Ο Αριστοτέλης Κουρτίδης για τα Λεχώνια

Ο Αριστοτέλης Κουρτίδης αποσταλμένος από την αθηναϊκή ΕΣΤΙΑ, ήρθε στο Βόλο με πλοίο. Γνώρισε την περιοχή, αλλά όχι και το Πήλιο που δεν το ανέβηκε, και επιστρέφονταςέγραψε σε τέσσερις συνέχειες το όμορφο άρθρο του ΜΕΧΡΙ ΒΩΛΟΥ Οδοιπορικαί σημειώσεις στα τεύχη 606-609, από 9 ως 30/8/1887. 

Απολαύστε το περιεκτικό κομμάτι για τα Λεχώνια:

[…] Η Γκορίτσα προβάλλει τα πέτρινα σπλάγχνα της, διεσπαραγμένα ως υπό σιδηρών ονύχων μυθολογικών τινων ορνέων. Οι υπερήφανοι εκείνοι βράχοι, οι ιδόντες τόσους αιώνας και τόσους στόλους προ αυτών παρερχομένονς, σύρονται νυν τεθρυμματισμένοι όπως κτίσωσι τοίχον παντοπωλείου τινος ή αποθήκης ! . . .

Πέραν εκτείνεται η γραφική πεδιάς της Αγριάς, δασύς ελαιών, παρά την παραλίαν υπό εξοχικών οικίσκων κροσσούμενος, και η θαυμασία πεδιάς της Λεχωνιάς, μαγευτικός παράδεισος χλοερότητος και δρόσου και σκιάς, η λασιωτάτη ρίζα του Πηλίου κατά τον Δικαίαρχον.

Το Πήλιον διαπτύσσεται μετά των επί της δυτικής πλευράς χωρίων του, ανερριχημένων εις κλιτύν τινα, ή κεκρημνισμένων εις χαράδραν, διά μέσου πλατάνων, αιγείρων και οπωροφόρων δένδρων.

[…] Τα Λεχώνια, τα Ηλύσια πεδία της Μαγνησίας, ης οι κάτοικοι άρχονται από των μέσων Απριλίου να πωλώσι τα πρώτα προϊόντα των, άτινα είνε τα κεράσια, και παύουσι τον επόμενον Μάρτιον διά των τελευταίων, άτινα είνε τα πορτοκάλλια• την πεδιάδα των Λεχωνίων την μεγίστην παραλίαν πεδιάδα της Μαγνησίας, ήτις ως λέγει αυτόπτης θαυμαστής είνε ό,τι τερπνόν και χαρίεν δύναται να πλάση ποιητική φαντασία: χλοεροί λειμώνες επαλλάσσοντες μετά καταφύτων κήπων, ένθα υπό την σκιάv ποικιλωτάτων οπωροφόρων δένδρων ηδέως κελαρύζει το ύδωρ του ρύακος και έτι κατωτέρω το γλαυκόν και ήρεμον κύμα τον Πελασγικού κόλπου, όπερ προσοχθίζον εις την αμμώδη και ομαλήν παραλίαν διαρρηγνύεται μετά γλυκυτάτου φλοίσβου. [...]

Έχομεν Κάτω και Άνω Λεχώνια, αλλά...

Για τα Λεχώνια έχουν γραφεί από πολλούς και κατά καιρούς πάμπολλα! 

Η σημερινή όμως δημοσίευση είναι ένα απολαυστικότατο κείμενο (αντιγραφή σε μονοτονικό), από την αθηναϊκή εφημερίδα ΑΛΗΘΕΙΑ της 31-8-1908. 

ΑΙ ΚΑΛΛΟΝΑΙ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ - Λ Ε Χ Ω Ν Ι Α

Λέξις υφασμένη από πρασινάδα και δρόσον. Τοποθεσία λουομένη μέσα εις την μάλλον ζωηράν βλάστησιν. Χωριό, το οποίον επλάσθη, νομίζεις, ως η τελειοτέρα άνθησις της Ελληνικής Ανοίξεως και του Ελληνικού Φθινοπώρου, των δύο αδελφών εποχών διά την χλωρίδα μας. Αν ήθελε κανείς  ν’ αποδώση μιαν χαρακτηριστικήν ιδιότητα εις τα Λεχώνια έπρεπε να τα ονομάση, καρποβριθή. Και πράγματι δεν υπάρχει τόπος της Ελλάδος με αφθονώτερα φρούτα• και όπερ ιδιαίτερον: με φρούτα αναπτυσσόμενα ενωρίτερον και πρωιμότερον ή οπουδήποτε αλλαχού.

Πού νομίζετε, ότι θα εύρετε τα πρωιμότερα κεράσια καθ’ όλην την Ανατολήν; Εις τα Λεχώνια.  Η εμφάνισίς των  σημειούται ως γεγονός, το οποίον διαλαλείται από Κωνσταντινουπόλεως μέχρι Σμύρνης, διότι εκεί κατορθούται η κατανάλωσίς των χάρις εις το πάχος των οθωμανικών βαλαντίων επί των οποίων δικαίως προβάλλουσιν αξιώσεις τα προκλητικά προϊόντα των Λεχωνίων.

Δεν είνε μόνον η πρωιμότης το προσόν των καρπών των Λεχωνίων είνε η τελειότης του είδους. Τα βερίκοκα, τα δαμάσκηνα, τα αχλάδια, τα ροδάκινα των Λεχωνίων είνε τα πρότυπα της Ελληνικής χλωρίδος. Δι’ αυτό και εις τας Αθηναϊκάς αγοράς θα τα εύρετε με τινάς ιδιαιτέρας περιποιήσεις εναποτεθειμένα και έτοιμα να έλθωσιν εις επαφήν μόνον με των πλουτοκρατών τους στομάχους.

Εσχάτως ο θερμουργός δήμαρχός των κ. Ν. Παπαποστόλου, τον οποίον οι συνδημόται ονομάζουν «χρυσή καρδιά», -και είνε πράγματι-συνέλαβε το μεγαλουργόν σχέδιον να ιδρύση, βιομηχανίαν προς κατασκευήν ζαχαροπήκτων οπωρών με κέντρον  τα Λεχώνια.

Η ρηξηκέλευτος ιδέα ανεβλήθη όμως ένεκα των πάντοτε αναφαινομένων ατύχως εις τας περιστάσεις ταύτας εμποδίων.

Άλλοτε τα Λεχώνια ήσαν δυσπρόσιτα διά τον απλούστατον λόγον, ότι  η δι’ αμαξών συγκοινωνία δεν είνε η συγκοινωνία του Λαού.  Αλλ’ από της  ιδρύσεως του σιδηροδρόμου τα Λεχώνια μετεβλήθησαν εις προάστιον του Βόλου. Κάθε Κυριακή και κάθε εορτή εκεί ευρίσκουσι προχειρότερον καταφύγιον εξοχής• και ευτυχώς η Εταιρεία των Σιδηροδρόμων υποβοηθεί τας εορτάς και τας διασκεδάσεις ταύτας των Βολιωτών.

Έχομεν Κάτω και Άνω Λεχώνια, αλλά τα δεύτερα είνε εκείνα εις τα οποία διευθύνεται η φαντασία μόλις ακούει κανείς Λεχώνια. Εκεί η χλιδή του Βολιώτικου πλούτου μεταμορφούται εις ωραίας και κομψάς επαύλεις, αίτινες χάνονται εν τω μέσω της βλαστήσεως εκείνης, και αποβλέπων κανείς εις το ωραίον θέαμα νομίζει, ότι ευρίσκεται εις Ευρωπαϊκόν προάστειον εκ των ολίγων εις τα οποία η τέχνη κατώρθωσε vα δώση τι το θαυμαστόν.

