κεφάλι του παιδιού. Πίστευαν πως η θεία χάρη μεταφέρεται και δια των αμφίων! 

Αριστοτέλης Ζάχος

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΖΑΧΟΣ
έργο του Γιώργ. Γουναρόπουλου

Στον αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο έχουμε αναφερθεί παλιότερα κι (ΕΔΩ). 

Παρακάτω ένα άρθρο που αναφέρεται συνοπτικά στον άνθρωπο και το έργο του, από το Ημερολόγιον "Ο Φάρος της Βορείου Ελλάδος" - Θεσσαλονίκη- 1939:

Παρακάτω κάποια ζωγραφικά έργα του μεγάλου αρχιτέκτονα -που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στο Βόλο (Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Α.Π.Θ.):

Εκκλησία

Εκκλησία

Εσωτερικό εκκλησίας

Τοπίο

Από την επίσκεψη των συγγενών Τοπάλη

Συνέχεια, από την επίσκεψη (ΕΔΩ) των συγγενών Τοπάλη. 

(εφημερίδα ΘΕΣΣΑΛΙΑ, χθες 5-10-2014)

Κατακτητών κλοπές, καταστροφές κλπ στη Μαγνησία

Την αφορμή για την εγγραφή αυτή, μου έδωσε η ερώτηση της κ. Hill. Maria Dut. Novaes., συγγενούς της Λουκίας Τοπάλη (ΕΔΩ). Ρώτησε, ποιος ήταν ο λόγος που στάλθηκαν στην αγχόνη οι Τοπαλέισσες το 1944. 

Σίγουρα ο κύριος λόγος ήταν τα πλούτη που είχαν στην κατοχή τους και στο σπίτι τους (πίνακες, έργα τέχνης, λίρες, ομολογίες, μετοχές, ασημικά, χαλιά κά.).

Οι Γερμανοί φαίνεται έμαθαν για τους πίνακες και τα έργα τέχνης. Ήταν γι’ αυτούς ευκαιρία να τ’ «αποκτήσουν» ως φιλόκαλοι και φιλότεχνοι!

Τα ντόπια ΕΑΣΑΔαδια πάλι, βρήκαν την ευκαιρία για άμεσο πλουτισμό! (γι’ αυτούς θα υπάρξουν μελλοντικές αναρτήσεις) Εξάλλου ήταν γνωστές οι μέθοδοί τους: «ντου» και «πλιάτσικο»! Το ό,τι θα ήταν αιματοπότιστα ουδόλως τους ενδιέφερε!

Κάποιοι θα πουν πως ο λόγος αυτός δεν είναι πειστικός, αλλά τις εκτέλεσαν γιατί βοηθούσαν τους αντάρτες. Υπάρχουν όμως οι μαρτυρίες του δεσπότη Ιωακείμ και άλλων, που λένε πως είχαν φιλοξενήσει ακόμα και Γερμανούς!

Παρακάτω θα δούμε αποδελτιώσεις που αφορούν τη Μαγνησία, από το βιβλίο του Υπουργείου Παιδείας με τίτλο: 
«ΖΗΜΙΑΙ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΕΚ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΩΝ ΚΑΤΟΧΗΣ» Αθήναι 1948. (ΕΔΩ ολόκληρο το βιβλίο)  

Αν λοιπόν, στην κατεχόμενη Ελλάδα έγιναν κλοπές, καταστροφές, παράνομες ανασκαφές κλπ αρχαιοτήτων, γιατί να μην σκότωναν δυο μόνες γυναίκες και να μην έκλεβαν τα έργα τέχνης που είχαν στο σπίτι τους και τα τιμαλφή τους; 

Μία ανεπάντεχη συνάντηση!

Στο «Αρχοντικό Τέρπου»- Άγ. Βλάσιος. 

Από αριστερά η κ.Sylvia D., ο κ.Eduardo, η κ.Julie H. A. D., 

και η κ. H.Maria D. N.

Σήμερα, θα ήθελα να κάνω μιαν ανάρτηση τελείως διαφορετική απ’ όλες τις προηγούμενες, που όμως σχετίζεται με κάποιες!

Παλιότερα σ’ αυτό το ιστολόγιο είχαν δημοσιευτεί -σε πέντε αναρτήσεις- στοιχεία για την τραγική οικογένεια Παναγή Τοπάλη. (ΕΔΩ) 

Η ολλανδή σύζυγός του Λουκία είχε έναν αδελφό τον Henri Richard Alexander van Schelle. Ο Henri μετακόμισε στη Βραζιλία όπου και πέθανε στα 1918 από ισπανική γρίπη. Ο αδελφός της είχε πέντε παιδιά.

Το τελευταίο απ’ τα παιδιά του ήταν η Marguerite Henriette Richarda Alexandra van Schelle, μητέρα των παρακάτω κυριών, που αυτές τις μέρες βρέθηκαν στα Λεχώνια. Γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1919 και πέθανε πρόσφατα. Από το γάμο της απέκτησε τρία παιδιά. Τη Maria, τη Julie και τον Willem Alexander. 
H κ. Maria D. N., η αδελφή της κ. Julie H. A. D. με το σύζυγό της κ. Eduardo και η κ. Sylvia D. ελληνικής καταγωγής που έκανε και τη μετάφραση, έφτασαν ως την περιοχή μας ψάχνοντας τη διαδρομή της ζωής, αλλά και πληροφορίες του τραγικού θανάτου της Λουκίας Π. Τοπάλη (Lucie van Schelle) και της κόρης της Σοφίας στα 1944. Είναι όλοι κάτοικοι περιοχής του Sao Paulo της Βραζιλίας.

