Χατζη- Ρήγενα η Μακρινιτζιότισσα

Στο περιοδικό ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ (Απρίλιος 1999, τχ 19, σελ. 12-13) υπάρχει ένα άρθρο του γνωστού δασκάλου και ιστοριοδίφη Γιώργου Θωμά για τη οικογένεια Δημ. Χατζηρήγα (ΕΔΩ) με στοιχεία βασισμένα σε ένα χειρόγραφο του 1830. 

Το αντέγραψα και το παρουσιάζω:

«Χατζη- Ρήγενα η Μακρινιτζιότισσα»

"Ζωή χαρισάμενη περνούσε - αρχές του 19ου αιώνα - η γυναίκα του άρχοντα Χατζηρήγα της Μακρινίτσας στο ομώνυμο χωριό. Από το ένα πλουσιοσπιτο (το πατρικό της) στο άλλο αρχοντικό (του άντρα της).

Καλότυχος ήταν ο χρόνος του 1812, όταν έγιναν οι γάμοι στη Μακρινιτσα, και βούιξε ο τόπος στα γλέντια και στα ξεφαντώματα. Γάμος αρχοντικός στη βάση της εφαρμογής όλων των γαμήλιων εθίμων της πολίχνης. Τι, ο Χατζηρήγας ήταν ο πλουσιότερος του χωριού, ένα πρόσωπο σεβαστό, μετέχοντας και στην τυπική δημογεροντία . Απάνω του πυκνωνόταν ο θαυμασμός των συντοπιτών του, άτομο υπερυψωμένο στην υπόληψη όλων καταπώς ήταν, που έδινε ψωμί σε δεκάδες χέρια: Είχε μαζί με τον πατέρα του «μεγάλο βυρσοδεψείο στην Αγριά κι άλλα εργαστήρια στη Μακρινίτσα», όπως γράφει ο Γιάννης Κορδάτος (Ιστορία της επαρχίας Βόλου και Αγιάς, Αθήνα 1960,  σελ. 637). Πολυταξιδεμένος επίσης και πολυδιαβασμένος πάνω απ’ όλα όμως δημοκράτης και πατριώτης. «...είχε κάνει πολλά ταξίδια στο εξωτερικό - πάλι ο Κορδάτος το υπογραμμίζει (όπ.π.) - κι είχε πάει πολλές φορές και στην Πόλη και στη Σμύρνη.  Ήταν λοιπόν άνθρωπος με γνώσεις πολλές και φλογερό πατριωτισμό.  Τα φυλλάδια του Ρήγα είχαν περάσει όλα από τα χέρια του και του είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση . Ήταν δημοκράτης …»

Χίλια λούλουδα ευτυχίας στο Χατζηρηγέικο σπίτι της Μακρινίτσας, όταν προστέθηκε ένα ακόμα: Μια κόρη η Μαριγώ. Στα πούπουλα τη μεγάλωναν, μες στο μεγάλο κύκλο της συμπάθειας συγγενών και φίλων την ντάντευαν. Μια ευτυχισμένη μικρούλα, σωστή αρχοντοπούλα κάποιου παραμυθιού. Ίσως να απόχτησε κι άλλη αδερφή ή αδερφό- δεν ξέρουμε. Το άλλο είναι: ο πατέρας της είταν από τους πρώτους που συντάχτηκε με τον Άνθιμο Γαζή, όταν ο τελευταίος από τα 1817  ακόμα, σταλμένος από τους φιλικούς στο Πήλιο, προετοίμαζε το έδαφος για την επανάσταση της Θεσσαλομαγνησίας. Μαζί του θερμός συμπαραστάτης κι ο Χατζηρήγας. Φτάνει να γράψει ο Κορδάτος (όπ.π., σελ. 638), πως σ’ αυτό το πρόσωπο ο Γαζής «βρήκε τον καλύτερο συνεργάτη και σύμβουλο». Να παρατηρήσει ακόμα πως «η επιρροή τον Χατζηρήγα έφτανε ως την Αγιά» και πως ο ίδιος έδρασε οργανωτικά στα χωριά της, ξεσηκώνοντας τους πατριώτες.

Αλλά ο πατριωτισμός του ξεχείλισε πιο πολύ όταν, ζωσμένος στ’ άρματα, ανακατώθηκε με τα άλλα επαναστατικά μπουλούκια του Πηλίου που ρίχτηκαν στον αγώνα - 7 Μαΐου 1821.  Έγινε μάλιστα και ο επικεφαλής των επαναστατών στην περιοχή Μακρινίτσας και Πορταριάς (Γιάννη Κορδάτου, όπ.π., σελ., 650). Πιο ύστερα, αρχηγός σώματος εκατό αντρών, έτρεξε και ξεσήκωσε την περιοχή της Αγιάς, σύμφωνα πάλι με τη μαρτυρία του Κορδάτου (όπ.π., σελ. 673). Πολέμησε κι εδώ, πολέμησε κι εκεί και δεν το έβαζε κάτω με τίποτα. Όταν όμως κατέβηκε από τη Λάρισα ο Δράμαλης και κατέπνιξε (προσωρινά βέβαια) την επανάσταση του Πηλίου, ο Χατζηρήγας σήκωσε τη φαμίλια του και πέρασε στο Τρίκερι. Εδώ είταν η αρχή του τέλους του. Δεν έγινε τόπος λυτρωμού το Τρίκερι, όπως το οραματιζόταν. Μεταβλήθηκε για τον ίδιο πεδίο θανάτου. Και τι θανάτου: Κάποιοι Τρικεριώτες αντίθετοι στα σίγουρα με το κίνημα των Ελλήνων τον ξεγέλασαν μια νύχτα και τον έριξαν σε μιαν ασβεσταριά, και χάθηκε το παλικάρι.