Και εκεί ζη κανείς την ευτυχή ζωήν του αγρότου θαυμάζων την περί αυτόν φύσιν, και αναπνέων μεθ’ όλης της δυνάμεως των πνευμόνων το άρωμα του αιωνίου πρασίνου, διότι ο χειμών μόνον ολίγον αφαιρεί εκ της ωραίας φυσιογνωμίας των Λεχωνίων, διότι ανθίσταται κατ’ αυτού ερρωμένως η ελαία, η πορτοκαλέα και η λεμονία, αι οποίαι δεν κουράζονται φέρουσαι πάντοτε το ηδύχρωμον φορτίον των.

Ο δήμος Νηλείας, του οποίου πρωτεύουσα είνε τα ωραία Λεχώνια συνεστήθη διά της συγχωνεύσεως τριών δήμων , Νηλείας, Αγίου Γεωργίου και Δρακείας, είνε δε ο μεγαλείτερος μετά τον δήμον Παγασσών.

Η σιδηροδρομικὴ γραμμὴ Βόλου-Λεχωνίων

Μία μέρα πριν τα εγκαίνια της σιδηροδρομικής γραμμής Βόλου -Λεχωνίων η αθηναϊκή εφημερίδα ΤΟ ΑΣΤΥ -11 Οκτωβρίου 1895- είχε την παρακάτω δημοσίευση. 
Αξίζει τον κόπο να τη διαβάσουμε και να χαρούμε τις «περιγραφές» του τοπίου, αλλά και τα ιστορικά πια στοιχεία για το τραινάκι μας!                                

             Ο ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ ΛΕΧΩΝΙΩΝ

ΒΟΛΟΣ, τῆ  9 Ὀκτωβρίου 1895 

Ἡ σιδηροδρομικὴ γραμμὴ Βόλου-Λεχωνίων, ὡς ἐπωνομάσθη, συντελεσθεῖσα, προσεχῶς παραδίδεται εἰς χρῆσιν τοῦ κοινοῦ. Ἐπιτροπὴ ἀντιπροσωπεύουσα τὸ τμῆμα τῶν δημοσίων ἔργων καὶ ἀποτελουμένη ἐκ τῶν κ.κ. Λαχανιώτου, Μαρκοπούλου, Καμπάνη καὶ Καντᾶ, ἀπὸ ὀκτὼ ἡμερῶν ἐνεργεῖ τὰς ἀπαιτουμένας ἐρεύνας καὶ δοκιμάς ὡς πρὸς τὴν στερεότητα καὶ τὴν ἀντοχὴν τῆς γραμμῆς, ἐξετάζουσα ἐν ταυτῶ καὶ ὅλα τὰ λοιπὰ συμφυῆ ζητήματα διὰ τὴν εἰς τὸ μέλλον ἀκίνδυνον καὶ ἀπρόσκοπτον λειτουργίαν τῆς σιδηροδρομικῆς αὐτῆς γραμμῆς.

Ἡ γραμμὴ αὔτη ἐκτάσεως μήκους χιλιομέτρων δώδεκα καὶ πλάτους μόνον ἑξήκοντα ἑκατοστῶν του μέτρου, εἶναι ἡ πρώτη καὶ μόνη γραμμὴ τοιαύτη στενῆς διαστάσεως ἡ κατασκευασθεῖσα παρ’ ἡμῖν. Δι’ ὃ καὶ πολλοὶ ἐνδοιασμοὶ εἶχον γεννηθῆ κατὰ πόσον ἡ γραμμή, καίτοι εἰς ἄλλα κράτη κατεσκευάσθησαν πολλῶν χιλιομέτρων ἐκτάσεως ὅμοιαι, θὰ παρεῖχεν ὅλην τὴν δυνατὴν εὐρυχωρίαν καὶ ἀνάπαυσιν εἰς τοὺς ταξειδεύοντας. Πιστεύω δὲ ὅτι οἱ πρῶτοι ταξειδεύσαντες δι’ αὐτῆς θέλουσι πεισθῆ ὅτι οἱ ἐνδιοιασμοὶ ἤσαν ἀνυπόστατοι καὶ ὅτι ἡ διὰ τῆς γραμμῆς αὐτῆς συγκοινωνία παρουσιάζει πάντα τὰ πλεονεκτήματα καὶ τὰς εὐκολίας τῶν ἐν Ἑλλάδι σιδηροδρομικῶν γραμμῶν. Ἴσως μάλιστα νὰ ὑπερτερεῖ ὡς πρὸς τὸ τροχαῖον ὑλικόν, μηχανάς ἁμάξας κ.τ.λ. 

Ἡ γραμμὴ αὔτη, ὡς προεῖπον, ἐκτάσεως χιλιομέτρων δώδεκα, ἔχει ὡς ἀφετηρίαν τὸν σιδηροδρομικὸν σταθμὸν τῆς πόλεώς μας τῶν θεσσαλικῶν γραμμῶν. Ἐκεῖθεν τέμνει τὴν πλατείαν Ρήγα Φεραίου, ἀκολουθοῦσαν τὴν ἀρτηρίαν, τὴν συνδέουσαν τὴν νέαν μετὰ τῆς παλαιᾶς συνοικίας τῆς πόλεώς μας, διέρχεται δὲ εἰς τὸ μέσον της ὡραίας λεωφόρου Δημητριάδος, μετὰ τὸ πέρας τῆς ὁποίας παρακολουθεῖ τὴν καμπύλην παραλίαν τὴν ἄγουσαν πρὸς τὸν λόφον τῆς Δημητριάδος, παραλίαν ἢς τὴν γραφικότητα, διὰ στίχων ἑρμηνεύων, περιέγραψεν ὁ ποιητὴς τῶν «Ἀττικῶν Νυκτῶν». Κατόπιν διασχίζει τὴν βραχώδη ἀκτὴν τοῦ λόφου τῆς πρωτευούσης τῶν Μαγνήτων καὶ ἠρέμα, ἄνευ κλίσεως σχεδόν, κατέρχεται, ἢ μᾶλλον εἰσέρχεται εἰς τὴν ἀκτὴν τοῦ Πηλίου, ἢν πλήττει τὸ κύμα τοῦ Παγασαίου, τὴν ἐλαιόφυτον ἀκτήν, ἤτις ἐν ἐπιπέδω ὡραίω ἐκτείνεται μέχρι τῶν προπόδων τῆς ὁροσειρᾶς τοῦ Πηλίου, ἐπὶ τῶν πολυσχήμων δειράδων καὶ δασοφύτων φαράγγων τοῦ ὁποίου διορῶνται αἳ λευκάζουσαι ἀγροκατοικίαι τῶν Πηλιορειτῶν. 

Ἐδῶ, παρὰ τὴν πρώτην καμπὴν τῆς πολυσχιδοῦς ἀκτῆς, θὰ κατασκευασθῶσιν ὑπὸ τῆς ἐταιρίας τὰ διὰ θαλάσσια λουτρὰ παραπήγματα, ἁτινα ἀφεύκτως ὡς ἐκ τῆς κατὰ τὴν ὥραν τοῦ θέρους ὑπὸ πάσαν ἔποψιν καταλληλότητος, πολλούς τούς θαμώνας θὰ προσελκύουν, καὶ ἡ ἀκτὴ αὔτη ἡ νῦν μὴ ἀπηχοῦσα ἢ ἀπὸ τὰ ἄσματα και τας φωνὰς τῶν ἁλιέων, τὶς εἶδε τί γέλωτας θὰ ἀντηχῆ, καὶ τί κόσμον εὐθυμίας καὶ διασκεδάσεων θὰ συγκεντροῖ.

