Πήλιο

Το Πήλιο παρέα με την Άνοιξη, το τέλος του Μάρτη  και την αλλαγή της ώρας...

"Χωριό Πηλίου" - Αγήνωρ Αστεριάδης

ΠΗΛΙΟ

(του Μιχάλη Μπάστα)

Εκεί που η φύση πλάθει τ’ όνειρο

από την πράσινη πλαγιά,

ως το βαθύ γαλάζιο·

εκεί που ηχούν ακόμα πέλματα Κενταύρων

σε μονοπάτια φιδωτά,

που τραγουδούν την άνοιξη·

εκεί που οι διαθλάσεις του ήλιου

μέσ’ από φυλλωσιές

χαϊδεύουν την ψυχή σου

και τα ρυάκια τα κρυφά

ύμνους παλιούς αχολογάνε·

στον τόπο αυτόν που αναβλύζει η χαρά

 μέσ’ απ’ τα σωθικά σου,

καθώς σέρνεις το βήμα σου

σε μονοπάτια σκιερά

και χάνεσαι στο σύμπαν·

εκεί πρωτοαντίκρισα μέσα στην άφατη ομορφιά

το απόλυτο του πράσινου,

κρυφό παλμό της φύσης.

Κι έμεινε πάντα μέσα μου

το σφιχταγκάλιασμά του

με τη γαλάζια θάλασσα,

στεφανωμένη από αφρούς

αγέρωχους γκρίζους βράχους.

Σαν πέπλο νύφης κεντητό,

 που καταστάλαξε βαθιά

μέχρι την άκρη της ψυχής

την ονειρώδη χάρη του,

δώρο Θεού μοναδικό,

 Πήλιο ξακουσμένο.

Δανιήλ Μάγνης

Δανιήλ Μάγνης, ο Αγιολαυρεντίτης

Προσωπικότητες αγιολαυρεντίκες στους προηγούμενους αιώνες στα γράμματα έχουμε αρκετές. Ήδη κάναμε αναφορά στους Ζήση Θεοδοσιάδη-Παχάρνικο (ΕΔΩ) και στον Σωκράτη Βαμβάκο (ΕΔΩ). 

Τώρα θ’ ασχοληθούμε με τον μεγάλο δάσκαλο, λόγιο και Φιλικό Δανιήλ Μάγνη

Γεννήθηκε στα 1769. Το επώνυμό του μάλλον ήταν Κέκιας. Αν κρίνουμε απ' την μετανάστευσή του για σπουδές, φαίνεται πως καταγόταν από εύπορη οικογένεια. Ο επίσης αγιολαυρεντίτης Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης, (ΕΔΩ) αναφέρει πως αυτό το επώνυμο υπήρχε στο χωριό, αλλά δεν υπάρχει πια. Για Σταμούλη και Απόστολο Κέκια, αναφέρει ο Ζωσιμάς. Μάλιστα ο πρώτος Κέκιας, στα 1795 έφερε την κάρα του Αγίου Αποστόλου του Νέου στο χωριό (ΕΔΩ). Πολλά στοιχεία για την οικογενειακή του κατάσταση δεν υπάρχουν, ούτε κι ο Ζωσιμάς αναφέρει. Ο ίδιος ο Δανιήλ άλλαξε το επώνυμό του και το έκανε Μάγνης, κατά την τότε συνήθεια των λογίων.

Ο Δανιήλ έμαθε τα πρώτα γράμματα στο χωριό και μετά συνέχισε στη σχολή της Ζαγοράς. Μετά πήγε στη Γερμανία και συμπλήρωσε τις πολυετείς σπουδές του. Όταν αποφοίτησε πήγε στα Αμπελάκια της Όσσας και δίδαξε για 2 ή 4 χρόνια στα 1806 ή στα 1814. Αμέσως μετά οι συγχωριανοί του τον κάλεσαν να διδάξει στα παιδιά τους. Αυτός ανταποκρίθηκε και δίδαξε στο εκεί σχολείο [Φιλοσοφική (!) σχολή του Νεοφύτου] που είχε έδρα στο ξωκλήσι-μετόχι του Αγίου Νικολάου. Αργότερα στα 1816 αναλαμβάνει σχολάρχης του ίδιου σχολείου, που στο μεταξύ, μεταφέρθηκε στο χωριό.

