Χάρτης Άνω Λεχωνίων

Ο χάρτης των Άνω Λεχωνίων με όλα τα κύρια σημεία ενδιαφέροντος. 

Ανοίξτε το χάρτη από την παρακάτω δ/νση και πατήστε πάνω στα έγχρωμα σημάδια και διαβάστε τις σχετικές πληροφορίες για το καθένα: 

https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1OziyZMSNKQJJwPKPf0XAt7D3DKE&ll=39.328264238711014%2C23.057365721842984&z=16

Το Κάστρο των Λεχωνίων

Μια μελέτη του Γ. Κουλουρά σχετικά με το Κάστρο των Λεχωνίων:

https://drive.google.com/file/d/1fy6narFJhI0Npn9j0tToDSqr_yVPraUV/view?usp=sharing

-----------------------------------------------------------------------

file:///D:/Bluetooth%20Folder/Downloads/Istorikogeografika_v.8%20KASTRO%20LEHONIA%20(1).pdf

Τα Λεχώνια και οι ναοί τους

Άνω Λεχώνια ~1900 (αρχείο ΔΗΚΙ Βόλου)

Σχέδιο του Αγ. Αθανασίου.
(Ο τρούλος δεν κατασκευάστηκε ποτέ! )

(Ομιλία μου στις 18-1-2018 στην έκθεση παλιών φωτογραφιών στο Πνευματικό Κέντρο του χωριού, που πραγματοποιήθηκε από τον συλλέκτη κ Νικ. Μαστρογιάννη και υπό την αιγίδα της "Μαγνήτων Κιβωτού". )

 Η Ιστορία των Λεχωνίων χάνεται μέσα στους αιώνες… Και αν την χωρίζαμε χρονικά (σύμφωνα με τα αρχαιολογικά και άλλα στοιχεία που υπάρχουν) θα λέγαμε πως ξεκινά στα 1900 π.Χ. με την εποχή του χαλκού, τη μυκηναϊκή εποχή (1600-1100) και την αρχαϊκή (750 π.Χ. έως το 479 π.Χ.) Η δεύτερη ιστορική περίοδος είναι η ρωμαϊκή και η πρωτοχριστιανική του 4-5^ου μ. Χ. αιώνα και η τρίτη του μεσαίωνα, όπου έχουμε την κυριαρχία των Μελισσηνών, Καταλανών και Βενετών με τα κάστρα σε Νεβεστίκι και Παλαιόκαστρο, (Castrum del Castri et del Liconia) και τον εμπορευματικό σταθμό στα Πλατανίδια (Scala di Liconia).  Ακολουθούν, όμως, άλλες δύο περίοδοι. Η πρώτη είναι της Τουρκοκρατίας από το 1665 περίπου που κατοίκησαν οι οθωμανοί κάνοντας τα Λεχώνια τουρκοχώρι, ως την απελευθέρωση-προσάρτηση στα 1881 κι η άλλη της ελευθερίας (των 136 χρόνων) και της μεγάλης προόδου ως σήμερα.

Αυτά όμως τα πολλά ιστορικά, όπως και η ονομασία του χωριού είναι για μια άλλη φορά -συζήτηση.

Σήμερα λόγω της γιορτής του Αγίου και της έκθεσης παλιάς φωτογραφίας, θα καταπιαστούμε με τους ναούς που μέσα στο πέρασμα του χρόνου υπήρχαν και υπάρχουν στο χωριό.

«Πριν οι Τούρκοι κατοικήσωσιν εν τοις Λεχωνίοις, τα Λεχώνια ήκμαζον, καθά τα ερείπια των ναών μαρτυρούσιν» έγραφε ο αγιολαυρεντίτης καλόγερος και λόγιος Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης.

Αν δούμε τους ναούς με την ευρύτερη έννοιά τους ως χώρων λατρείας των πιστών των διαφόρων θρησκειών, θα πούμε ότι εκτός των χριστιανικών ναών -που θα παρουσιαστούν αναλυτικά- είχαμε ναούς και βωμούς στις αρχαίες θεότητες -άγνωστο ποιους, αλλά και τρία μουσουλμανικά τζαμιά-μετζίτια στην περιοχή των Λεχωνίων με το ένα να βρίσκεται εδώ παραπάνω, (με κτητόρισσα την αδελφή του Χατζηαχμέταγα Φατιμέ χανούμ)

Και ας πούμε εξαρχής πως θα παρουσιαστούν οι ναοί των Πέρα- Άνω Λεχωνίων, παρόλο που κάποτε οι δύο οικισμοί λογαριάζονταν ως Λεχώνια (τα «Ηλύσια πεδία της Μαγνησίας») και αναφέρονται στα παλιά γραπτά κι οι ναοί των Δώθε- Κάτω Λεχωνίων.

1. Στο λόφο Νεβεστίκι (ή Ανεβεστίκι κατά τους Λεχωνίτες -ανεβαίνω) ήταν το μικρό κάστρο της θεσσαλικής Μεθώνης (κι όχι της αρχαίας Νήλειας αρχικά όπως πιστευόταν).  Το τοπωνύμιο τώρα σύμφωνα με τον Γ. Κορδάτο είναι σλάβικο (nevesta) του 6-7ου μ.Χ. αιώνα και σημαίνει νύφη. Συνεπώς «παρθενώνας», αφού εκεί έκλειναν τις παραστρατημένες κοπέλες ή και νιόπαντρες γυναίκες. Ο καθηγητής Νικ. Βέης και παλιές γραπτές πηγές λένε πως υπήρχε εκεί από τα 1500 ως τα 1700 γυναικείο μοναστήρι του Αγ. Νικολάου, που εγκαταλείφτηκε λόγω των ληστρικών επιθέσεων. Σε δίπτυχα -κατάστιχα της πρόθεσης όπου γράφονται οι δωρητές- (1520-1592) του μοναστηριού του Μεγάλου Μετεώρου (Σωτήρος)  φαίνονται αφιερωτές πολλοί κάτοικοι Λεχωνίων, ιερείς και μοναχές, καθώς και έξι ενορίες. Μαζί κι ένας επίσκοπος-μάλλον Φαναρίου, ο Γεννάδιος με καταγωγή τα Λεχώνια, όπως λέει ο Βασ. Σπανός που ερεύνησε τα δίπτυχα. Στο μετόχι αυτό αναφέρεται κι ο Ζωσιμάς (ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ Ιούνιος 1896) δημοσιεύοντας κώδικα της μονής Δούσικου-Μεγάλων Πυλών με τη διαθήκη της λεχωνίτισσας μοναχής Κυπριανής, που την υπογράφουν και επτά λεχωνίτες ιερείς. Μάλιστα λέει πως στα 1524 κι ο άγιος Βησσαρίωνας, λίγο πριν γίνει επίσκοπος Λαρίσης, «διέτριβεν εις τα μέρη των Λεχωνίων», όπου τον συνάντησε η Κυπριανή και δώρισε το περιβόλι της με τον Αγ. Νικόλαο. Σήμερα στο λόφο υπάρχουν μόνον ελιές και κάποια τμήματα του τείχους.