Μετὰ τὴν καμπὴν αὐτὴν ἄρχονται αἳ πρῶται οἰκίαι τοῦ ἐπινείου τῶν πρὸς τὸ μέρος αὐτὸ γειτνιαζουσῶν κωμῶν τοῦ Πηλίου, αἳ Ἀγριαί, κέντρον ἀνέκαθεν καὶ νῦν τῆς ἐμπορίας τοῦ ἐλαίου καὶ τῶν ἐλαιῶν, τῶν ἀποστελομένων πανταχοῦ τῆς γῆς. Σταθμὸς γραφικός, παρὰ τὴν ἱστορικὴν πλάτανον, εἰς τὴν σκιὰν τῆς ὁποίας ἀνεπαύθη ὁ κατὰ τὸν παρελθόντα αἰώνα ἐπισκεφθεὶς καὶ περιγράψας τὸν Παγασαῖον Γάλλος ναύαρχος. Ἀπέδωκεν ἤδη εἰς τὸ ἐπίνειον τὸ ἐπίχρισμα εὐρωπαϊκοῦ συνοικισμοῦ, συνδυαζόμενος δὲ ὁ σταθμὸς μὲ τὰς διεσπαρμένας ἀνὰ τὴν ἀκτὴν διαφόρου ἀρχιτεκτονικῆς κατασκευῆς οἰκοδομὰς, μὲ τὴν θαλερότητα τῶν πέριξ λόφων, καὶ μὲ τὸν εἰς τὸ βάθος ὡς ἐν σκηνογραφία τεφρόχρουν ἐλαιώνα, ἀληθῶς παριστᾶ τοπίον, ἀντάξιον πίνακος γραφέντος ὑπὸ τινὸς μεγάλου καλλιτέχνου.

Μετὰ τὸν σταθμὸν ἡ γραμμὴ διασχίζει τὸν ἀμπελόφυτον ἐκεῖνον λειμώνα, οὗτινος ἡ ἔκτασις φθὰνει μακρὰν μέχρι τοῦ Παγασαίου, ἀμπελώνα πλουτοφόρον, ἀμπελώνα ἐξ οὗ παράγεται ὁ γενναῖος ἀρωματώδης καὶ εὔγευστος τῶν Πηλιορειτικῶν κωμῶν οἶνος, ἀμπελὼν ὅστις κατὰ τὴν ἐποχὴν τοῦ τρυγητοῦ οὐδὲν διαφέρει ὡς πρὸς τὴν κίνησιν καὶ τὴν πληθὺν τῶν ἐν αὐτῶ διεσκορπισμένων τρυγητῶν τῶν ἐν Γαλλία οἰνοφόρων ἀμπελώνων, καὶ τὶς οἶδε ἂν διὰ τοῦ χρόνου δὲν ἀποκατασταθῆ καὶ ὡς πρὸς τὴν ποιότητα τοῦ οἴνου ὅμοιος ἐκείνου.

Μετὰ τὸν πρῶτον αὐτὸν λειμώνα τὸν εὐθαλῆ καὶ συνδένδρον, ὅν περιστέλλει πρὸς ἀνατολᾶς ὁ χείμαρρος Βρύχων ἡ γραμμὴ διερχομένη τὸν ἐπὶ τοῦ χειμάρρου αὐτοῦ, χειμάρρου σχεδὸν ἀειρρόου, ὡς καὶ τῶν πηγαίων ὑδάτων, ἁτινα διὰ τῆς κοίτης αὐτοῦ διοχετεύονται πρὸς τὴν παραλίαν, εἰσέρχεται εἰς τὸν ἄλλον λειμώνα τὸν τῶν Λεχωνίων. Τί εἶνε ὁ λειμὼν οὗτος, τί πλοῦτον καρπῶν παράγει, τί συστάδας ὀπωροφόρων δένδρων ἀνὰ πᾶν αὐτοῦ βῆμα παρουσιάζει, ἀδύνατον ἀληθῶς νὰ περιγραφῆ. Συνδυάσατε τὴν γονιμωτέραν θαλερότητα, ἀναπαραστήσατε διὰ τῆς φαντασίας ὅλας τὰς ἀποχρώσεις τοῦ πρασίνου χρώματος, φανταστεῖτε λόχμας συνδένδρους, συστάδας καρποφόρων δένδρων, βότρυς εὐχρώμους καὶ εὐγεύστους ὀπώρας, ὅλα ταῦτα ἐκτεινόμενα καὶ πολλαπλασιαζόμενα καθ’ ὅλας τὰς διευθύνσεις, καὶ ἴσως ἀμυδρᾶν ἰδέαν θέλετε σχηματίσει τοῦ θαλεροῦ καὶ πλουτοφόρου αὐτοῦ ἀπειρομεγέθους κήπου τοῦ Πηλίου, οὗτινος τὰ προϊόντα δὲν ἀμφιβάλλω, ὅτι σὺν τῷ χρόνω θέλουσιν ἀποκατασταθῆ περιζήτητα οὐχὶ ἀνὰ πάσαν τὴν Ἑλλάδα πλέον, ἀλλὰ ἀνὰ πάσαν τὴν Εὐρώπην.

Ἡ γραμμὴ ἡ διατέμνουσα τὴν περικόσμον αὐτὴν ἔκτασιν, σταματᾶ εἰς τὰ Ἄνω Λεχώνια, ἐκεῖ ἔνθα λέγεται ὅτι διὰ νὰ γείνη ἡ παρέκλισις τῆς γραμμῆς συνήργησε μᾶλλον ἡ πολιτική, δηλαδὴ ἡ πολιτικὴ τῆς συναλλαγῆς  καὶ οὐχὶ τὰ συμφέροντα τοῦ κοινοῦ, ἀλλὰ περὶ τούτου δὲν πρόκειται ἤδη.

Ἡ γραμμὴ αὔτη τοῦ σιδηροδρόμου, ἡ ἐπὶ τὲ τοῦ παρόντος ὡς καὶ τοῦ μέλλοντος τῆς Πηλιορείτιδος χώρας, κατὰ πολὺ μέλλουσα νὰ συμβάλλη διὰ τῆς πιθανολογουμένης προεκτάσεώς της, γραμμὴ διὰ τὴν ὁποίαν δικαίως θὰ ὑπερηφανεύεται ἡ πόλις μας, διὰ τὴν ἐξ αὐτῆς προσδωκομένην ἀνάπτυξιν τοῦ ἄλλου κόσμου της, σχεδιασθεῖσα κατὰ τὸ πλεῖστον ὑπὸ τοῦ τόσον ἀτυχήσαντος διευθυντοὺ τῶν θεσσαλικῶν σιδηροδρόμων μακαρίτου Κοστονόβλ, διέτρεξε τὸν κίνδυνον νὰ μείνη ἴσως ἐπὶ πολὺ ἡμιτελὴς ὡς ἐκ τοῦ ἀλλοφρονήσαντος Κοστονόβλ, ἂν τὸ συμβούλιον τῶν Θεσσαλικῶν Σιδηροδρόμων, κατιδὸν καὶ ἀναγνωρίσαν τὸν κίνδυνον, δὲν διεπιστεύετο τὰς τύχας αὐτοῦ ὡς καὶ ὅλης της γραμμῆς εἰς τῶν ἐκ τῶν συμβούλων τῆς Ἐταιρίας κ. Εὐχάριστον Κηρύκον, τὸν γνωστὸν πρωτοεργάτην  τῆς κατασκευῆς τῶν θεσσαλικῶν σιδηροδρόμων.

Ἐχρειάσθη τῆ ἀληθεία ὁ δεξιὸς νοῦς τοῦ κ. Κηρύκου, ἡ παροιμιώδης φιλεργία τοῦ μεθ’ ὅλον τὸν κίνδυνον, εἰς ὅν ἐξέθεσε τὴν πολύτιμον ὑγείαν του, ὅπως ἀποκαθάρη ὅλην τὴν ἰλύν, ἡν ἡ ἀλλοφροσύνη τοῦ οἰκτρῶς τερματίσαντος τὸν βίον Κοστονόβλ εἶχεν ἐπισωρεύσει εἰς τὲ τὰς λεπτομερείας τῆς κατασκευῆς τῆς γραμμῆς αὐτῆς, ὡς καὶ τὴν ἐν γένει διοίκησιν τῶν θεσσαλικῶν σιδηροδρόμων, ἴνα ἡ γραμμὴ αὔτη τόσον ἐντελὴς καὶ εὐπαρρησίαστος παραδοθῆ εἰς τὴν χρῆσιν τοῦ κοινοῦ.