Ήταν ο «σοφός Αγιολαυρεντίτης» παρόλο που οι συγχωριανοί του, του έβγαλαν το παρατσούκλι «Ψόφος»! Τότε, οι αντίπαλοι του Διαφωτισμού, έκαναν τέτοιες κινήσεις. Μάλλον αυτό προήλθε από το σοφός>σόφος>ζόφος(= σκοτάδι)>ψόφος! Αλλά κι οι Πηλιορείτες έχουν μέσα τους την τάση ή ελάττωμα για σκώμμα, ειρωνεία, εμπαιγμό, χλευασμό...και τη δημιουργία παρατσούκλιών.

Στα 1821 αναγκάστηκε να φύγει. Κάποιος κακεντρεχής αγιολαυρεντίτης τον κατηγόρησε στους Τούρκους πως δρα συνωμοτικά εναντίον του κράτους. Αυτό έκρυβε μια δόση αλήθειας, αφού ο Δανιήλ ήταν φλογερότατος Φιλικός και μυούσε στην επαναστατική ιδέα κι άλλους συμπατριώτες του. Το βράδυ της λειτουργίας των Χριστουγέννων αποχαιρέτισε τους συγχωριανούς του στο ναό λέγοντας: «Εγκαταλείπω την φιλτάτην μου πατρίδα εξαιτίας αυτού του Ιούδα» κι έδειξε τον Ζήση Αλεξίου!

Φεύγοντας απ’ το Πήλιο, πηγαίνει στη Βενετία. Εκεί γνωρίζεται με το διάκονο και λόγιο Κων. Τυπάλδο, τον μετέπειτα πρώτο σχολάρχη της Θεολογικής Σχολής Χάλκης (1844-64).

Τα χρόνια εκείνα πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας Βενετίας ήταν ο ζαγοριανός Αλεξ. Νικολαΐδης. Αυτός τον βοήθησε να πάρει υποτροφία από τον άγγλο λόρδο Γκίλφορντ, φιλέλληνα, ιστορικό και ιδρυτή της Ιόνιας Ακαδημίας Κέρκυρας, για θεολογικές σπουδές στο πανεπιστήμιο της Μπολώνια. Σκοπός του λόρδου ήταν να διδάξει στην Ακαδημία ο Δανιήλ, αλλά στα 1827 πέθανε, οπότε ναυάγησε το σχέδιό του. 

Εντωμεταξύ ο Δανιήλ χειροτονήθηκε διάκονος, αλλά ακριβώς πότε και πού, μας είναι άγνωστο.

Παρέμεινε ελάχιστα στη Βενετία και μετακόμισε σπουδάζοντας θεολογία, στην Ακαδημία του Κάρλοβιτς (Karlóca Κροατίας) της τότε Ουγγαρίας. Εκεί έμεινε από το 1826 ως το 1831, μαθαίνοντας σλάβικα κοντά στους πολλούς Ρώσους θεολόγους.

Στα 1831 βρίσκεται στο Λιβόρνο της Ιταλίας ως τα 1833 και διδάσκει στο εκεί σχολείο. 

Επίσης στα 1834 εκδίδει στη Βενετία το «ΛΕΞΙΚΟΝ- ΙΣΤΟΡΙΚΟΜΥΘΙΚΟΝ ΚΑΙ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΝ».

Ο ίδιος στη Βενετία πάλι είχε εκδώσει τη «Λατινικήν Γραμματικήν». Ανέκδοτο έργο του έμεινε τα «Λατινικά στοιχεία» «…δια την έλλειψιν των εις τον τύπον απαιτουμένων εξόδων» όπως γράφει ο ίδιος!

Στα 1856, γράφει ο Ζωσιμάς, πως είχε τυπώσει και «Γραμματικήν»

Από τον Οκτώβριο του 1839 ως τις 14 Ιουνίου 1840 είναι Δ/ντής στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης στην Πόλη. Το πότε ακριβώς πήγε εκεί, δεν το γνωρίζουμε. Θα τον συναντήσουμε όμως μετά στα 1845, Σχολάρχη για μια τριετία στην Αθωνιάδα Σχολή στο Αγιονόρος. Τα ενδιάμεσα χρόνια 1840-45 και 1848-53, ίσως επανήλθε στον Άγιο Λαυρέντη.

Ο ίδιος διορίστηκε διευθυντής της Μεγάλης του Γένους Σχολής για μια πεντάμηνη περίοδο από 1 Νοεμβρίου1853 ως 1 Απριλίου 1854.  Έφυγε παραιτούμενος, μαζί με άλλους Κωνσταντινουπολίτες, «λόγω πολιτικών ανωμαλιών», πηγαίνοντας στην Αθήνα, όπου τον συναντά ο οπλαρχηγός συμπατριώτης του Δημήτριος Διανέλλος.