2. Σημαντικά πρωτοχριστιανικά ευρήματα του 4^ου-5^ου μ.Χ. αι. που δείχνουν την ύπαρξη ναών έχουμε στα Πλατανίδια, όπου επί  Ρωμαϊκής ειρήνης (1^ος-2^ος αι. μ.Χ.) μάλλον μετακόμισε η αρχαία μυκηναϊκή πόλη Μεθώνη. Κι αυτό γιατί στα ρωμαϊκά αυτά χρόνια οι κίνδυνοι των επιδρομών εξέλιπαν. Αυτά τα ευρήματα  βγήκαν στο φως με ανασκαφές στα 1966 και 1985, όμως σήμερα είναι καταχωμένα. Είναι τα μωσαϊκά δάπεδα από τις παλαιοχριστιανικές Βασιλικές Α΄& Β΄ και κάποιοι τάφοι. Η μία Βασιλική είναι βυθισμένη ολόκληρη στη θάλασσα.  Φαίνονται όμως τα ερείπια του τετράκογχου μικρού κοιμητηριακού ναού.

Εκεί στα δυτικά των Πλατανίδιων επίσης υπάρχουν ως σήμερα οι τοποθεσίες «Παναγία Λιβανού & Παναγία Σχοινά». Σύμφωνα πάλι με το Ζωσιμά εκεί «κατά την παραλίαν» υπήρχε η εκκλησία της Παναγίας. Σήμερα υπάρχουν οι ναοί της Παναγίας (Σχοινά) και ανατολικότερα οι σημερινοί Αγ. Θεόδωροι.

3. Ας ανεβούμε όμως πάλι στα Λεχώνια: Απέναντι απ’ το Νεβεστίκι, στη λεχωνίτικη πλαγιά που λέγεται Πλάκες ή Παλιόπυργος προς το Παλιόκαστρο, όπου σήμερα σώζεται ένα κομμάτι από ενετικό καστρόπυργο, υπήρχε το κάστρο των Λεχωνίων. Εκεί ψηλά υπάρχουν ακόμη , από τα υστεροβυζαντινά χρόνια, ερείπια μικρής βυζαντινής εκκλησίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, γνωστής στους Παλιοκαστρινούς ως Παναγίας. Αργότερα όταν ξαναχτίστηκε από ξερολιθιά  αφιερώθηκε στη Ζωοδόχο Πηγή.  Σήμερα δεν υπάρχει τίποτα, παρά διάσπαρτα ερείπια. Γι’ αυτήν κάνουν λόγο ο γάλλος περιηγητής Mezieres, ο  γερμανός αρχαιολόγος Stahlin (Στάλεν), ο Ζωσιμάς, ο Βαγγ. Σκουβαράς, ο Κ. Λιάπης. στη μελέτη του «Τα Λεχώνια και το Παλιόκαστρό τους»- Θεσσαλικά Χρονικά τομ. 39^ος & Ανάτυπο 2001.Τώρα περιέχεται στο βιβλίο «Τα παλιόκαστρα του Πηλίου 2010».

4. Εδώ μέσα στο χωριό υπήρχε βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου. Η θέση του ήταν μάλλον εδώ πάνω απ’ την πλατεία και παρακάτω από το τζαμί. Αυτό στεκόταν ως το σεισμό του 1955 στο οικόπεδο απέναντι από το αρχοντικό Νικολαΐδη-Κασσιόπουλου.  Η εφημερίδα ΘΕΣΣΑΛΙΑ αναφέρει πως υπήρχαν ερείπια  ναού που καταστράφηκε στην τουρκοκρατία. Εκεί βρέθηκε και μια αρχαία ανάγλυφη πλάκα με επιγραφή και παράσταση, καθώς και κομμάτια από σπασμένο κίονα.  Ο καλόγερος Ζωσιμάς  γράφει πως υπήρχε ο ναός πριν έρθουν οι Τούρκοι. Ο ΚΗΡΥΞ του Βόλου αναφέρει πως ήταν ναός των Αγ. Κων-νου & Ελένης. Μάλλον έκανε λάθος.

5. Στο χώρο εκεί κάτω απ’ το τζαμί ήταν για πολλά πολλά χρόνια ένα εικονοστάσι μέσα σε κουφάλα δέντρου βελανιδιάς, που παλιά πράγματι υπήρχε στο σημείο. Ήταν η γνωστή «ακοίμητη κανδήλα» που άναβαν τα χρόνια της τουρκοκρατίας πάντα οι χριστιανοί Λεχωνίτες, στη θύμηση πως στο σημείο υπήρχε ναός. Εκεί σ’ ένα μικρό σπιτάκι, έμενε αργότερα κι η προσφυγοπούλα Αμαλία (Ιωακείμ Παπά) από τη Νικομήδεια, που συνέχισε να ανάβει μαζί με άλλες Λεχωνίτισσες το καντήλι. Αυτό έκαιγε ως τότε που διατηρήθηκε η παράδοση. Ο Ζωσιμάς κι οι μαρτυρίες λένε, πως εκεί υπήρχε παλιά ναός της Αγίας Σοφίας, όπου και το τότε απλό προσκυνητάρι. Απ’ αυτές τις μαρτυρίες κι εκπληρώνοντας επιθυμία της μητέρας τους, οι αδελφοί Κουτή έφτιαξαν εκεί παραπάνω προσκυνητάρι, αλλά και στο χώρο τους το σημερινό ομώνυμο εκκλησάκι.

6. Κάτω από τη δημοσιά κι ανατολικά του πύργου Ολύμπιου, υπάρχει ένα απλό μικρό εκκλησιδάκι, σαν μεγάλο προσκυνητάρι,  του Αγίου Αντωνίου.  Αυτό βρίσκεται σ’ ένα κομμάτι γης, των αρχικών Ελλήνων ιδιοκτητών Αποστολάκη και Νικολάκη Χριστοδούλου σύμφωνα με τα συμβόλαια κτήσης. (Ο Αποστολάκης Κ’στόδουλος ήταν αγοραστής των κτημάτων του Τούρκων Καραπιπέρηδων). Εκεί  αναφέρεται πως το μικρό αυτό κομμάτι γης, ανάμεσα στα άλλα οικοδομήσιμα, θα είναι «χώρος κοινής λατρείας». Στο σημείο αυτό σύμφωνα με τις παλιές διηγήσεις υπήρχε νεκροταφείο. Το πιθανότερο είναι, να ήταν μουσουλμανικό, αφού η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, βρισκόταν ψηλά στο λόφο κι απέναντι απ’ τη ρεματιά ήταν το παλιό κοιμητήριο.

Χτίστηκε από τον  Νικ. Πολύζο στα 1956. Αυτός, μαζί μ’ άλλους αγόρασαν μικρότερα οικόπεδα απ’ αυτό του Χριστόδουλου και χτίσανε τα σπίτια τους. Εκεί, ακριβώς σ’ έναν ανωβολιό βρέθηκε αυτή η απλή εικόνα του Αγίου Αντωνίου. Κι όπως παντού στους τόπους εύρεσης των εικόνων, χτιζότανε ναοί και ναΐδρια, το ίδιο κι εδώ έγινε, στην ίδια θέση.

7. Ένας άλλος ναΐσκος που αναφέρει και πάλι ο Ζωσιμάς ως κατωλεχωνίτικο όμως ξωκλήσι, είναι ο γνωστός Αγ. Παντελεήμονας. Βρίσκεται στην ομώνυμη αγροτική τοποθεσία δυτικά του Νεβεστίκι. Ήταν ο παλιότερος ναΐσκος  του χωριού. Τη δεκαετία του '70 χτίστηκε νέος στη θέση του παλιού που κατεδαφίστηκε από τους σεισμούς.