Φόρον εὐγνωμοσύνης τοῦ Πηλιορειτικοῦ λαοῦ ἀποτίοντες, μνημονεύομεν μεθ’ ὅσης ἠμὶν δυνάμεως τοῦ ὀνόματος τοῦ κ. Κηρύκου, ὅστις κατὰ τὸ πεντάμηνον διάστημα τῆς ἐδῶ διαμονῆς του, τόσον τελεσφόρως καὶ τόσον φιλοπόνως εἰργάσθη. Εἰς ἄλλους βέβαια ἐναπόκειται νὰ ἀποδώσωσιν αὐτῶ τὴν ὀφειλομένην ἠθικὴν ἀμοιβήν. Εἰς ἡμᾶς δὲν μένει ἢ ἐξαίροντες τὸ συντελεσθὲν ἔργον νὰ ἐκφράσωμεν τὴν λύπην μας ἐπὶ τῆ ἐκ τῆς πόλεώς μας καὶ τῆς διευθύνσεως τῶν Θεσσαλικῶν σιδηροδρόμων ἀποχωρήσει του, λύπην, ἢν ἐκτὸς ἡμῶν ἐξεδήλωσε καὶ ὅλη ἡ ἔγκριτος ἐνταῦθα κοινωνία, καὶ ἰδίως τὸ προσωπικὸν ὁλόκληρόν της ἐταιρίας, ὅπερ κατὰ τὴν πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν ἀναχώρησιν τοῦ κ. Κηρύκου ἀθρόον προέπεμψεν αὐτὸν μέχρι τοῦ ἀτμοπλοίου, ἐκδηλοῦν λύπην τέκνων ἀποχωριζομένων φιλοστόργου καὶ πολυφιλήτου πατρός.        

Λεχωνίτικα

Ο γνωστός φιλόλογος, αρχειοδίφης, μελετητής καθηγητής των Γυμνασίων στη Μαγνησία και μετέπειτα του Πανεπιστημίου της Αθήνας Βαγγέλης Σκουβαράς, έγραψε ανάμεσα στα πολλά βιβλία του και δύο τόμους των "Πηλιορείτικων". Δυο εξαιρετικά βιβλία με πάμπολλα στοιχεία για τη ζωή ανθρώπων και την ιστορία του Πηλίου μας. 

Ο δεύτερος μάλιστα τόμος απ' όπου και τα παρακάτω αντίγραφα για τα Λεχώνια με τον τίτλο "ΛΕΧΩΝΙΤΙΚΑ", εκδόθηκε μετά τον αιφνίδιο θάνατο του συγγραφέα στα 1983. 

Σήμερα δεν κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία ως εξαντλημένα, γι' αυτό και αναρτώ σήμερα το κεφάλαιο που αναφέρεται στο χωριό μας, για να γνωρίσουμε τη γραφή αλλά και τα στοιχεία που παραθέτει μετά από τις έρευνές του:

Κάτω Λεχώνια (3)

Συνέχεια από Κάτω Λεχώνια (2)

Στον ίδιο χώρο επί τουρκοκρατίας, υπήρχε
το δεύτερο τζαμί των Λεχωνίων.

VΙΙ  Ήθη και έθιμα.

Τα πανηγύρια και ονομαστικές γιορτές, τ’ αρραβωνιάσματα και οι γάμοι, οι γεννήσεις και τα βαφτίσια ήταν και είναι μέχρι σήμερα οι πιο χαρούμενες εκδηλώσεις της ζωής των κατοίκων. Παίρνουν όψιν πανηγυρικών τελετών και συνοδεύονται από ένα σωρό τύπους, συνήθειες, ήθη και έθιμα.

Τ'  Α ρ ρ α β ω ν ι ά σ μ α τ α.

Ο πρώτος ευτυχισμένος σταθμός στη ζωή των νέων. Απαραίτητος ο προξενητής που γινόταν τόσο συμπαθής και στις δύο οικογένειες ώσπου να τελειώση το συνοικέσιο. Αυτός θα μεσολαβούσε για να μεταβιβάση την επιθυμία του γαμβρού γύρω από την προίκα και άλλα ζητήματα. Κι όταν οι διαπραγματεύσεις κατέληγαν σε συμφωνία των συγγενών και του παπά, θα γινόταν οι επίσημες αρραβώνες. Στο διάστημα που μεσολαβούσε ως το γάμο η παρέα του γαμβρού και της νύφης ήταν ηπαγορευμένη.

Ο  Γ ά μ ο ς.

Το πιο χαρμόσυνο γεγονός που σκορπούσε στις ψυχές μελλονύμφων και πεθερικών ανείπωτη χαρά και ευτυχία. Η αυστηρότης των ηθών και η άγνοια από τους νέους της υποσχόμενης ευτυχίας προσέδιδε στο γάμο ξεχωριστή αίγλη. Ήταν η στιγμή που θα πραγματοποιούνταν το ωραιότερο νεανικό όνειρο. Δύο εβδομάδες νωρίτερα από το γάμο στο σπίτι τής νύφης μαζεύονταν οι φίλες και έκοβαν το νυφικό φόρεμα. Μια  εβδομάδα πριν από το γάμο αρχίζανε οι προετοιμασίες τον και από τις δύο οικογένειες. Την Τετάρτη ετοίμαζαν τα λεγόμενα προζύμια και έκαμαν μια κουλούρα στου γαμβρού το σπίτι. Την Πέμπτη έφκιαναν τον μπακλαβά, τον έψηναν και τον έκοβαν κομμάτια. Στη μέση έκοβαν ένα μεγάλο κομμάτι που το έλεγαν πεντάλφα. Στο σπίτι της νύφης άπω την Τετάρτη γέμιζαν τα μαξιλάρια της προίκας, την Πέμπτη ο γαμβρός με τους μπράτιμους έπαιρνε μια γαράφα με τσίπουρο και πήγαινε να καλέση το νουνό. Μετά γυρίζανε στο σπίτι της νύφης όπου μαζευότανε οι γειτόνισσες και έκαναν τα αλευρώματα. Βάζανε την νύφη και κοσκίνιζε τδ αλεύρι και μετά αλευρώνανε τον γαμβρό και την νύφη κι άρχιζε το γλέντι. Την Κυριακή έφτιαχναν ένα στεφάνι με λουλούδια, έβαζαν επάνω το ταψί με τα γλυκά και ξεκινούσαν ο γαμβρός, ο κουμπάρος και οι καλεσμένοι να πάνε να πάρουν τη νύφη. Μετά τη στέψη γυρνούσαν στο σπίτι τού γαμβρού όπου γινόταν γλέντι ως το πρωί. Πριν να μπη στα καινούργιο της σπίτι ή νύφη έπρεπε να πατήση επάνω στο κλειδί της εισόδου που το έβαζαν στο κατώφλι. Τη Δευτέρα το πρωί έβαζαν τη νύφη να σκορπίση, όταν σκούπιζε έπαιρναν τα σκουπίδια και τα σκόρπιζαν πάλι στο πάτωμα. Στη σκούπα τότε της βάζανε και φλωριά. Μετά παίρνανε την νύφη με τα όργανα και τους συμπεθέρους και πήγαιναν στη βρύση να πάρουν νερό, όπου και έσπαζαν το κανάτι. Μετά γύριζαν στο σπίτι κι έβαζαν τη νύφη να φτιάξη φαγητό και να υπηρετήση όλο το συμπεθεριό. Έτσι τελείωνε ο γάμος. Σήμερα οι γάμοι γίνονται όπως και εις τας πόλεις. Η στέψη γίνεται στην εκκλησία και οι νεόνυμφοι άλλοι, μεν φεύγουν για το ταξείδι του γάμου, άλλοι γυρίζουν στο σπίτι οπού γλεντούν με τους συγγενείς των μέχρι το πρωί. Οι στενοί συγγενείς και φίλοι της νύφης και του γαμβρού άλλοτε και τώρα προ του γάμου τους προσφέρουν διάφορα χρήσιμα δώρα για τα καινούργιο νοικοκυριό τους.