Θρήνος ασίγαστος στη φαμίλια του και τους άλλους δικούς του. Να ήταν τουλάχιστο στο χωριό της, μέσα στον κύκλο δικών και συγγενών και φίλων; Τώρα πως να απαλύνει τον πόνο της η δόλια η γυναίκα του, πού να ‘βρει έρεισμα παρηγοριά στον άξενο τον τόπο;

Πήραν τον μαύρο πόνο τους συντροφιά, μάνα και θυγατέρα, και πέρασαν στη Σκόπελο. Δεν είταν μόνοι τους εκεί. Βρήκαν πάμπολλους φυγάδες απ' το Πήλιο και κάμποσους συγχωριανούς τους. Περασμένοι όλοι εκεί για να αποφύγουν το μαχαίρι των τούρκων. Σ’ ένα φτωχόσπιτο της Σκοπέλου στέγασε τη δυστυχία της και η άλλοτε τρισευτυχισμένη Χατζηρήγενα με  την κόρη της Μαριγώ. Δυο εκπατρισμένες ψυχές μέσα στη βαριά σκιά της θλίψης μακριά από τα έχοντά τους στη γενέτειρά τους, έσφιγγαν τον πόνο τους κι έκαναν την καρδιά τους πέτρα. Τουλάχιστο ανάσαναν έναν αέρα λευτεριάς στο νησί, τουλάχιστον ένα τούρκικο χέρι δεν θα τις πείραζε. Έλειπε βέβαια εκείνος, στήριγμα και δόξα τους. Μα στη θέση του ήρθε άλλος κάποτε, άλλο αρχοντόπουλο από την Κόρινθο τώρα. 

Φεύγοντας απ’ την πατρίδα ο Κορίνθιος Ιωάννης Παναγόπουλος ήρθε στη Σκόπελο, άγνωστο για ποιο λόγο. Ήρθε με γερό κομπόδεμα από πλουσιόσπιτο όπως βγήκε. Περιζήτητος γαμπρός. Ό,τι έπρεπε δηλαδή για τη Μαριγώ της Χατζηρήγενας. Έγινε η γνωριμιά και  συμφώνησαν, γαμπρός και πεθερά. Για να έχει όμως ισχύ και κύρος η συμφωνία, Χρειαζόταν και το επίσημο προικοσύμφωνο. Εύκολα το απόκτησαν. Πήγαν στον «δημόσιο μνήμονα»  (συμβολαιογράφο) της Σκοπέλου Μελαχροινό Γιαννιού κι εκείνος σύμφωνα με τις νόμιμες διατάξεις, το σκάρωσε. Είταν πρωταπριλιά του 1830, όταν επισημοποιήθηκε η συμφωνία και διατυπώθηκε η προίκα, κινητή και ακίνητη (Ι).

Πλουσιοκόριτσο καταπώς είταν, και τι δεν παρέλαβε από την πατρική και τη μητρική περιουσία. Χωράφια και σπίτια στη Μακρινίτσα (όσα γλύτωσαν από την καταστροφική μανία των τούρκων), 3000   φοίνικες (νομίσματα καποδιστριακά), εικοσιτρία πουκάμισσα, έντεκα μεταξωτά φουστάνια και εννιά πάνινα, αντικείμενα της κουζίνας και χρυσαφικά. Περ’ απ’  αυτά και μερίδιο από τα δάνεια της φαμίλιας.

Από την άλλη μεριά κι ο γαμπρός γαλαντόμος αλλά και ευθυγραμμισμένος με τα έθιμα της πατρίδας του ξανοίχτηκε και στη δική του προσφορά για τη νύφη. Εφτακόσιοι φοίνικες στο χέρι, ρούχα και «γουνάκι χρυσοκέντητο». Την προικοδοσία κύρωσαν και με την υπογραφή τους οι μακρινιτσώτες – ζούσαν επίσης στη Σκόπελο - Κωνσταντίνος Ιω. Αμούτζιας και Γεώργιος Ευσταθίου και βέβαια και τα ενδιαφερόμενα μέρη, γαμπρός και πεθερά. Η νύφη πουθενά: Συνήθεια παλιά, στο πλαίσιο υποτίμησης της γυναίκας και από την Εκκλησία ακόμα, να μην υπολογίζεται η γνώμη της.

Αποδώ και μπρος χάνουμε τα χνάρια τους. Τι έγινε στ' αλήθεια εκείνο το αντρόγυνο, η πεθερά η «Χατζη - Ρήγενα η Μακρινιτζιότισσα» όπως αναφέρεται στο προικοσύμφωνο, τα πλούτη της φαμίλιας; Επέστρεψε κανένας απ’ αυτούς ή τα παιδιά τους αν απόχτησαν, στη Μακρινίτσα και συντηρήθηκαν τα υποστατικά τους;  Προπαντός εκείνη η ηρωική γυναίκα, η σύντροφος του ήρωα Χατζηρήγα που πλήρωσε με τη ζωή του τον έρωτα προς την πατρίδα και τη λευτεριά, πού κατέληξε;

Κάποιος ερευνητής του ιστορικοί χώρου  της Μακρινίτσας, θα μπορούσε (και θα έπρεπε) κάποτε να φωτίσει τα καθέκαστα.

 ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ (1) Ευχαριστώ θερμά τον ιστοριοδίφη ιερέα της Σκοπέλου κ, Κώστα Καλλιανό που αυθόρμητα μου έστειλε αντίγραφο του προικοσύμφωνου. Ο παπα - Κώστας - το έχω γράψει κι αλλού - είναι ο μόνος κληρικός στο νομό μας σήμερα, που αντιπροσωπεύει την τοπική Εκκλησία στην έρευνα της ιστορίας του χώρου μας."