8. Οι Άγ. Ανάργυροι χτίστηκαν στα 1865 από τους πλούσιους αδελφούς Κοκοσλή στο χώρο τους. Να τι αναφέρει ο Ζωσιμάς στο Ημερολόγιο Η ΦΗΜΗ (του 1887): « …η ανατολική συνοικία δεν έχει ενοριακόν ναόν, μόνον δε ιδιόκτητον τον των Αγίων Αναργύρων παρά τω μεταξουργείω ιδρυθέντα επί τούτω, όπως εκκλησιάζωνται οι εργαζόμενοι εις το μεταξουργείον κι οι πέριξ αυτού …» Ο ναός είχε οριστεί ως ενορία των Άνω Λεχωνίων, με διάταγμα του 1912.  Τότε ήταν βασιλική, στο γνωστό πηλιορείτικο ύφος, με γυναικωνίτη (όπου ήταν και το οστεοφυλάκιο) και κελί στον εξωτερικό χώρο που κατοικούταν από τον ιερέα και αργότερα από κάποια γυναίκα-καλογριά. Γνωστός τελευταίος ιερέας που υπηρέτησε στο ναό ήταν ο παπα-Διανέλλος Χ’’Καψαλάς απ’ τον Αϊ- Βλάση.

Ο ναός αυτός ερειπώθηκε απ’ το σεισμό του 1955 και στον ίδιο χώρο, χτίστηκε νέος με δαπάνη των κατοίκων και άλλων πιστών, δέκα χρόνια μετά.

Ο σημερινός ναός είναι ρυθμού βυζαντινού (σταυροειδής) με τρούλο. Στις τέσσερις εσοχές του ισοσκελούς σταυρού, υπάρχουν ισάριθμα χτιστά στέγαστρα με καθιστικά. Στο δυτικό άκρο της αυλής υπάρχει το καμπαναριό και απ’ όλο το μήκος της βόρειας πλευράς περνά ο μεγάλος τσιμενταύλακας που μεταφέρει το νερό της άρδευσης του ρέματος Κουφάλα στα Λεχώνια. Παλιά όταν λειτουργούσαν ο μύλος, ο ΣΠΟΛΚ και το εργοστάσιο του Δημόπουλου, τροφοδοτούσε με νερό τον υδρόμυλο, τις μηχανές παραγωγής ηλεκτρισμού και την παραγωγή πάγου. Στην δυτική άκρη του περίβολου του ναΐσκου βρίσκεται κι ο τάφος της οικογένειας Κοκοσλή.

Παλιός ναός Αγ. Αναργύρων

Οι «Άγ’ Ανάργυρ’» στον ομώνυμο λόφο είναι σημείο αναφοράς των Άνω Λεχωνίων, αφού βρίσκεται «εις τας υπωρείας του όρους επί θέσεως απόπτου (=που φαίνεται από μακριά) και καταρρύτου», όπως λέει στα 1880 και ο Νικ. Γεωργιάδης.  

Οι πιστοί συρρέουν την παραμονή και ανήμερα της 1ης Ιουλίου και την ίδια ημέρα γινόταν και γίνεται το μεγάλο λαϊκό πανηγύρι του χωριού.

Γιατί όμως οι παλιοί Λεχωνίτες διάλεξαν τότε αυτούς τους Αγίους για προστάτες του χωριού τους;

Είναι γνωστό πως ο πάντα παραγωγικότατος μικρόκαμπος των Λεχωνίων ήταν γεμάτος έλη και οι κάτοικοι οθωμανοί και χριστιανοί, μαστίζονταν από ελώδεις πυρετούς. (Όλα βέβαια αυτά υπήρχαν πριν την αποξήρανση και την εφεύρεση του κινίνου, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.)

Έτσι οι κάτοικοι «άφησαν-εμπιστεύτηκαν» την υγεία τους στους Αγίους Αναργύρους, που τους όρισαν προστάτες τους και φύλακές της!

Γιόρταζαν λοιπόν, προσευχόμενοι πρώτα την 1η Ιουλίου, παρακαλώντας να μην τους «πιάσει» η ελονοσία (αφού η έξαρση ήταν το καλοκαίρι) και ξαναγιόρταζαν την 1η Νοεμβρίου πάλι προσευχόμενοι ευχαριστώντας τους Αγίους που τους προστάτεψαν και δεν ασθένησαν!

Σχέδιο κάτοψης του Αγ. Αθανασίου

9.  Ο Άγιος Αθανάσιος, η σημερινή ενορία μας, ιδρύθηκε στα 1919-20 αφού το χωριό μεγάλωσε προς τα κάτω και το Μεταξουργείο ήταν στα τελευταία του.  

Λίγο μετά ζητήθηκε από την κοινότητα Αγ. Γεωργίου του πρώην Δήμου Νηλείας που ανήκε και το χωριό, οικόπεδο για να χτιστεί ενοριακός ναός.  Αυτό παραχωρήθηκε με ΦΕΚ στα 1921. 

Εκεί στα 1912 στήθηκε κι ο πρώτος ναός-παράπηγμα σε χώρο που διαμορφώθηκε από τους κατοίκους. Ήταν περίπου στο σημείο που είναι αυτή τη στιγμή το Πνευματικό κέντρο. Αυτός υπήρχε για πολλά χρόνια ως τα 1930, που λειτούργησε ο σημερινός -τότε ημιτελής- ναός.

Βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο του χωριού δίπλα στην πλατεία, σε κομμάτι ενάμισι στρεμ. που υπήρχε από την τουρκοκρατία και ήταν τμήμα τού μεγάλου οικόπεδου από το τζαμί και τα «Κυπαρίσσια» -λόγω των μεγάλων κυπαρισσιών που υπήρχαν- ως το σχολείο και την πλατεία. Θεμελιώθηκε πάνω σε οικοδόμημα ρωμαϊκών λουτρών, που υπήρχαν στο σημείο και ήταν από ασβεστοκονίαμα, από το Μητροπολίτη Γερμανό Μαυρομάτη στις 13/31 Ιανουαρίου 1924.  

Ο νέος ναός αντικατέστησε ως ενοριακός, τον ναό των Αγίων Αναργύρων. Κτίστηκε με χρήματα που προήλθαν από γενναίες συνδρομές Λεχωνιτών και εράνους στο Βόλο και τη γύρω περιοχή, σε σχέδια του βολιώτη αρχιτέκτονα Μήτσου Κασσιόπουλου, εγγονού της Μαριγώς Κοκοσλή. Κτίστες ήταν  οι αδελφοί Καλλικάντζαρου και άλλοι ντόπιοι καθώς και γυροχωριανοί οικοδόμοι. 

Μια μαρτυρία του παλιού λεχωνίτη γραμματέα Νικ. Ραφτόπουλου που δημοσιεύει ο αρχαιολόγος Νικ. Γιαννόπουλος, λέει πως έχει εντοιχιστεί αρχαία μαρμάρινη πλάκα από τα λουτρά, με την επιγραφή αφιερωμένη  «ΤΗ ΥΓΙΕΙΑΙ», όμως γυρισμένη προς τα μέσα!

Είναι χτισμένος  σε ρυθμό σταυροειδούς βασιλικής χωρίς τρούλο, με ντόπια πέτρα παρμένη κυρίως από παλιά οικοδομήματα και το Νεβεστίκι, συνδυασμένη με κεραμικά στοιχεία. Το αρχικό σχέδιο ήταν να γίνει με τρούλο, αλλά όπως συνέβη κι αλλού, άλλαξαν τα σχέδια λόγω οικονομίας!

Ο Ιερός ναός εγκαινιάστηκε πάλι από τον μητροπολίτη Γερμανό, στις 21 Μαΐου 1931.  