Τ ρ α γ ο ύ δ ι  τ ο υ  γ ά μ ο υ.

Απόψε, μανούλα μου,

Απόψε που κοιμόμουνα

ονειρευόμουνα,

σε ψηλόνε πύργο ανέβαινα

σε περιβόλι έμπαινα,

και δυο, λέει, μανούλα μου,

και δυο ποτάμια με νερό,

κρασί για το συμπεθεριό.

Ο πύργος είναι ο άντρας μου,

το περιβόλι ο γάμος μου

και δυο ποτάμια με νερό

τα δάκρυα που θα χύσω εγώ.

Γ έ ν ν η σ ι. 

Δύο  τρεις μέρες μετά τη γέννησι του βρέφους γίνονται τα λεγόμενα κολυμπίδια. Έρχονται στο σπίτι της μητέρας του παιδιού η νοννά και η μαμή, οι γιαγιάδες του μωρού και το πλένουν και το αλείφουν με λάδι.

Τα αγόρια τα περιμένουν να γεννηθούν με πια μεγάλη χαρά. Και δω όπως και στο γάμο τώρα και στα παλιά, προσέφεραν στο νεογέννητο διάφορα δώρα και το ασημώνουν με λεπτά.

Ν α ν ο υ ρ ί σ μ α τ α.

Νάνι νάνι, κι όπου το πονεί να γιάνη

Έλα, ύπνε, ύπνωσέ το και γλυκά αποκοίμησέ το,

Να κοιμάται να μερώνη, να ξυπνά να μεγαλώνη,

Να κοιμάται σαν τ’ αρνάκι, να ξυπνά σαν κατσικάκι.

Νάνι, νάνι, νάνι, νάνι,

Να κοιμάται να μερώνη,

Να ξυπνά να μεγαλώνη,

Κοιμήσου, αγόρι μου (ή μπεμπέκα μου),

κοιμήσου και η Παναγιά μαζί σου.

Νάνι, νάνι, το μικρό θέλει σεργιάνι,

κοιμήσου, μπέμπη μου, κοιμήσου

κι εγώ την κούνια σου κουνώ

γλυκά να σε κοιμήσω.

Νάνι, νάνι, νάνι,

κι όπου το πονεί να γιάνη.

νάνι, νάνι το καημένο,

το μικρό το χαϊδεμένο,

ώσπου νάρθη η μάνα του

απ’ τ’ αμπέλι

κι ο μπαμπάς του απ’ το χωράφι

να του φέρη κάτι κάτι,

του λαγού το ποδαράκι.

Β α φ τ ί σ ι α.

Στα βαφτίσια ο νουνός προσφέρει δώρο στο νεογέννητο πλήρες μικρό κουστουμάκι και μοιράζει στους παρευρεθέντας αναμνηστικά σταυρουδάκια  ή λεπτά.

Οι μικροί αμέσως με την εκφώνησιν του ονόματος τού μικρού τρέχουν να το αναγγείλουν στους γονείς, οι όποιοι τους δίδουν τα λεγάμενα σχαρίκια (χρήματα).

Γ ι ο ρ τ έ ς.

Έστρωναν κάτω ψάθες και γύρω γύρω μαξιλάρια. Στη μέση έβαζαν ένα ταψί όπου είχαν σύκα, καρύδια κ.λ.π. Ο νοικοκύρης πού γιόρταζε γυρνούσε με το παγούρι γεμάτο τσίπουρο και κερνούσε τους επισκέπτες, οι οποίοι του εύχονταν για τη γιορτή του. Σήμερα προσφέρονται εις τους επισκέπτες γλυκά ταψιού και ποτά, ο εορτάζων δε δέχεται δώρα από τους πιο στενούς συγγενείς και φίλους.

Κ η δ ε ί ε ς.

Η θλιβερά είδησι του θανάτου άλλοτε και τώρα ακόμη γνωστοποιείται σ’ όλο το χωριό με πένθιμες κωδωνοκρουσίες. Ύστερα από το άλλαγμα του νεκρού, γυναίκες καθότανε και τον μοιρολογούσαν. Φέρετρο δεν έφκιαναν τα πολύ παλιά χρόνια, είχε στην εκκλησία ένα ξυλοκρέββατο. Επάνω σ’ αυτό έβαζαν το νεκρό τυλιγμένο με σενδόνι και πήγαιναν και τον έθαβαν. Το ξυλοκρέβατο το γύριζαν στην εκκλησία για να χρησιμοποιηθή σ’ άλλη περίπτωσι. Μετά την κηδεία γύριζαν στο σπίτι όπου παρέθεταν στους συγγενείς και φίλους φαγητό φασόλια ή ρύζι. Μετά τριήμερον βράζουν σιτάρι και πηγαίνουν στην εκκλησία για να διαβάση ο παπάς για την ανάπαυσι της ψυχής του νεκρού. Το ίδιο και στις εννέα μέρες και στις σαράντα. Στα τρία χρόνια ξεθάβουν το νεκρό και εναποθέτουν τα οστά του στο κοιμητήρι.

Π α ρ ο ι μ ί ε ς.

Κάθε τόπος και ζακόνι κάθε μαχαλάς και τάξι. Λέγεται σε περιπτώσεις που παρατηρείται διαφορά εθίμων.

Οι ακαμάτες και οι τρελές έχουν τις τύχες τις καλές. Λέγεται όταν η τύχη ευνοεί τις ανοικοκύρευτες γυναίκες.

Ο λύκος με μηνύματα ποτέ αρνί δεν τρώει Λέγεται γι' αυτούς πού περιμένουν να τους τελειώσουν άλλοι τις δουλειές τους.

 Όταν ρωτάς δεν χάνεις.

Καινούργιο είναι το κόσκινο, ψηλά θα το κρεμάμε. Τη λένε για το ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε καινούργια πρόσωπα ή πράγματα.

Απ’ όλα τα μυρωδικά κάλλιο μυρίζει η μάνα.

Φύλαξε το φίδι το χειμώνα, να σε φάη το καλοκαίρι. Λέγεται για τους ευεργετηθέντες οι οποίοι δείχνουν αχαριστίαν.

Γάτα που κοιμάται ποντικούς δεν πιάνει.

 Όποιος λυπάται το φτωχό θα το βρη απ’ το Θεό.

 Όποιος κάνει το σταυρό του, έχει όπλο στο πλευρό του.

Α ι ν ί γ μ α τ α.

Τριχιές άπλώνουν, κουβάρια μαζεύουν (κολοκυθιά). 
Χιλιότρυπος, χιλιόκομπος, χιλιοκομποδεμένος, χίλια να πης δεν το πετυχαίνης (το δίχτυ).
                                                                                                          ΤΕΛΟΣ

Κάτω Λεχώνια (2)

Συνέχεια από Κάτω Λεχώνια (1)

ΙV Ιστορικά μνημεία, τοπωνύμια.

Εις το μέσον των Κάτω Λεχωνίων και Άνω Λεχωνίων κοντά στο λόφο Νεβεστίκι πολλές φορές οι κάτοικοι βρίσκουν αρχαία θεμέλια και τάφους. Στο μέρος αυτό λέγεται ότι ευρίσκετο η αρχαία κωμόπολις της Θεσσαλικής Μαγνησίας του Νηλίου ή Νηλεία ή Νήλεια. Άλλοι όμως έχουν την γνώμην ότι ήτο η Μεθώνη την οποίαν αναφέρει ο Όμηρος, ο Σκύλαξ, ο Ρήγας Φεραίος και άλλοι. Πότε ακριβώς κατεστράφη η Νηλεία ή Μεθώνη δεν είναι ακριβώς γνωστό. Είναι όμως γεγονός ότι από τους πιο αρχαίους χρόνους ο τόπος αυτός ήταν γνωστός σ’ όλη την Ελλάδα και πολλές φορές αναφέρεται από τους αρχαίους συγγραφείς.