Στα επόμενα δύο χρόνια ως το θάνατό του στα 1856, επανερχόμενος πάλι στην Κων-πολη, ζει εκεί.

Όπως είδαμε απ’ τη βιογραφία του ο Δανιήλ Μάγνης ο Αγιολαυρεντίτης, ήταν ένας φλογερός δάσκαλος και πατριώτης. Κατατάχτηκε στη «χορεία» των μεγάλων δασκάλων του Γένους. Ήταν ένας ευφυής, δραστήριος, εργατικός κι ευρυμαθής λόγιος που δόξασε το χωριό του και το Πήλιο. Συγχρόνως, βοήθησε με τη συγγραφή του και τη διδασκαλία του το Γένος και τη νεολαία του.  

Απόκομμα από τον Πρόλογο του Λεξικού

(*) Τον προσδιορισμό Μάγνης(=από τη Μαγνησία) και Θετταλομάγνης(Θετταλομαγνησία=Πήλιο) τον συναντούμε και σ’ άλλους λόγιους όπως  τον Νικόλαο Μάγνη που έγραψε για την περιοχή, τον Ιωσήφ Μάγνη από τη Μ. Ασία και  τους Κων-νο και Γεώργιο Σακελλαρίδη.  Ο πρώτος όμως που υπέγραφε με τον προσδιορισμό «Μάγνης» ήταν ο Δανιήλ (Δημήτριος) Μάγνης. Αυτός ήταν συνομήλικος με τον Ζ. Παχάρνικο.

Πηγές:

-«Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΑΓΙΟΣ ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΣ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ» Σωκράτους Βαμβάκου, Αθήναι 1927, σελ. 34

- «Εξέχουσαι φυσιογνωμίαι εν Πηλίω & Βόλω, κατά την ΙΘ΄ εκατονταετηρίδα» - Δ. Ξενάκη -Βόλος 1933

-«ΜΑΓΝΗΣΙΑ» ΕΚΠΟΛ, Βόλος, σελ. 97,  τχ 4 ,2005. Άρθρο του Αθ. Καραθανάση «Λόγιοι εξ Αγίου Λαυρεντίου –Ένα σχεδίασμα».

-Εφημερίδες
-«ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ», Ζωσιμά Εσφιγμενίτη, 1901 

-Λεξικό Δανιήλ. Μάγνη.

Ο Γιατρογιάννης

Ο "Γιατρογιάννης" (*)

 Ένας άνθρωπος που βοήθησε τις κοινωνίες των χωριών μας!

Ο παθολόγος γιατρός Ιωάννης Αντωνόπουλος, με πελοποννησιακή καταγωγή, γεννήθηκε στον Άγιο Βλάση στα 1902. 
Ο πατέρας Χρήστος, ήταν Καλαματιανός και εργαζόταν ως δάσκαλος. Κάποιο διάστημα είχε και το καφενείο στην κάτω πλατεία.Ήταν αγνός πατριώτης κι αυτό το πλήρωσε με τη ζωή του. Όταν ήρθαν οι Γερμανοί κατακτητές στο Καραμπάσι, αυτός δεν μπορούσε να δεχτεί τη «σκλαβιά» και διαρκώς τους έβριζε, αποκαλώντας τους «Ούννους».  Εκείνοι με τους συνεργάτες τους τον πιάσανε και τον σκότωσαν, ρίχνοντάς τον στο γεφύρι της ρεματιάς πριν το Στρόφιλο.
Η Καραμπασιώτισσα μητέρα του Μαρία, ήταν το γένος Αντωνόπουλου (Κυριάζου). Η αδελφή του Ελένη ήταν παντρεμένη στον Αϊ-Γιώργη με το Ζάγγα. 