Έχει καμπαναριό και ρολόι από τούβλα στις άκρες της δυτικής πλευράς. Αυτά χτίστηκαν διαδοχικά σε διαφορετικές περιόδους. Στην είσοδο, υπάρχει στεγασμένος πρόναος που προστέθηκε αργότερα. Στον αύλειο χώρο και στη  βορινή πλευρά υπάρχει το Ηρώο των πεσόντων συγχωριανών. Εκεί πριν στηθεί αυτό υπήρχε δεξαμενή νερού, όπου και έριχναν το σταυρό τα Φώτα. Την δυτική πλευρά καλύπτει η είσοδος και η παλιά κατοικία του ιερέα. Στη νότια μεριά υπάρχει πετρόχτιστη κρήνη, οικίσκος με το σύστημα κεντρικής θέρμανσης, καθώς και μικρός κήπος. Στην ανατολική, χτίστηκε πρόσφατα τούτο το κτίριο.

Εσωτερικά έχει τέμπλο χτιστό με πολλές εικόνες αναγεννησιακού ύφους του σπουδαίου αϊγιωργίτη ζωγράφου και αγιογράφου Γιάννη Πούλακα.  Επίσης βρίσκονται και κάποιες εικόνες του δρακιώτη λαϊκού ζωγράφου Παγώνη, κατάλοιπα των παλιών Αγ. Αναργύρων. 

Ο ναός είναι αγιογραφημένος. Αρχικά μέρος του Ιερού τη δεκαετία του ’70, ιστορήθηκε από τη μηλιώτισσα ζωγράφο Ελένη Καραγιάννη και τον αδελφό της και ο υπόλοιπος Ναός πρόσφατα, από το βολιώτη αγιογράφο Κων-νο Σπανοδήμο.

Ιωάννης Ζαχαρογιάννης
Παπα-Κονόμος

Στο Ναό υπηρέτησαν παλιότερα ως εφημέριοι πρώτος ο με καραμπασιώτικη καταγωγή Ιωάννης Ζαχαρογιάννης γνωστός ως παπα-Κονόμος για σαράντα χρόνια (από το 1918 έως το 1957)  και από το 1957 έως το 1981 ο παπα-Θεοφάνης Τσιλιώνης από το  Καπά Καρδίτσας,  καθώς και πολλοί ντόπιοι και σπουδαίοι ψάλτες,  όπως ο κατωλεχωνίτης Αλκιβιάδης Μιχάλης, οι πανωλεχωνίτες  Θόδωρος Ζουμπούλης, Γρηγόρης Τουφεξής, Νικ. Καλλικάτζαρος, οι καραμπασιώτες  Κων-νος Κουτούμπας,  Ανέστης Μαλέτος, Δημ. Σαμαράς, ο αγιολαυρεντίτης Λαυρ.  Τσιακατήρης κ.ά.  

Ιεροψάλτες

Σήμερα στο ναό υπηρετούν ο πρωτοπρεσβύτερος Δημ. Παγκουρέλιας και οι ψάλτες Γεώρ. Ασημώρης και Γεώρ. Σακελλάρης, όλοι τους Πανωλεχωνίτες. Πανηγυρίζει πάντα στις 18 Ιανουαρίου και πλήθος κόσμου συρρέει στη θρησκευτική καθαρά γιορτή. Παλιότερα γιόρταζε ο ναός και στις 2 Μαΐου, ημέρα ανακομιδής λειψάνων του Αγίου. Τότε συνδυαζόταν και με 3ήμερο λαϊκό πανηγύρι στη διπλανή πλατεία, αλλά και με την Πρωτομαγιά, αφού τα Λεχώνια ήταν τόπος αναψυχής και εκδρομής. ( Ήταν «Η Κηφισιά του Βόλου»)!

Εδώ ίσως κάποιος αναρωτηθεί γιατί η ενορία του χωριού  αφιερώθηκε στον Άγιο Αθανάσιο, ενώ λογικά θα έπρεπε να είναι ο Αϊ-Γιώργης όπως παλιά. Είναι άγνωστο. Επιτρέψτε μου όμως να υποθέσω, πως επειδή ενορία του Αϊ-Γιώργη υπήρχε στα Κάτω Λεχώνια από τα 1910, καθώς και στην Αγριά και πάνω στο χωριό Άγιος Γεώργιος, θα ήταν υπερβολή ή πλεονασμός. Οπότε θα προτάθηκε ο Αγ. Αθανάσιος και υιοθετήθηκε, αφού άλλη πηλιορείτικη ενορία στο όνομα Αγ. Αθανασίου ήταν στο Ανήλιο!  

Κάποτε, ρώτησαν έναν ασκητή τι κάνει εκεί στην ερημιά. Αυτός απάντησε πως φυλάει τον τόπο! Ας φυλάξουμε κι εμείς κρατώντας ζωντανό αυτόν τον τόπο, όπως έκαναν οι προπάτορές μας μέσα στη μακραίωνη διαδρομή του. Βεβαίως μαζί με την ευχή να μας προστατεύει ο Άγιος Αθανάσιος και όλοι οι άγιοι που ανέκαθεν τιμούσαν οι Λεχωνίτες, αφιερώνοντάς τους ναούς.

Σας Ευχαριστώ που μ’ ακούσατε!   Μαζί ευχαριστώ την κ. δ/ντρια του σχολείου μας & τα παιδιά  του Εθελοντικού Συλλόγου για την παραχώρηση τεχνικών μέσων. 

---------------------------------------------------------------------

Υ.Γ. 1:

Για όσους δεν γνωρίζουν καλά την περιοχή, μπορούν να δουν το χάρτη των Άνω Λεχωνίων με τα σημεία ενδιαφέροντος:

https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1OziyZMSNKQJJwPKPf0XAt7D3DKE&ll=39.328264238711014%2C23.057365721842984&z=16

------------------------

Υ.Γ. 2:  Κι επειδή ιστορική αναφορά δεν γίνεται χωρίς ΠΗΓΕΣ, όσες χρησιμοποίησα τις παραθέτω: 

·        «Από το λειμώνα της παράδοσης: Πηλιορείτικα Β΄»-Βαγγέλης Σκουβαράς- Εκδ. «Αστήρ», Αθήνα 1983.

·        «ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΒΟΛΟΥ-ΠΗΛΙΟΥ-ΑΛΜΥΡΟΥ», 1911.

·        «ΕΠΟΡΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΒΟΛΟΥ-ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ», 1918.

·        «Η Βυζαντινή Δημητριάδα 330-1204» - Απόστ. Παπαθανασίου-Βόλος, ΟΜΗΡΟΣ, 1995.

·        «Ημερολόγιον Η ΦΗΜΗ», Ζωσιμά Εσφιγμενίτη, ΕΤΟΣ 2^ον 1887.

·        «ΘΕΣΣΑΛΙΑ» -Νικόλαος Γεωργιάδης - Αθήναι 1880.

·        «Ιστορία της Επαρχίας Βόλου και Αγιάς» –Γιαν. Κορδάτος- 20^ος ΑΙΩΝΑΣ- Αθήνα 1960.

·         «ΜΑΓΝΗΣΙΑ» έκδοση ΝΑΜ – ΕΚΠΟΛ, Τεύχ. 1, Βόλος, Νοέμβριος 2003.

·        «Ξωκλήσια του δυτικού Πηλίου»- Λύκειο Αγριάς , Περιβαλλοντική ομάδα– Αγριά 2001.

·        «Ο Βόλος και η περιοχή του στην ιστορική τους διαδρομή» – ΕΘΕ & ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΥΠΠΟ -Βόλος 2004 (Δίγλωσσο).