Πιο πάνω από τα Άνω Λεχώνια, μέσα σε απότομα βράχια με γκρίζες και γυμνές κορυφές, σώζονται ερείπια από πύργους και τείχη Ρωμαϊκής ή Βυζαντινής εποχής.

V  Ονομασία και τοπωνυμία του χωριού.

Αναζητώντας να βρη κανείς από πού προήλθεν η ονομασία του χωριού έρχεται να πιστέψη ότι τούτο πρέπει να έχη σχέσι με την γονιμότητα, την καρποφορίαν και γενικά με την ευφορίαν της γεννήτρας (λεχούς) γης των Λεχωνίων. Άλλη εκδοχή είναι ότι η ονομασία τον προέκυψε από την λέξιν λεώνια όπως ονομάζουν οι Τούρκοι τους Ελαιώνας του χωριού. Τρίτη εκδοχή είναι ότι, επειδή παλαιότερα το χωριό εμαστίζετο από ελονοσία μεγάλος αριθμός των κατοίκων αρρωστούσε και κάθονταν στο κρεββάτι για πολλές μέρες σαν τις λεχώνες γυναίκες. Τέλος τετάρτη εκδοχή είναι ότι έλαβεν την ονομασία εκ των πρώτων κατοίκων, οι οποίοι λέγεται ότι ονομάζονταν Λέχοι. Πάντως τίποτε το βέβαιον και ιστορικά εξηκριβωμένον δεν υπάρχει που να εξηγή την προέλευσι της ονομασίας του χωριού. Όλα τα ανωτέρω δεν είναι παρά εκδοχές.

Βορείως των Κάτω Λεχωνίων ευρίσκεται ένας μικρός βραχώδης λοφίσκος σκεπασμένος με θυμάρια και άλλους θάμνους, που από το άρωμα που σκορπούν πήρε το όνομα Μυροβίλι.

Ανατολικά του λόφου αυτού ευρίσκεται άλλος λοφίσκος με την ονομασίαν Νεβεστiκι, χωρίς να είναι γνωστό από πού πήρε την ονομασία αυτή.

Νοτίως των Κάτω Λεχωνίων υπάρχει τοποθεσία Κάραβος, που πήρε το όνομα από τα νερά του Βρύχωνος που πλημμυρίζουν το μέρος αυτό.

Νοτιοδυτικώς από τα Άνω Λεχώνια άλλη τοποθεσία έχει το όνομα Λωτός από το ομώνυμο δέντρο που φκιάνει τον καρπό που λέγεται λωτός. Νοτίως των Άνω Λεχωνίων και σε απόστασι ενός χιλιομέτρου ευρίσκεται ο παραθαλάσσιος συνοικισμός Πλατανίδια, επίνειον και παραθεριστικόν κέντρον, που πήρε αυτό το όνομα από τα πολλά πλατάνια που υπάρχουν.

VΙ Ασχολίες των κατοίκων.

Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργειαν και το εμπόριο της ελιάς και των φρούτων. Η καλλιέργεια γίνεται με επιστημονικό τρόπο, τα δε κτήματα αυτών είναι πρότυπα κτημάτων διά τα άλλα χωριά του Πηλίου. Βλέπει κανείς παντού γύρω του περιβόλια περιφραγμένα και φυτεμένα με οπωροφόρα δένδρα, όλα σε κανονικές σειρές. Ελαιώνες με τις ελιές καθαρισμένες, κλαδεμένες, περιποιημένες με ξεχωριστή φροντίδα. Πολύ λίγο ασχολούνται με την κτηνοτροφία, γιατί δεν υπάρχουν βοσκοτόπια. Στα παλαιότερα χρόνια έτρεφαν και μεταξοσκώληκες. Εργοστάσιον επεξεργασίας του βρίσκεται μέχρι σήμερα. Επίδοσις στα γράμματα, τις τέχνες και τις επιστήμες δεν παρατηρείται, ούτε άτομα που να διέπρεψαν σ’ αυτές αναφέρονται. Η γονιμότης του εδάφους η οποία παρέχει τα μέσα τα υλικά της ζωής δεν δημιούργησε σ’ αυτούς την ανάγκη να τραπούν σ’ άλλους τομείς της ανθρωπίνης δραστηριότητος. 
                                                                              [ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ στο Κάτω Λεχώνια (3)]

Κάτω Λεχώνια (1)

Μια όμορφη δημοσίευση στα επετειακά ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ του 1961, σελ. 721-723: 

ΑΠΟ ΤΑ ΟΜΟΡΦΑ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ

ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΑΕΝΑ (Λαογράφου- Συγγραφέως)

«Λεχώνια μου πανέμορφα, χωριό μου αγαπημένο,

η φύση μ’ αγαθά πολλά σ' έχει προικισμένο.»

Πολλές είναι πράγματι οι ομορφιές που έχουν τα Λεχώνια και μ’ αγαθά πολλά η φύσις τα έχει προικισμένα. Δέκα χιλιόμετρα Ν.Α. του Βόλου εκτείνεται η πιο εύμορφη κοιλάδα του Πηλίου που βρίσκονται κτισμένες οι δύο κοινότητες των Άνω και Κάτω Λεχωνίων, σε απόσταση ενός χιλιομέτρου η μία από την άλλη. Ένας καταπράσινος κάμπος απλώνεται από τους πρόποδες της δυτικής πλευράς του ξακουσμένου βουνού των Κενταύρων και φθάνει ως τις όμορφες ακρογιαλιές του Παγασιτικού που απέχουν από τα δύο χωριά από 500 - 2000 μέτρα. 
Ασημόφυλλες ελιές με τον ευλογημένο τους καρπό, λογής λογής οπωροφόρα δέντρα, φορτωμένα με γλυκόχυμα, λαχταριστά φρούτα σκεπάζουν όλη την έκτασιν και της δίδουν όψι παραδεισένια. Όμορφα κάτασπρα σπίτια ξεπροβάλλουν εδώ κι εκεί μέσα από τις πυκνές φυλλωσιές των δέντρων μέσα από πορτοκαλιές και λεμονιές με τούς κατάλευκούς ανθούς την άνοιξι και με τους ολόχρυσους καρπούς αργότερα, σαν αρχίσουν να ωριμάζουν. Πολύχρωμα λουλούδια πλημμυρίζουν τις αυλές, σκαρφαλώνουν στις πόρτες, στα παράθυρα τα κάγκελα και συνθέτουν την εικόνα ενός απέραντου ανθοστόλιστου κήπου. Ανοιχτός, ολοφώτιστος ο ορίζοντας προς τη Δύσι και το Νότο φθάνει ως τις κορφές της Όθρυος και τις ακτές των Τρικέρων. Κι ο Παγασητικός, σαν μια πανώρια λίμνη, γεμίζει με τα αστραφτερά ασήμια που σκορπάει ο λαμπερός ήλιος την ημέρα και με τις όμορφες πορφύρες του γλυκού δειλινού. Ανατολικά και βόρεια κατηφορίζουν οι δασωμένες πλαγιές του Πηλίου, στολισμένες με τα κάτασπρα σπίτια πολλών γειτονικών χωριών. Ένδεκα χιλιόμετρα από τα Κάτω Λεχώνια φαίνεται σκαρφαλωμένος στην πλαγιά του βουνού ο Άγιος Λαυρέντιος. Τέσσαρα και μισό (4 1/2) χιλιόμετρα από τα Άνω Λεχώνια είναι ο Άγιος Βλάσιος ή Καραμπάτσι και δέκα χιλιόμετρα ο Αγίας Γεώργιος Νηλείας. Δύο χιλιόμετρα από τα Κάτω Λεχώνια και στον αμαξόδρομο που πηγαίνει για το Βόλο βρίσκεται το γραφικό παραθαλάσσιο χωριό Αγριά.