Ο Γιάννης σπούδασε γιατρός στην Αθήνα και πρόσφερε τις πολύτιμες -εκείνη την εποχή, αλλά και πάντα- ιατρικές υπηρεσίες του στο χωριό του τον Άγιο Βλάση, όπου και διέμενε στο γνωστό σπίτι και μαγαζί του «γιατρού» στην πλατεία. Επίσης εργάστηκε στο κοινοτικό ιατρείο στον Άγιο Γεώργιο για αρκετά χρόνια (1935-1953) και τέλος στ’ Άνω Λεχώνια, μέχρι τον απροσδόκητο θάνατό του το Μάρτη του 1965.
Στα Άνω Λεχώνια έμενε στο σπίτι Χριστοδούλου, όπου σήμερα είναι ο ξενώνας, κάτω απ’ τον Άγιο Αθανάσιο.
Ιδιωτικό ιατρείο δεν είχε, αλλά έκανε επισκέψεις στα σπίτια και κάποιες φορές δεχόταν στο δικό του σπίτι, κάποιο επείγον περιστατικό. Οι μετακινήσεις του ανάμεσα στα χωριά, γινόταν με τα πόδια συνήθως ή με υποζύγια. Ας τον σκεφτούμε να πηγαινοέρχεται Γατζέα-Άγιο Βλάση...

Παντρεύτηκε σε ώριμη ηλικία την Αλμυριώτισσα Βασιλική Μπίσδα και απ’ αυτό το γάμο δεν απόκτησε παιδιά.

Υπήρξε προπολεμικά, συνεργάτης πολλές φορές του άλλου συνονόματού του επίσης Καραμπασιώτη γιατρού Ιωάν. Καραγιαννόπουλου. Αυτοί οι δύο γιατροί έχουν μείνει στην ιστορία των χωριών: Ο Καραγιάννης κι ο Γιατρογάννης!

Τα χρόνια εκείνα οι κάτοικοι βέβαια δεν είχαν χρήματα κι ευμάρεια, οπότε ο ίδιος πληρωνόταν όταν οι άνθρωποι είχαν. Πολλές φορές δεν τον πλήρωναν γιατί αδυνατούσαν κι αυτός τους τα χάριζε. Άλλοτε πάλι, πρόσφερε τις υπηρεσίες του με ανταλλαγή αγροτικής εργασίας στα κτήματά του, από τους χωρικούς που περιέθαλπτε.

Κάποτε, κάποιος φτωχός εργάτης στον Αϊ-Βλάση, πήγε να του ξοφλήσει τα «βερεσέδια» για τις ιατρικές υπηρεσίες που του είχε προσφέρει. Αυτός συγκινημένος για την κίνηση του βιοπαλαιστή, δεν δέχτηκε τα χρήματα παρά τούδειξε το βιβλίο-δεφτέρι με τα χρέη των συγχωριανών λέγοντάς του: Εκεί πέρα (το συνήθιζε στο λόγο του), βρε, ξέρεις πόσοι πλούσιοι είναι εδώ μέσα γραμμένοι; Άντε πήγαινε! 
Αυτό το δεφτέρι έμεινε, ως τον απρόσμενο θάνατό του και τους πλούσιους όπως πάντα να …χρωστούν!
Εκτός των άλλων προτερημάτων του ο Γιατρογιάννης ήταν και λάτρης της βυζαντινής μουσικής. Μάλιστα ο ψάλτης της Κ. Γατζέας Αλέκος Τσιακοβής, τον είχε δάσκαλο!  

 Ήταν απ’ τους πολύ έξυπνους ανθρώπους που εκτιμούσε την τιμιότητα και την ειλικρίνεια.  Χωρατατζής τύπος, με πολύ χιούμορ και μεγάλο πειραχτήρι.  Επίσης ήταν πολύ δραστήριος και ευχάριστος άνθρωπος. Στον Άγιο Βλάση, έχουν ακόμη να λένε ευτράπελα κι αστεία του!

Οι παλιότεροι συντοπίτες, θυμούνται ακόμη με νοσταλγία το Γιατρογιάννη σαν δικό τους άνθρωπο, γι' αυτό και δεν τον αποκαλούσαν κύριε!

(*) Μ' αυτή τη δημοσίευση, τώρα στο τέλος Μάρτη, θέλησα να τον θυμηθούμε τιμώντας τον.

Οι Μηλιές γλιτώνουν τις καταστροφές

Εθνική γιορτή σήμερα! Η ιστορική μνήμη παρούσα!  

Κι επειδή πρέπει να μας ενδιαφέρει η Τοπική Ιστορία και να τη γνωρίζουμε, (θα ήταν ευχής έργο!) αυτό το ιστολόγιο προσπαθεί να δώσει κάποια στοιχεία από αυτήν. 

Γιατί, εντάξει, όλο για τους αγωνιστές και τα γεγονότα (πολεμικά, πολιτικά κ.ά) άλλων περιοχών και ειδικά Πελοποννήσου και Στερεάς που μονοπώλησαν την Ιστορία της Επανάστασης και που γράφουν τα σχολικά εγχειρίδια, ξέρουμε! 