·        «Οδοιπορικό στο δυτικό Πήλιο»,  Λύκειο Αγριάς –Αγριά 2002.

·        «Τα Λεχώνια και το Παλιόκαστρό τους» - Κ. Λιάπης -Ανάτυπο 39^ος τόμος Θεσσαλικά Χρονικά -Λάρισα 2001.

·        «Το χρονικό του Αγίου Λαυρεντίου, 14ος–19ος αι.», Απόστ. Παπαθανασίου, Εθνικό Τυπογραφείο, Αθήνα 2006.

·        Εφημερίδα Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ, Βόλος, διάφορες ημερομηνίες.

·        Εφημερίδα ΚΗΡΥΞ Βόλου, 1912.

·        Εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, Βόλος, διάφορες ημερομηνίες.

·        Εφημερίδα ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ, Βόλος, 1901.

·       Περιοδικό «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ»,  Παλαιοχριστιανικά μνημεία Θεσσαλίας, , Ασπασία Ντίνα, Μάρτιος 1990.

·        Περιοδικό «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ», Ζωσιμά Εσφιγμενίτη, Ιούνιος 1896.

·        Προφορικές διηγήσεις-Πληροφορίες.

·        Υ.Γ.  Κι επειδή ιστορική αναφορά δεν γίνεται χωρίς ΠΗΓΕΣ, όσες χρησιμοποίησα τις παραθέτω:

·        ΦΕΚ.

·        Φωτογραφικό υλικό.

Ναζιστικά εγκλήματα στ' Άνω Λεχώνια

Τρία άγνωστα εγκλήματα από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους (Ομάς Λεχωνίων), τρεις τραγικές δολοφονίες απλών ανθρώπων που αντιστάθηκαν στους κατακτητές:

Η πρώτη περίπτωση αφορά μια νεαρή γυναίκα-μάνα τεσσάρων παιδιών που βοηθούσε τους αντάρτες κάνοντας τον σύνδεσμο-ταχυδρόμο σε μυημένους επιβάτες του τρένου Πηλίου, όταν αυτό σταματούσε στο σταθμό των Άνω Λεχωνίων. Η γενναία αυτή γυναίκα ήταν η Ελένη Κοσμά συζ. Ιωάννη. Η καταγωγή της ήταν από τη Βυζίτσα, αλλά έμενε στα Λεχώνια όπου ο σύζυγός της ήταν «κιρατζής». Ήταν πολύ καλή γυναίκα και πονετική.
Ήταν αγράμματη, αλλά παρόλο τούτο δεν έπαυε να κάνει το σύνδεσμο μεταξύ των αντιστασιακών. Έπαιρνε μηνύματα γραμμένα σε χαρτάκια που της ρίχνανε οργανωμένοι επιβάτες από το τρενάκι στο Σταθμό. Άλλοτε της τα διάβαζαν και η ίδια έδινε το μήνυμα προφορικά κι άλλοτε αυτούσιο στους παραλήπτες. Κάποτε την κατέδωσαν και την έπιασαν οι Γερμανοί. Την πήγαν στο κτίριο Κοντού σε ανακρίσεις για να αποκαλύψει τους συνεργάτες της. Αυτή έμεινε ανυποχώρητη στις πιέσεις και στους βασανισμούς. Μεταφέρθηκε τότε λίγο παρακάτω στο κτήμα Σπύρου -κοντά στον πύργο Ολύμπιου. Πάνω σ’ έναν «ανωβολιό» την σκότωσαν κτυπώντας την. Άφησε τα μικρά παιδιά της ορφανά με τον πατέρα τους μέσα στη δυστυχία και τον πόνο. Αυτά σοκαρισμένα (αφού κάποια είδαν τον τραγικό θάνατο της μάνας τους) έκτοτε δεν έμειναν στο χωριό, παρά επέστρεψαν αργότερα ως επισκέπτες.

Η δεύτερη τραγική επίσης ιστορία θανάτωσης αφορά την Αγγελική Μαστρογιάννη από τον Άγ. Βλάση. Την έπιασαν στα Άνω Λεχώνια όπου συχνά κατέβαινε για να «διακονέψει», αφού είναι γνωστό πως γύρω από το σιδ. σταθμό γινόταν ανταλλαγές προϊόντων και μαύρη αγορά. Οδηγήθηκε στο αρχοντικό Κοντού όπου ήταν το αρχηγείο των Γερμανών και ΕΑΣΑΔιτών κι από εκεί -όπως και την Ελ. Κοσμά- λίγο παρακάτω στο κτήμα Σπύρου όπου κι αυτήν την εκτέλεσαν πετροβολώντας την. Κι ήταν η δύστυχη... έγκυος!

Ο Γ. Χαρίτος με τη σύζυγό του.

Η τρίτη επίσης τραγική περίπτωση έχει να κάνει με το Γεώργιο Χαρίτο, με καταγωγή απ’ το Βόλο. 

Ήταν αγρότης και ζούσε στον Άγιο Βλάση με τη σύζυγο του Κασσιανή και τα τρία κοριτσάκια του. Ως εφεδροελασίτης είχε κάποια δράση στο χωριό την εποχή εκείνη.
Στο «χτένισμα» του Πηλίου την Άνοιξη του 1944 από τους Γερμανούς, πιάστηκε μαζί με άλλους Καραμπασιώτες οδηγήθηκαν στα Άνω Λεχώνια, εκεί στου Κοντού στο στρατηγείο των Γερμανοεσαδιτών.  Μεταφέρθηκαν όλοι στην Κίτρινη Αποθήκη του Βόλου απ’ όπου κάποιοι ελευθερώθηκαν και κάποιοι απαγχονίστηκαν στο Ορμάν Μαγούλα. Ο Γ. Χαρίτος μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο της Λάρισας όπου και εκτελέστηκε.
Το τραγικό κι εδώ είναι πως κι αυτός άφησε στη φτώχεια και την ορφάνια τη σύζυγό του και τα κοριτσάκια του που υπέφεραν πολύ από την πείνα και τις στερήσεις. 

Φθινόπωρο στα Πάνω Λεχώνια

Εξαιρετική καρτ ποστάλ των Βολιωτών φωτογράφων Ραφανίδη-Ζημέρη με θέμα το Φθινόπωρο στ' Άνω Λεχώνια!!!

[…] Κατὰ την ιδίαν πεδινὴν Οδὸν 1 ώραν προβαίνοντες, ερχόμεθα εις τα  Λ ε χ ώ ν ι α.  Αυτά κείνται επὶ μιας με Χωράφια, Αμπέλους, κήπους νεραντζίων, κίτρων και άλλων διαφόρων οπωρίμων δέντρων φυτευμένης πεδιάδος, την οποίαν ποτίζει ο Άναυρος Ποταμός, και ολίγον κατωτέρω εισρέει εις την Θάλασσαν• περί τον Ποταμόν τούτον εγεωργούσε ποτέ ο Ιάσων, ανατραφείς υπό του Χεiρονος Κενταύρου.Η τοποθεσία αύτη κατοικείται από φιλέργους Έλληνας , και ολίγους Οθωμανούς, ήτις εις την θερμήν καύσιν του Καλοκαιρίου είναι εν νοσηρόν Κατοικητηριον. […]

[Νεωτάτη της Θεσσαλίας Χωρογραφία (Υψηλόχωρος Θεσσαλομαγνησία), Ιωάννου Αμναστασίου Λεονάρδου, Εν Πέστη της Ουγγαρίας 1836]