Ι  Έκτασι, έδαφος, προϊόντα.

Τα Κάτω Λεχώνια περιλαμβάνουν έκτασι 2.887 στρεμμάτων και τα Άνω 4.000 στρέμματα. Το έδαφος, πεδινό και εύφορο, καλύπτεται περισσότερο από αειθαλή δένδρα, ελιάς και εσπεριδοειδή και ολιγώτερον από άλλα οπωροφόρα. Τα κυριώτερα προϊόντα είναι ελιές, πορτοκάλια, λεμόνια, μανδαρίνια και φρούτα από όλα τα είδη και όλες τις ποικιλίες (μήλα, αχλάδια, βερύκοκα, κεράσια κ.τ.λ.). Το υψόμετρο κυμαίνεται από 0 - 100 μέτρα. Το κλίμα είναι εύκρατο και ήπιο, γλυκύ το χειμώνα, λίγο ζεστό το καλοκαίρι. Η μεγαλύτερη θερμοκρασία το θέρος φθάνει τους 35° Κελσίου και η χαμηλότερη τον χειμώνα 14°. Παγωνιές παρατηρούνται πολύ αραιά, κάθε δέκα χρόνια περίπου και τότε η θερμοκρασία κατεβαίνει 3° κάτω του μηδενός. Βροχές πέφτουν περισσότερες το φθινόπωρο ως την άνοιξι, χιόνια πολύ αραιά επίσης πέφτουν χωρίς να υπερβαίνουν τα 0,20 του μέτρου. Άνεμοι συνήθως πνέουν ανατολικοί και νότιοι και κάποτε από βορρά.

ΙΙ Κάτοικοι.

Ο πληθυσμός των Κάτω Λεχωνίων φθάνει τα 1260 άτομα και των Άνω Λεχωνίων στα 1245. Οι περισσότεροι τούτων είναι εντόπιοι, υπάρχουν όμως και πολλές οικογένειες που ήλθαν από άλλες Κοινότητες του Πηλίου, ιδίως από τα γειτονικά χωριά και από το έτος 1920 και εντεύθεν. Επίσης πολλές οικογένειες ήλθαν από την ορεινή δυτική Θεσσαλία από την νήσον Εύβοια, τις Κυκλάδες και τη Στερεά Ελλάδα. Η προσέλευσις των ξένων στοιχείων και η μόνιμος εγκατάστασίς των στα Λεχώνια μπορεί να αποδοθή εις την ευφορίαν του εδάφους.

ΙΙΙ Ιστορία του χωριού.

Πότε ακριβώς κτίστηκαν τα Λεχώνια δεν είναι γνωστό. Πάντως στην Ιστορία αναφέρονται από τις αρχές του 13^ου αιώνα. Εκτείνονται από τον χείμαρρο Βρύχωνα ως τον άλλον χείμαρρο Κουφάλα κι αποτελούσαν μίαν μικρή πόλι και λέγονταν Λεχώνια και σπανιώτερον Λεκώνια. Στα μισά του 14^ου αιώνα (1378) φαίνονται σαν ηγεμόνες των Λεχωνίων οι Μελισσηνοί, αρχοντική 'Ελληνική οικογένεια που έδρασε στην Κωνσταντινούπολι, Ήπειρο, Στερεά, Ελλάδα, Θεσσαλία και Πελοπόννησο επάνω από χίλια χρόνια από τον 8^ο έως τον 18° αιώνα  μ.Χ. Ο πιο ονομαστός από την οικογένειαν των Μελισσηνών των Λεχωνίων ήταν ο Στέφανος Μελισσηνός, ισχυρότατος ηγεμών που είχε στην κυριότητά του το μεγαλύτερον μέρος του λεκανοπεδίου των Λεχωνίων και μεγάλες κτήσεις στην Φωκίδα και στους Δελφούς. Στο τέλος του 14^ου αιώνα τα Λεχώνια τα κατέλαβον και τα κατείχαν οι Ενετοί. Στα χρόνια της Ενετοκρατίας εζήτησαν την παραχώρησιν των Λεχωνίων εις το Δουκάτον Αθηνών οι Ατζαγιόλοι, μεγάλη Ιταλική οικογένεια, δούκες των Αθηνών. Την πρότασιν την έκαμε ο Αντώνιος Ατζαγιόλος Α' δούκας των Αθηνών κατά τα έτη 1405 - 1435 και κύριος των Θηβών και της Λειβαδειάς.

Οι Ενετοί όμως δεν δέχθηκαν και εξηκολούθησαν να κατέχουν τα Λεχώνια μέχρι τα 1423 μ.Χ. που τα κατέλαβε ο Τούρκος Πασάς Τουραχάν ή Τουραχάνης, στα χρόνια του Μουράτ του Β΄. Από τους κατοίκους άλλοι τότε εσφάγησαν, άλλοι έφυγαν και ολίγοι παρέμειναν σαν δούλοι και ραγιάδες των Τούρκων. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας τα Λεχώνια κατοικούνται περισσότερο από Τούρκους που δεν ενδιαφέρονται καθόλου για την πρόοδο, αλλά περιορίζονται εις το να καρπούνται τα προϊόντα και να ζουν καλύτερα. Έτσι παρακμάζουν και διχοτομούνται και εκεί που άλλοτε άνθιζε η πόλι των Λεχωνίων δεν απομένουν παρά μόνον δύο χωριά τα σημερινά Άνω και Κάτω Λεχώνια. Οι κάτοικοι όμως δεν λησμονούν την παλιά δόξα των Λεχωνίων και παρά τον χωρισμόν αυτών εξακολουθούν να έχουν μία Κοινότητα μέχρι του 1914, οπότε σύμφωνα με τον Νόμον ΔΩΖ (Περί Δήμων και Κοινοτήτων) τα δύο χωριά απετέλεσαν ξεχωριστή Κοινότητα το καθένα. Η μεγάλη Ελληνική Επανάστασις που κηρύχθηκε το 1821 δεν άφησε ασυγκίνητο και το Πήλιο. Ο Κυριάκος Βασδέκης που έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας από τον Άνθιμο Γαζή και ήταν τρίτος αρχηγός στο αρματολίκι Πηλίου εκήρυξε την επανάστασι στις 7 Μαίου 1821 και ανέλαβε την στρατιωτική αρχηγία αυτής. Αμέσως εστράφη κατά των Λεχωνίων, τα οποία επολιόρκησε και κατόπιν φονικής μάχης στην οποία έπεσαν πολλοί Έλληνες και Τούρκοι, κατέλαβε τα Λεχώνια και εγκατέστησε το πολεμικό κέντρο των Επαναστατών του Πηλίου. Έτσι τα Λεχώνια, έστω και για λίγο χρονικό διάστημα, έμειναν ελεύθερα επί δύο χρόνια είδαν, μέρες δόξας και ξανάζησε η παλαιά αίγλη αυτών. Αργότερα έρχεται εναντίον των επαναστατών στην αρχή ο μεν  Μαχμούτ Δράμαλης, Πασάς της Λαρίσης από του 1820 και γενικός διοικητής της Χωροφυλακής της Ρούμελης, ο οποίος κατέπνιξε την Επανάστασι στο Πήλιο. Οι Έλληνες όμως επαναστάται παρέμειναν εις τα Λεχώνια επί ένα έτος, χωρίς να ένοχλούνται από τους Τούρκους, οι οποίοι δεν είχαν την δύναμιν να επιτεθούν εναντίον των. Τον Μάιον όμως του 1823 ο Μεχμέτ Ρεσίτ Πασάς, ο αποκαλούμενος και Κιουταχής, διοικητής των Τρικάλων από το 1821, κατεδίωξε τους επαναστάτας των Λεχωνίων μέχρι των Τρικέρων. Ο Κυριάκος Βασδέκης, που επολέμησε ηρωικά, ετραυματίσθηκε βαρειά εις τα Τρίκερι και αναγκάστηκε να περάση στην Εύβοια όπου και απέθανε. Μετά την καταστολή της Επαναστάσεως αυτής, όσοι από τους Έλληνες κατοίκους των Λεχωνίων έζησαν και διέφυγαν την σφαγήν που επικολούθησε, κατέφυγαν στην Αργαλαστή, το Μετόχι και προπαντός εις τον Λαύκον. Ύστερα από δύο χρόνια, στις αρχές του 1825, μερικοί από τους κατοίκους αυτούς των Λεχωνίων που εξεπατρίσθησαν, έρχονται κατά διαστήματα στα Λεχώνια ως πλανόδιοι έμποροι. Στο τέλος του 1825, κατόπιν επιμονής των γυναικών των Τούρκων, επιτυγχάνουν πολλοί από αυτούς να επανέλθουν και εγκατασταθούν στο χωριό τους. Από όλες τις παλιές οικογένειες των Λεχωνίων πρώτες επανέρχονται εις τα Κάτω Λεχώνια του Παπασακελλαρίου, που είχεν πρώτα το όνομα Σαριστάθη και του Κουρούπη. Άλλες απ’ αυτές ασχολήθηκαν με την αλιεία και την γεωργία, άλλες δε βοηθούσαν τους Τούρκους εις τας εργασίας των και ζούσαν σαν ραγιάδες αυτών. Μόλις έγινε η απελευθέρωσις της Θεσσαλίας το 1881 όλοι οι Τούρκοι έφυγαν από τα Λεχώνια και εγκαταστάθησαν στη Μ. Ασία.