Παρακάτω η "αμνηστία" του Δράμαλη στους Μηλιώτες:

Είναι γνωστό πως οι τούρκοι του Δράμαλη που ήρθαν απ' τη Λάρισα για να καταπνίξουν την επανάσταση στο Πήλιο το κατάφεραν. 

Πρώτα έκαψαν τη συνοικία Βαρούσι στο Βελεστίνο και έσφαξαν όλους τους χριστιανούς. Μετά κατάστρεψαν  και λεηλάτησαν τη Μακρινίτσα (ΕΔΩ).  Ύστερα ανέβηκαν στο Στρόφιλο, που παλιότερα ήταν έδρα του βοεβόδα  Πηλίου, του Καραμπασιού (Αϊ-Βλάση) και το έκαψαν. Το Καραμπάσι, ο Αϊ-Γιώργης, Πινακάτες και Βυζίτσα δέχτηκαν τα αντίποινα με κάψιμο κάποιων σπιτιών. 

Φτάνοντας στα Λεχώνια, το τότε τουρκοχώρι, στέλνανε διαταγές με το δεσπότη και τους προεστούς στα χωριά να ξαναγυρίσουν στα σπίτια τους (γιατί είχανε κρυφτεί-φύγει στα ρουμάνια). Βάζανε και ελληνόφωνους Τούρκους, να καλούν τους/τις χωριάτες/ισσες κι επαναστάτες για επιστροφή στα σπίτια τους. Πολλοί πίστεψαν. Μα όταν έφτασαν στα χωριά τους, τους έσφαξαν ή τους/τις πούλησαν σκλάβους! 

Τα χωριά Μπιστινίκα (Ξινόβρυση) Αργαλαστής και Προμύρι κάηκαν σχεδόν ολόκληρα. 

Το ίδιο άλλωστε έκαναν κι άλλα χωριά σαν τη Ζαγορά, Τσαγκαράδα, Μούρεσι με τους προεστούς τους, που ζήτησαν "συγχώρεση" απ' τους Τούρκους, πριν αυτοί πατήσουν το πόδι τους στη Μακρινίτσα. 

Στις Μηλιές, χωριό απ' όπου ξεκίνησε η Επανάσταση με το Γαζή κ.ά. (ΕΔΩ) κάψανε μόνο δυο σπίτια. Κι αυτό γιατί οι Μηλιώτες πήραν το "ράι μπουγιουρντί "(=αμνηστία) μετά από δήλωση υποταγής των κατοίκων τους. 

Η Επανάσταση στη Θετταλομαγνησία

Για την Επανάσταση στο Πήλιο -Θεσσαλομαγνησία- υπάρχουν αρκετές αναρτήσεις (ΕΔΩ). 

Το παρακάτω κειμενο είναι μια περιληπτική αναφορά του κωνσταντινοπολίτη Φιλικού και ιστορικού συγγραφέα Ιωάννου Φιλήμονος:

Μάχη της Μακρινίτσας-Μνημείο

Η Πατρίς ευγνωμονούσα (;) με τις αρχές του Βόλου -κι επί δημαρχίας Σπύρου Σπυρίδη- στα 1928 τον Οκτώβριο, όταν γιορτάστηκαν και τα πενηντάχρονα από τις θρυλικές μάχες της Μακρινίτσας, έστησε στην τρίγωνη πλατεία μεταξύ των οδών Κουντουριώτου-Αλεξάνδρας-Γαλλίας, ένα μνημείο. Τότε την ονόμασε «πλατεία Μακρινίτσης» προς τιμήν των αγωνιστών και αγωνιστριών εκείνων που έδωσαν το αίμα τους για τη λευτεριά της μικρής μας πατρίδας, του Πηλίου μας. 