ΥΓ. Ευχαριστώ πολύ το φίλτατο Αντώνη Ζ. που την ανέβασε στην εξαιρετική σελίδα που επιμελείται: https://www.facebook.com/pg/MagnesiaStoPerasmaTouChronou/photos/

Μεταξουργείο Κοκοσλή

Για το Μεταξουργείο των Κοκοσλήδων έχουμε πει παλιότερα (Δείτε τις ετικέτες στ' αριστερά κι εδώ:

 https://www.facebook.com/groups/911890258928598/permalink/1111384392312516/ )

Ο εξαίρετος φίλος και πανεπιστημιακός καθηγητής κ. Antonis Zavaliangos, 
(Ευχαριστώ/ούμε!! ) μου υπέδειξε ( * ) ένα παλιό βιβλίο όπου υπάρχει μια αναφορά του 1859 του Άγγλου Πρόξενου στο Βόλο. Αναφέρεται στο Μεταξουργείο Κοκοσλή στα Άνω Λεχώνια και συμπληρώνει τις ως τώρα γνώσεις για το θέμα.
( Ήταν γνωστό πως στα 1860-65 ήρθε κάποιος Γάλλος μηχανικός στο Μεταξουργείο και έκανε και τις ανακατασκευές στον πύργο της οικογένειας. )

(Μετάφραση:)
Αναφορά του Ταγματάρχη Stuart, Βρετανού Υποπρόξενου στο Βόλο, σχετικά με το εμπόριο αυτής της Περιοχής κατά το έτος 1859.
Στην Αναφορά για το 1858, σχετικά με τις εμπορικές δυνατότητες αυτής της χώρας,[…]

Ένα μεταξουργείο είναι σε πορεία κατασκευής στα Λεχώνια, 3 1/2 ώρες από το Βόλο, στους πρόποδες του Πηλίου. Ο ονομαστικός επικεφαλής της επιχείρησης είναι ένα Γάλλος, ονομαζόμενος Borne, αλλά το κεφάλαιο χορηγείται, όπως μαθαίνω από κάποιον Monsieur Maton, έναν συνταξιούχο έμπορο μεταξιού από τη Μασσαλία. Αν και η φλούδα μεταξιού (σημ.κουκούλι) είναι ένα από τα κύρια προϊόντα αυτής της περιοχής, οι κάτοικοι λίγο γνωρίζουν την αξία της στις Ευρωπαϊκές αγορές. Τις αλλαγές που έγιναν στη «ρίψη» από την εφαρμογή του ατμού και των βελτιωμένων μηχανών, τις αγνοούν απόλυτα και πιστεύουν ακόμα ότι το κουκούλι που διατρυπάται από την έξοδο του σκόρου (σημ. νύμφης) είναι άχρηστο. Σαν συνέπεια της άγνοιάς τους, ωφελούνται μόνο σε μικρό βαθμό από τους καρπούς τις εργασίας τους, ενώ τα κύρια κέρδη μένουν στους εμπόρους της Σμύρνης και της Θεσσαλονίκης που αγοράζουν με προμήθεια για Γαλλικούς οίκους. Δεν είμαι όμως, χωρίς ελπίδα ότι θα δω άμεσες παραγγελίες να φτάνουν εδώ σύντομα από την Αγγλία και αυτές οι παραγγελίες μπορεί πιθανόν να περιλαμβάνουν διάφορα είδη. […]

------------------------------
( * )

-  Σελίδα: https://www.facebook.com/…/2738…/permalink/284957025242393/…

Έκθεση παλιάς φωτογραφίας

Σ' αυτό το ιστολόγιο έχουν συχνά δημοσιευτεί παλιές φωτογραφίες από τη συλλογή του ακάματου συλλέκτη και φιλίστορα Νίκου Μαστρογιάννη. 

Φέτος και πριν λίγες μέρες πραγματοποιήθηκε αρχικά στον αύλειο χώρο του Σχολείου των Άνω Λεχωνίων και μετά για μια εβδομάδα έκθεση παλιών φωτογραφιών στην πλατεία (που τα βραδάκια ζωντάνεψε!). 

Η παρουσίαση κι όλη η δουλειά έγιναν από τον ίδιο το συλλέκτη. Ήταν μια ανταπόδοση  "αντίδωρο" προς όλους τους συγχωριανούς που χρόνια τώρα του εμπιστευόταν τις φωτογραφίες-οικογενειακές τους θύμησες! 

Να είσαι καλά Ν. Μ.!

Παρακάτω ένα εξαιρετικό δημοσίευμα-επιστολή από τη ΘΕΣΣΑΛΙΑ της Παρασκευή 18 Αυγούστου 2017 (αντιγραφή), από κάποιον επισκέπτη (Ανωλεχωνίτικης καταγωγής) της σπουδαίας αυτής έκθεσης. Τα λέει όλα...   

Η ΕΚΘΕΣΗ ΠΑΛΙΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ

Στα Άνω Λεχώνια Μαγνησίας που από Κοινότητα υπήρξαν κάποτε έδρα του τέως Δήμου Νηλείας και τα τελευταία χρόνια έδρα του Δήμου Αρτέμιδος που καταργήθηκε, παρουσιάστηκε μια φιλότιμη και επαινετή φωτογραφική προσπάθεια. Ο αξιόλογος και ακούραστος ερευνητής κ. Νίκος Μαστρογιάννης, κάτοικος αυτής της περιοχής, έκανε γνωστή την ιδιωτική του συλλογή μ’ ένα πλήθος φωτογραφιών αρχίζοντας από το 1960 και γυρίζοντας τον χρόνο πολύ πίσω. Η έκθεση ξεκίνησε από τον χώρο του Δημοτικού Σχολείου και τελείωσε στον χώρο της πλατείας με τα βαθύσκιωτα πλατάνια, δίνοντας πετυχημένη αντιμετώπιση στον καύσωνα που είχαμε. Οι επισκέπτες παραθεριστές πληροφορήθηκαν πάρα πολλά μέσα από τις παλιές φωτογραφίες και οι ντόπιοι αισθάνθηκαν μια μεγάλη συγκίνηση βλέποντας οικεία πρόσωπα περασμένων χρόνων. Αποδείχθηκε περίτρανα ότι μία παλιά φωτογραφία είναι ένα άριστο οπτικό μέσον. Έχει τη δυνατότητα αν και είναι ένα άψυχο χαρτί να ζωντανεύει την ιστορία ενός τόπου. Ιδιαίτερα και σ’ εκείνους που δεν μάθαιναν γράμματα. Γιατί η νοοτροπία και η ίδια η ζωή με τις τότε ανάγκες της δεν τους επέτρεπε να φοιτήσουν σε σχολείο. Ο εμπνευστής της έκθεσης κ. Νίκος Μαστρογιάννης έδειξε όχι μόνο τη μεγάλη αγάπη του για τον τόπο που ζει, αλλά και ότι μία ιδιωτική πρωτοβουλία μπορεί να ξεπερνά εμπόδια και να πραγματοποιεί το όραμα της. Τόσες φωτογραφίες για να συγκεντρωθούν και να ταξινομηθούν χρειάστηκαν πολύ χρόνο, μόχθο και κόπο για να φτάσουν στο εξαιρετικό αυτό φωτόραμα που εκτέθηκε.