 Ήταν διακαής πόθος τους να έρθουν στον τόπο όπου έζησε η πρόγονός τους και να συγκεντρώσουν οποιεσδήποτε πληροφορίες υπάρχουν.

 Ήταν μια απόδοση τιμής στις ηρωίδες, αλλά κι ευγνωμοσύνης ως κληρονόμων!

Σκοπός τους ακόμη είναι εκ μέρους τους, η κατασκευή και τοποθέτηση μνημείου στο χώρο του μαρτυρίου, αφού το υπάρχον «η μουριά», είναι αφιερωμένο γενικά στην Εθνική Αντίσταση.

Συναντήθηκαν στην περιοχή με όλους όσοι είχαν πληροφορίες σχετικές, αλλά και θυμούνταν ο,τιδήποτε ή τις είχαν γνωρίσει. Μεταξύ αυτών ο λεχωνίτης παλαίμαχος δημοσιογράφος Γιάννης Μαντίδης που τώρα συγγράφει σχετικό βιβλίο, ο λεχωνίτης συλλέκτης Ν.Μαστρογιάννης, οι λεχωνίτισσες αδελφές Σαράφη, αλλά κι ο γράφων.(*)

Μετά από τηλεφώνημα κλείστηκε μια συνάντηση και η συζήτηση κύλησε με ερωτήσεις, γνώμες, αλλά και νέες πληροφορίες εκ μέρους τους. Έτσι:

1.    Το 1945 δύο απ’ τα αδέλφια της Marguerite Henriette Richarda Alexandra van Schelle, μητέρας των παραπάνω κυριών, ήλθαν στην Αθήνα αναζητώντας τα ίχνη της Λουκίας. Ψάχνοντας με δικηγόρο, έμαθαν στην τραγική ιστορία της.   

2.    Μετά τον οικτρό θάνατο της συγγενούς-θείας τους, μπήκε το θέμα της κληρονομιάς, μιας και ο σύζυγος Παναγής και τα παιδιά της Κων-νος και Σοφία είχαν πεθάνει. Υπήρχαν όμως κι απ’ την πλευρά του Π. Τοπάλη συγγενείς από την αδελφή του Ελένη συζ. Αργυρόπουλου. Τότε άρχισε δικαστική διαμάχη. Σύμφωνα με τα λεγόμενά τους λοιπόν, τα δικαστήρια μελέτησαν κι επεξεργάστηκαν τη γνωστή φωτογραφία του απαγχονισμού κι αποφάνθηκαν πως τελευταία εξέπνευσε η Λουκία! (Τα ναζιστικά υποκείμενα κι οι ντόπιοι συνεργάτες τους -φαίνεται- πως κρέμασαν πρώτα τη Σοφία! Τι χειρότερο σε μια μάνα να βλέπει να πεθαίνει το παιδί της!)

Έτσι οι συγγενείς της Λουκίας δικαιούνταν κι αυτοί μερίδιο της τεράστιας ακίνητης περιουσίας Τοπάλη, αφού οι κινητές αξίες είχαν διαμοιραστεί απ’ τους δημίους τους!

3.    Στα 1947 ελβετικό δικαστήριο επιδίκασε κληρονόμους και την οικογένεια Van  Schelle, οπότε μετά από συνεννόηση μεταξύ των κληρονόμων οι της αδελφής Παναγή πήραν την περιουσία της Ελλάδας και τα αδέλφια της Λουκίας την περιουσία στην Ελβετία.  

4.    Η γιαγιά των Van Schelle, μοίρασε μετά την περιουσία στα πέντε της παιδιά.  

Αύριο μετά τις διάφορες επαφές τους και τη γνωριμία με την περιοχή μας, επιστρέφουν στον τόπο τους. Ελπίζω να καλύφτηκαν απ’ τις απαντήσεις, αλλά και να χάρηκαν τη γαλήνη του Παγασητικού! 
Καλό τους ταξίδι!

(*) Με την ευκαιρία αυτή, όποιοι/ες έχετε στοιχεία (φωτογραφίες, κείμενα, διηγήσεις κ.ά) για την τραγική αυτή υπόθεση, παρακαλώ, να τα κάνετε κτήμα όλων μας κοινοποιώντας τα!

Η πρώτη απεργία στο Βόλο

Ο ζαγοριανός πολυγραφότατος ιστορικός Γιάνης Κορδάτος, στο βιβλίο του "ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ" Εκδόσεις Μπουκουμάνη -1972, γράφει και για τις πρώτες εργατικές απεργίες στο Βόλο. Επίσης δίνονται πολλές πληροφορίες -εκτός των γεγονότων- για το κλίμα που επικρατούσε στα εργατικά την εποχή εκείνη :