Είναι ένας "βράχος" φερμένος απ' τον τόπο των μαχών, το Σαρακηνό:

Στη «ΘΕΣΣΑΛΙΑ» της 22 Οκτ. 1928 βρίσκουμε αρκετές πληροφορίες για τους παρευρισκόμενους αγωνιστές, το λόγο του δημάρχου κ.ά. 
Εντύπωση προκάλεσε η προσέλευση -και η ...απαίτηση- της υπέργηρης τότε αγωνίστριας Μαργαρίτας Μπασδέκη-Μαλιούφα:

Μάχη Μακρινίτσας (4)

1. Η απόφαση του στρατιωτικού συμβουλίου στον Άγιο Λαυρέντιο από τους αρχηγούς, μετά τη μάχη της Μακρινίτσας.(Προσέξτε το Γ΄ σημείο!)
 2. Η απάντηση του οπλαρχηγού Μήτσα στις κρίσεις και κατακρίσεις που του έγιναν. Δες  Μάχη Μακρινίτσας (3) (ΕΔΩ)

Μάχη Μακρινίτσας (3)

(Μακρινίτσα 16-17 Μαρτίου)

Ημερολόγιο- ανταπόκριση (η συνέχεια από ΕΔΩ),  λίγο μετά τα πολεμικά γεγονότα, από την αθηναϊκή εφημερίδα ΕΦΗΜΕΡΙΣ της 23-3-1878. Το κείμενο δυσανάγνωστο, αλλά αξίζει τον κόπο!

Είναι το τέλος του αγώνα στις πλαγιές του Σαρακηνού και η "άλλη ματιά" μετά την πτώση της Μακρινίτσας:

Μάχη Μακρινίτσας- Σαρακηνός

Ένα φλογερό ποίημα που έγραψε ο μακεδόνας Σχολάρχης Μακρινίτσας και Αγίου Λαυρεντίου Ιωάννης Δ. Σαχίνης, με την ευκαιρία της απελευθέρωσης του Βόλου στα 1881. 

Υπήρχε στο 48σέλιδο βιβλιαράκι «Ο Σαρακηνός, ήτοι άσματα και ποιήματα εθνικά, σχολειακά και παιδαγωγικά»- Εν Βόλω -Τύποις Ρουσοπούλου -1884.

Ήταν αφιερωμένο από τον συγγραφέα στον Άγγλο φιλέληνα Όγλ, που σκοτώθηκε στη Μακρινίτσα το 1878. 
Το βρήκε ο σπουδαίος Νικ. Γιαννόπουλος και το αναδημοσίευσε σ' εφημερίδα στα 1935:

Ο ΣΑΡΑΚΗΝΟΣ 1878

-Βλέπεις εκείνον εκεί το βράχον

τον άνευ πόας, θάμνων , δρυός;

-Τον βλέπω! είναι ο πέλωρ γίγας

ο Τουρκοφάγος Σαρακηνός!

Εκεί και  πάλαι ποτέ αγρίων

στίφη βαρβάρων Σαρακηνών

πυκνά εκβράσας ο γείτων Κόλπος

των ναυσιπόρων Παγασηνών

Βοράν προσήξεν εκεί ς’ τον βράχον

εις του Πηλίου  τους αετούς.

Μοίραν δ’ ο βράχος τοις ‘κείνων λείας

έσχεν την κλίσιν, τους σκελετούς!

- 2 -

-Βλέπεις εκείνον εκεί το βράχον

τον άνευ πόας, θάμνων , δρυός;

-Τον βλέπω! είναι ο πέλωρ γίγας

ο Τουρκοφάγος Σαρακηνός!

Εκεί και τώρα, εις χρόνον, όστις

του νυν παρόντος, λίαν εγγύς

Ότε ως λύκοι εκείνων γόνοι

ς’ τον βράχον ώρμουν λίαν βαρείς,

ίνα αποστείλουν ς’ τον μαύρον Άδην

δράκα προμάχων ελευθεριάς

με χιλιάδα η δράξ  πτωμάτων

βράχου φοινίσσουν τας παρειάς!

- 3 -

-Βλέπεις εκείνον εκεί το βράχον

τον άνευ πόας, θάμνων , δρυός;

-Τον βλέπω! είναι ο πέλωρ γίγας

ο Τουρκοφάγος Σαρακηνός!

Εκεί τρις πέντε και είς συν τούτοις

σκύμνοι γενναίων Μακριντσιωτών

Στίφη βαρβάρων φονοπατούντες

θάνατον εύρον ηρωικόν!

Το άγιόν των πίνει ο βράχος

αίμα, κι εκφύει της ‘λευτεριάς

το θείον δένδρον, την προσδοκίαν

εις  χώρας δούλας Ελληνικάς!

- 4 -

-Βλέπεις εκείνον εκεί το βράχον

τον άνευ πόας, θάμνων , δρυός;

-Τον βλέπω! είναι ο πέλωρ γίγας

ο Τουρκοφάγος Σαρακηνός!

Σ’ εκείνην κάτω εκεί την κρύπτην

υπό απίστων σφαγιασθείς,

Πτώμα ακέφαλον διεσύρθη

νέος πολύκλαυστος και ευγενής!