Η έκθεση ήταν χωρισμένη σε ενότητες. Άρχιζε από το 200 π.Χ. με φωτογραφία μυκηναϊκού τείχους της αρχαίας Μεθώνης. Για τα χρόνια 500-800 μ.Χ. παρουσίαζε τα ψηφιδωτά που αποκαλύφθηκαν στα Πλατανίδια σε δάπεδα παλαιοχριστιανικών ναών κατά τη διάνοιξη του δρόμου και νια το 1400 μ.Χ. το Παλιόκαστρο που βρίσκεται ανάμεσα σε Άνω Λεχώνια και Άγιο Βλάσιο. Σε χάρτη του 1899 αποτυπώνονταν τα όρια του τέως Δήμου Νηλείας και για το 1895 -το τρενάκι, ο  Θρυλικός  «Μουτζούρης» , με πολλές αναμνηστικές φωτογραφίες από τα εγκαίνια του Σιδηροδρομικού Σταθμού που τις συνόδευαν σημειώματα εφημερίδων.

 Η συνέχεια αφιερωμένη στον Συνεταιρισμό Παραγωγών Οπωρών Λεχωνίων-Καραμπασίου που ήταν τότε δεύτερος μετά τους συνεταιρισμούς Αλμυρού και Ζαγοράς και λειτούργησε από 1917 έως 1925.

Σειρά μετά είχαν οι Πύργοι Ολύμπιου (1660 και 1860 η προσθήκη), Σαραφόπουλου (1800), Κοκοσλή 1680 (Φωτογραφία Δημ. Λέτσιου) και τα σπίτια Κοντού (1880) και Χατζηκυριαζή (1880). Σε άλλη ενότητα επιδεικνύονταν το μεταφορικό μέσα από το 1928 έως 1960 που ήταν γαϊδουράκια, μουλάρια, σούστες δίτροχες, κάρα, αυτοκίνητα, λεωφορεία και μηχανές δίτροχες. Ξεχωριστή ενότητα αποτελούσε ο βουλευτής Νικόλαος Κοκωσλής με κάρτες του 1905, το μεταξουργείο Κουτούπη και ο μελισσοτρόφος μεγαλοαγρότης Δημοσθένης Αγραφιώτης.

Πολλές κάρτες επιδεικνύονταν από τα παραθαλάσσια Πλατανίδια, τα Λεχώνια με το τζαμί και το καφενείο-εστιατόριο του Κώστα Μουρογιάννη ευεργέτη του χωριού. Αρκετές οικογενειακές φωτογραφίες επίσης από τη διπλανή αγροτική περιοχή με το όνομα Μαλάκι. Στη συνέχεια προβαλλόταν το κεντρικό καφενείο της Κυρίτσαινας με τις σχετικές φωτογραφίες των ιδιοκτητών του Χαράλαμπου και Παπαλεξανδρή Θωμά κ.λπ. Άλλες φωτογραφίες με κρεοπωλεία, ταβέρνες, εστιατόρια, πολυκατάστημα και τσαγκάρικο του Επαμεινώνδα, φούρνοι, ψησταριές, ξυλουργεία, κουρεία, καφενεία όπως το Πουλακαίικο που το συνεχίζει σήμερα ο απόγονος Γρηγόρης, ο κήπος Μουρογιάννη που ήταν χώρος διασκέδασης,  ενημέρωναν τον επισκέπτη για το παρελθόν.

Το 1923 σχετική φωτογραφία φανέρωνε ότι λειτούργησε σχολή κεντήματος Σίγγερ.

Το 1935 εντυπωσίαζε το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Γεώργιου Δημόπουλου με τη σύζυγό του Ιφιγένεια Αλπάκη, με καταγωγή από Άγιο Βλάσιο και κατοίκους Άνω Λεχωνίων, όπου διαπιστώνονταν φωτογραφικά οι δραστηριότητές τους που ήταν ο ηλεκτροφωτισμός του χωριού με ηλεκτρολόγο τον Κυπαρισσό, μύλος, επεξεργασία μαλλιών (λανάρισμα), παγοποιείο με τους συνεργάτες τους Γεώργιο Κουκουμπέλα και Βασίλη Τζώρα. Η διαφήμιση κινηματογραφικού έργου σε ιδιόκτητο κινηματογράφο τους με το όνομα «Φρύνη» που λειτουργούσε στη δροσόλουστη ρεματιά της Κουφάλας των Άνω Λεχωνίων με χειριστή στη μηχανή τον Νίκο Αγραφιώτη και που έδινε δύο παραστάσεις κάθε μέρα.

Και το 1970 με χρήματά τους η διαμόρφωση του προαύλειου χώρου του ναού Αγίου Αθανασίου. Ο τότε μικρός γιος τους Σοφοκλής όταν μεγάλωσε σταδιοδρόμησε επαγγελματικό και οικογενειακά στη Νότια Αφρική.

Το 1930 θύμιζε την εκδρομή στα Πλατανίδια του Σχολείου Αγίου Βλασίου με διευθυντή τον Γιάννη Αλπάκη, που αργότερα μετατέθηκε στο 2ο Δημοτικό Σχολείο του Βόλου.

Επίσης η έκθεση παρουσίαζε την ανέγερση του κτιρίου του Δημοτικού Σχολείου στα Άνω Λεχώνια, μαθητές και δασκάλους και μαθητικές αθλητικές δραστηριότητες, όπως ομάδα ποδοσφαίρου κ.ά.

Πάμπολλες οι φωτογραφίες από γάμους που τελέστηκαν στο χωριό με τα σχετικά ήθη και έθιμα, αγιασμούς σε διάφορες εκδηλώσεις κ.ά.

Τέλος ιερείς που εξυπηρέτησαν το χωριό, φωτογραφίες έδειχναν τους Γεώργιο Δημόπουλο από τον Άγιο Βλάσιο, Ιωάννη Ζαχαρογιάννη και Θεοφάνη Τσιλιώνη.

 Με όλα τα παραπάνω και πολλά άλλα που δεν αναφέρθηκαν, οι νεότεροι γνώρισαν τι υπήρχε στο χωριό τους και οι ενήλικες συνειδητοποίησαν τις αλλαγές που έγιναν σ’ αυτό.

Αξιέπαινοι όσοι συνεργάστηκαν με τον κ. Μαστρογιάννη και όλοι εκείνοι που εμπιστεύθηκαν στα χέρια του τα οικογενειακά τους κειμήλια για να αναδειχθεί ο τόπος τους.

Η αξιοζήλευτη αυτή αυγουστιάτικη έκθεση άνοιξε με παράσταση από τη θεατρική παρέα της Συκής του Πολιτιστικού Συλλόγου Συκής «Γεώργιος Ρηματισίδης».

 Ένα εύγε ανήκει στον διοργανωτή κ. Νίκο Μαστρογιάννη που σκέφθηκε να διασώσει φωτογραφικά στιγμιότυπα του χωριού του.

Τώρα που έληξε ο πρόσφατος αυτός Ανωλεχωνίτικος πραγματικός φωτογραφικός άθλος κύρια εντύπωση παραμένει και μάλιστα ως ιδιαίτερη επισήμανση η σπουδαία αξία μιας οποιασδήποτε παλιάς φωτογραφίας. Ευτυχή τα σπίτια εκείνα που έχουν τέτοια κειμήλια και τα διασώζουν. Αποδεικνύεται ότι μία φωτογραφία μαγνητίζει και ενθουσιάζει πολύ περισσότερο από ένα ελκυστικό βιβλίο. Αν έλειπαν οι συγκεκριμένες φωτογραφίες της έκθεσης, δύσκολα θα μπορούσε να υπάρξει περιγραφή στον επισκέπτη με λόγια για τα εκτεθέντα.

Στα χρόνια που προσδιόριζε η έκθεση δεν πρέπει να διαφεύγουν και οι δυσκολίες που υπήρχαν για μια φωτογράφιση προσώπων ή εκδηλώσεων, αφού δεν υπήρχαν οι σημερινές φωτογραφικές ευκολίες. Ο κάθε ενδιαφερόμενος έπρεπε ή ο ίδιος να μεταβαίνει σε φωτογραφείο διαθέτοντας τον ανάλογο χρόνο ή ο φωτογράφος να μετακινείται στο φωτογραφούμενο πρόσωπο ή χώρο με κάποια χρηματική επιβάρυνση.

Γνωστοί φωτογράφοι εδώ στον Βόλο σε περασμένα χρόνια ήταν οι Διαμαντόπουλος, Ζημέρης, Καλιγούλας ή Αγραφιώτης, Μπασδέκης, Ραφανίδης, Σολομωνίδης. Επειδή μία φωτογραφία εκείνης της εποχής απαιτούσε εκτός από ανεπτυγμένη καλαισθησία, ταλέντο, καλλιτεχνικό μεράκι και κάποιες άλλες ειδικές γνώσεις ως φωτογράφος και μαζί ζωγράφος με σπουδές ονομαστός και κατάλληλος ήταν ο Στέφανος Κ. Στουρνάρας ( 1868- 1928) που άφησε πλούσιο φωτογραφικό υλικό μαζί και με τους άλλους που μνημονεύθηκαν.

Με τη συγκεκριμένη έκθεση δικαιολογείται σήμερα σε πολλές πόλεις η ύπαρξη φωτογραφικών λεσχών, όπου παραδίδονται μαθήματα γύρω από τη σπουδαία τέχνη της φωτογραφίας. Μάλιστα της ασπρόμαυρης γιατί η έγχρωμη δεν αποδίδει τα μυστικά μιας καλής φωτογραφίας που ζητάει φωτοσκιάσεις και άλλες ειδικές λεπτομέρειες. Σημειώνεται ακόμη ότι σε μία έγχρωμη φωτογραφία αλλοιώνονται πολύ γρήγορα τα χρώματά της, ενώ μία ασπρόμαυρη μένει ανέπαφη όταν συντηρείται σωστά μακριά από υγρασία και άλλες φθοροποιές αιτίες.

Αυτές τις ιστορικές και πολύ ενημερωτικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες απολαύσαμε στην έκθεση των Άνω Λεχωνίων, που μας πρόσφερε με προθυμία και ευγένεια ο αξιέπαινος κ. Νίκος Μαστρογιάννης. Του ευχόμαστε να μας χαρίσει μελλοντικά και άλλες εκπλήξεις.

Κλείνω με δύο προτάσεις. Η πρώτη αφορά στο εδώ Μουσείο της Πόλης και το οποίο παρακαλώ να στρέφει τα ενδιαφέροντά του και την προσοχή του προς τους τέως Δήμους όπου έχουν περιέλθει σήμερα στον Δήμο Βόλου. Είναι ιερή υποχρέωση να διασώζεται και να προβάλλεται ό,τι ιστορικό στοιχείο υπάρχει ζωντανό ακόμα στους Δήμους αυτούς, γιατί μία ιδιωτική πρωτοβουλία δίχως την υποστήριξη του Μουσείου της Πόλης δεν αρκεί. Όταν πρόκειται για φωτογραφικό υλικό χρήσιμη είναι η συνεργασία με το Μουσείο φωτογραφιών της Θεσσαλονίκης, όπου εκεί φιλοξενείται και ο φωτογραφικός πλούτος του Βολιώτη ερασιτέχνη φωτογράφου Δημήτρη Λέτσιου, η προβολή του οποίου έγινε πρόσφατα στην πόλη μας. Η δεύτερη πρόταση απευθύνεται στον ίδιο τον κ. Νίκο Μαστρογιάννη και τον παρακαλώ να σκεφτεί τρόπο να κυκλοφορήσει προσεχώς με τη μορφή λευκώματος ένα μέρος από τα εκτεθέντα. Φυσικά με την αξία κάποιου αντίτιμου, γιατί η αποτύπωση αυτών των φωτογραφιών κρύβει και την ανάλογη δαπάνη.

                                                                                  ΕΝΑΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ

                              

Αρδευτικά αυλάκια στα 1930

Τα αρδευτικά Πανωλεχωνίτικα αυλάκια τη δεκαετία του '30

Έχει κατά καιρούς αναφερθεί το ιστολόγιο στο θέμα της άρδευσης που πάντα ήταν κι είναι υπαρκτό στα χωριά μας. Δείτε αναρτήσεις (ΕΔΩ) κι (ΕΔΩ).

[…] Αλλά δεν τελειώνουν φαίνεται τόσο εύκολα τα βάσανα των Λεχωνιτών με τα νερά… Έχουν αρκετές φασαρίες και με το νερό, το χρησιμοποιούμενο για το πότισμα των κτημάτων των. Όχι πώς δεν τους φτάνει. Τα αυλάκια μόνον διοχετεύσεως του νερού είναι εντελώς πρόχειρα κατασκευασμένα. Άλλα χωριά, τα περισσότερα στο Πήλιο, έχουν από χρόνια τώρα φτιάσει τσιμεντένια αυλάκια αρδεύσεως. Μόνον η κοινότης Άνω Λεχωνίων υστέρησε σ’ αυτό το ζήτημα…

Οι Λεχωνίτες, φυσικά, αγανακτούν, από την εις βάρος της δουλειάς και της παραγωγής τους κατάστασι αυτή. Και πρέπει να καταλάβη η κοινότης ότι έχει υποχρέωσι, έστω και με τα φτωχά μέσα που της παρέχη ο προϋπολογισμός της,να κοιτάξη από σιμώτερα λίγο και με πραγματικό ενδιαφέρον τις άμεσες ανάγκες του χωριού —όπως είναι λ.χ. η με τσιμέντο κατασκευή των αρδευτικών αυλακιών.[…]  
(Τμήμα άρθρου στη ΛΑΪΚΗ ΦΩΝΗ της 18-8-1933)

Αυτά έγραφε ο σπουδαίος Άθως Τριγκώνης …

Φαίνεται μετά πως η κοινότητα άρχισε να κατασκευάζει αυλάκια. Αλλά ...λιγο στραβά ( ! ) όπως μας λέει ο καραμπασιώτης στιχοπλόκος Γιάννης Μακρυγιώργος:

Ένα αυλάκι στα Λεχώνια

Πέρασα από τα Λεχώνια

πίσω από την εκκλησία

όπου φτειάναν έν’ αυλάκι

διά μια δενδροφυτεία.

Ήταν κύκλο μαζεμένοι

άκουσα που συζητούσαν

εάν το νερό θα πάη

μερικοί αμφισβητούσαν.

Τότε φώναξαν κι εμένα

το αυλάκι να κοιτάξω

από την αμφιβολία

 ίσως και τους απαλλάξω.

Τότε βλέπω το αυλάκι

λέγω: προς τα πίσω γέρνη! 

και ο μάστορας αμέσως

πήγε το αλφάδι φέρνη.

Παίρνει δε και μία πήχη

δω εκεί το αλφαδιάζει 

και με την επιμονή του

όλους τους καθησυχάζει.

Έμαθα εκ των υστέρων

όταν δέσαν το νερό

πήγαινε προς τα οπίσω.

Είναι σφάλμα φοβερό!

Δεν φταίνε όμως εις αυτό

οι δυστυχείς μαστόροι.

Δεν σπούδασαν μηχανικοί

μα είναι αχθοφόροι!