Όγλ ήν ο νέος, Άγγλος το γένος,

πλήν την καρδίαν Έλλην πολύς!

Γύπες κατάρατοι όμως το νήμα

τοιαύτης κόπτουν χρυσής ζωής.

-5 –

Βράχε αθλήτα! Η φύσις όχι!

Σύ, ναι! ηρνήθης μοίραν ‘π’  αυτήν

Φυτοποικίλτου της καλλονής της

να λάβης, κρίνων σοι περιττήν.

Άφθαρτον έχεις συ, Βράχε, κάλλος

το να καλήσαι το ιερόν,

της θειοτάτης ελευθερίας

τέμενος μέγα και γεραρόν!

Μ’ έκστασιν, Βράχε, σε ατενίζω!

Τρέμον το γόνυ κλίνον προς Σού

Χαίρε, πελώριε Γίγα! Ώ! χαίρε

ελευθερίας Φάρε, πυρσού!

Λεξιλόγιο:

σκύμνοι=λιονταράκια, κάλλος=ομορφιά, δράκα=ό,τι χωράει η χούφτα, ομάδα, φοινίσσω= βάφω κόκκινα, 

παρειά=μάγουλο, εκφύει=φυτρώνει, πέλωρ=μεγάλος, γίγας,  γεραρόν= τιμημένο, δοξασμένο, 

πολύκλαυστος=ο νεκρός που θρηνήθηκε πολύ, πυρσός=δάδα, το γόνυ κλίνον=το γόνατο λυγίζω, προσκυνώ.

Μάχη Μακρινίτσας (2)

(Μακρινίτσα 16-17 Μαρτίου)

Ημερολόγιο- ανταπόκριση,  λίγο μετά τα γεγονότα, από την αθηναϊκή εφημερίδα ΕΦΗΜΕΡΙΣ της 21-3-1878:

 

Μάχη Μακρινίτσας (1)

Η μάχη του Μαρτίου (16-17) στη Μακρινίτσα

Χαρακτικό του Τάσσου 

 Ο τσαγκαραδιώτης δημοσιογράφος και λόγιος Γεώργιος Αδρακτάς, στο ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ Κ. ΣΚΟΚΟΥ-1897, γράφει συνοπτικά για το 1878 και τα πολεμικά γεγονότα. 
Παρακάτω ένα απόσπασμα που αναφέρεται στη δεύτερη μάχη της Μακρινίτσας:

Τσιτσιραβιές & τσιτσίραβα

Τσιτσιραβιά ή τσιουτσιουραβιά στο Πήλιο, τσικουδιά ή κοκκορεβυθιά ή τριμιθιά, τερέβινθος σ’ άλλα μέρη της Ελλάδας. Είναι το δασικό δέντρο της αγριοφιστικιάς που ζει και φυτρώνει σ΄ όλες σχεδόν τις περιοχές με καθαρά μεσογειακό κλίμα, αλλά και σ' άλλες  χώρες της Μεσογείου.

"ΔΗΜΩΔΗ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ"
 Θ. Χελδράιχ- Σπ. Μηλιαράκη, 1926

Φυτρώνει σε μέρη ξερά, σε εδάφη πετρώδη, αλλά και γόνιμα και βασικά πολλαπλασιάζεται με τη σπορά των καρπών από τη διασπορά τους. Είναι το «υποκείμενο» που πάνω του μπορεί να εμβολιαστεί η ήμερη φιστικιά (Αιγίνης).

Ένα μακροσκελές άρθρο του γεωπόνου Ιωάν. Φιλιππόπουλου (Μηλιές 4-6-1908), δημοσιευμένο στη ΘΕΣΣΑΛΙΑ της 9-6-1908, κάνει πρόταση στους Πηλιορείτες γεωργούς κ.ά. να μπολιάσουν τις υπάρχουσες τσιτσιραβιές-αγριοφιστικιές για να τις μετατρέψουν σε ήμερες-εξευγενισμένες φιστικιές! Έτσι, έλεγε, θα μπορούσαν ν’ αυξήσουν το εισόδημά τους οι πηλιορείτες αγρότες, εκμεταλλευόμενοι «τούτον το αδίκως νεκρόν διατηρηθέν εν Πηλίω κεφάλαιον»! Και βέβαια, ο άνθρωπος είχε τότε δίκιο. Έφερνε μάλιστα σαν παράδειγμα τους Ιταλούς που έκαναν το ίδιο, τους Αθηναίους, καθώς και τους Αιγινίτες. Σήμερα όλοι γνωρίζουμε τα «φιστίκια Αιγίνης»! Ο ίδιος έδινε οδηγίες για τον «εκκεντρισμόν», την καλλιέργεια, και τη δαπάνη.

Σήμερα στο Πήλιο η καλλιέργεια της φιστικιάς είναι ελάχιστη, μάλλον γιατί η απόδοσή τους δεν είναι ικανοποιητική. 

Αρχή της Άνοιξης κι αρχίζουν να σκάνε τα μάτια-τσιτσίραβα

Βλαστάρι-τσιτσίραβο "πεταμένο"!

Τέλος καλοκαιριού με τους καρπούς
της αγριοφιστικιάς-τσιουτσιουραβιάς

Όμως τις αυτοφυείς αγριοφιστικιές ή τσιτσιραβιές οι ντόπιοι τις τιμούν ιδιαιτέρως μαζεύοντας τώρα τις αρχές της Άνοιξης, τα τρυφερά βλαστάρια τους, τα γνωστά «τσιτσίραβλα- τσιτσίραβα ή τσιουτσιουράβια- τσουτσουράβια». Αυτά είναι γνωστά απ' την αρχαιότητα λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων τους (στυπτικές κ.ά.).

Μόλις λοιπόν αρχίζουν και σκάζουν-τινάζουν οι νεαροί βλαστοί που έχουν ένα όμορφο κοκκινοπράσινο χρώμα, οι Πηλιορείτες, σκαρφαλώνουν στα «ρ’μάγκια» και τα κόβουν, προτού «πετάξουν». Πρώτα «τ'νάζ'νε-πιτάνε» στα «χαμπλώματα» κι ύστερα στα «ψ'λώματα» του βουνού.
Είναι βέβαια, αρκετά δύσκολη δουλειά η συλλογή και μικρή η απόδοση σε …κιλά. 
Αφού μαζέψουν στο σακούλι τα βλαστάρια -που δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερα από 7-8 εκατοστά -τα μακρύτερα θα είναι «αδριά»-τα καθαρίζουν βγάζοντας τα κάτω κι έξω φυλλαράκια, αφήνοντας την καρδιά. Ακολουθεί το ζεμάτισμα για λίγο, όπου το χρώμα τους γίνεται σκούρο λαδί και φεύγει η στιφάδα τους. Εξάλλου άβραστα δεν τρώγονται!

Μετά γίνονται μια νόστιμη σαλάτα με λαδόξιδο και ψιλοκομμένο φρέσκο σκόρδο(*) ή και σέλινο. Τα ίδια μπαίνουν και σε βάζο με αλατόνερο και ξίδι και διατηρούνται σαν τουρσί, για το επόμενο διάστημα. Ήταν κι είναι ορεκτικό, ένας νηστίσιμος μεζές στα καφενεία κι ουζερί, λόγω της ιδιαίτερης γεύσης (φέρνει προς την κάπαρη) και ταιριάζει με το τσίπουρο! 
Είναι πια ένα γνωστό προϊόν σ’ όλη την Ελλάδα, αφού πουλιέται -και μάλιστα ακριβά- στα ειδικά καταστήματα τροφίμων.

Καιρός είναι τις επόμενες λίγες μέρες, που ζέστανε πάλι, να μαζέψουμε(**), αφού τα βλαστάρια κρατούν ελάχιστες ημέρες. Μετά το πουλί για φέτος πέταξε, …όπως και τα τσιουτσιουράβια!

(*) Εδώ να πόυμε πως οι παλιοί ήξεραν το συνδυασμό τροφών. Έτσι τα τσιτσίραβλα (στυπτικά=φέρνουν δυσκοιλιότητα) με σκόρδο (υπακτικό=ελαφρό καθαρτικό)! 
(**) Όταν λέμε να μαζέψουμε δεν εννοούμε να πέσουμε σαν τις ακρίδες καταστρέφοντας τα φυτά! Γιατί σήμερα κάτι "παιδιά" ντόπια κι αλλοδαπά, προμηθευτές των delicatessen και των τσιπουράδικων, βαλθήκανε να βοηθήσουν την "αειφόρο ανάπτυξη" του Πηλίου, κόβοντας και καταστρέφοντας αυτόν τον "πλούτο" για ένα μεροκάματο! 

Δείτε επίσης κι (ΕΔΩ)   στο Φιρίκι