Παρέμεινε μόνον μία οικογένεια του Σουλεϊμάν εις τα Άνω Λεχώνια οπού είχε μεγάλην ακίνητον περιουσίαν, αλλά και αυτή έφυγε αργότερα εις την Μ. Ασίαν κατά το έτος 1924 με την συνθήκην της Λωζάνης «περί ανταλλαγής των πληθυσμών». Τότε οι κάτοικοι των Λεχωνίων και των γειτονικών χωρίων, Αγ. Λαυρεντίου, Αγ. Βλασίου και Αγ. Γεωργίου ηγόρασαν κτήματα των Τούρκων, αρκετοί δε και των κατοίκων των ξένων αυτών χωριών εγκατεστάθησαν μονίμως εις τα Λεχώνια. 

                                                                         [ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ στο Κάτω Λεχώνια (2)]

Άνω & Κάτω Λεχώνια 1944 (2)

Εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, Βόλος 14 Ιουλίου 1961 
[συνέχεια από Άνω & Κάτω Λεχώνια 1944 (1)]

[...]  " Το πρωί, της 9ης Ιουλίου 1944,  μετά την φοβερή ολονύκτιο μάχη, κατά την οποίαν εφονεύθησαν αρκετοί Γερμανοί και 'Εασαδίτες, ξέσπασε αγρία η εκδίκησις των καταχτητών εναντίον του αθώου και αμάχου πληθυσμού. Οι Γκεσταπίτες και οι Έλληνες συνεργάτες των γεμάτοι λύσσα συνέλαβον όλους τους άρρενας κατοίκους και τους οδήγησαν εις το κεντρικόν καφενείον των Κάτω Λεχωνίων. Η τύχη των συλληφθέντων ήτο προδιαγεγραμμένη. Εκτέλεσις ή ομηρία, δηλαδή αποστολή εις τα γερμανικά στρατόπεδα της Λαρίσης, του Παύλου Μελά εις Θεσσαλονίκην και κατόπιν του Νταχάου.  Άδικα παρεκάλεσαν, έκλαψαν και ικέτευσαν τους Γερμανούς αι γυναίκες και τα παιδιά των συλληφθέντων, οι οποίοι και χωρίς χρονοτριβή εστάλησαν εις Βόλον. Εξ αυτών μερικοί μόνον αφέθησαν ελεύθεροι ύστερα από λίγες ήμέρες. Οι άλλοι ηκολούθησαν την τραγική μοίρα των και έδοκιμάσθησαν άνευ προηγουμένου. Εν τούτοις διεσώθησαν και επέστρεψαν ης τα σπίτια των μετά το πέρας του πολέμου, εκτός δύο, των Ευσταθίου Κουκουσέλη και Κωνσταντίνου Παπασακελλαρίου, οι οποίοι δεν εγύρισαν και ούτε θα γυρίσουν ποτέ. Αφήκαν τα κόκκαλά των εις την μακρυνή απάνθρωπη Γερμανία, θύματα αθώα εγκληματιών και κακούργων.

Γενικώς οι φονευθέντες κατά την διάρκειαν της Κατοχής κάτοικοι των Κάτω Λεχωνίων είναι οι εξής:

Καραντζίκος Ι., Ζαφειρίου Κων., Μαραϊδώνης Γεώρ., Λυχναράς Β. Χαλκιάς Σωτ., Κούτρας Κων., Σουτραλής Ιω., Σουτραλής Γ., Παρούσης Ζαχ., Στρατής Γεώργ., Στεργίου Σπυρ., Σταγκογιάννης Μιχ., Τοπάλη Λουκία, Τοπάλη Σοφία, Καλαβρού Τριανταφυλλιά, Βογιατζής Σεραφείμ, Ρουπακιός Γ,. Ραφτόπουλος Απ., Τσίποτας Γεώρ., Παπασακελλαρίου Γεώργ., Βλάντζας Γεώργ. (ιατρός). Παπασακελλαρίου Εύστάθ., Ζαφειρίου Μαρία. Βλαχάκης Κων., Τιμογιάννης Κων., Μιχάλης Αναστ., Τζίμας Αναστ., Χατζηνικολάου Κων., Βαρδάκης Απόστ.. Σπύρου Τιμολέων, Τριανταφύλλου Δημ. Ας σημειωθή ότι πλείστοι εκ των ανωτέρω, συλληφθέντες την 1ην Μαΐου Ι944 απηγχονίσθησαν υπό των Γερμανών και των Εασαδιτών εις Ορμάν Μαγούλα.

ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΙΤΑΛΟΥΣ

Τα Κάτω Λεχώνια εδοκίμασαν πολλά δεινά και από τούς κατ' επανάληψιν επιδραμόντας  Ιταλούς. Συγκεκριμένως τον Φεβρουάριον του 1943 ιταλικόν τμήμα προσεβλήθη υπό των ανταρτών παρά τα Κάτω Λεχώνια. Κατόπιν τούτου οι Ιταλοί επέδραμον εναντίον του χωρίου και ελεηλάτησαν αρκετάς οικίας, αφαιρέσαντες ρουχισμόν, κοσμήματα, τρόφιμα και ζώα. Συνέλαβον δε τρία μέλη της οικογενείας του μεγαλοκτηματίου Χατζηβαγγέλη, τα οποία απέλυσαν κατόπιν πολλών περιπετειών και καταβολής λύτρων. Προηγουμένως οι επιδραμόντες Ιταλοί ελεηλάτησαν αγρίως τας αποθήκας του ανωτέρω κτηματίου.

ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΕΙΣ ΑΓΡΙΑΝ

Επιδρομήν ενήργησαν οι Γερμανοί και εναντίον τις Αγριάς κατά τον Μάρτιον του 1944. Προέβησαν εις λεηλασίας αφαιρέσαντες από διαφόρους οικίας πλείστα αντικείμενα άξιας και επυρπόλησαν δύο σπίτια. Συνέλαβον επίσης δύο άτομα τα οποία εφόνευσαν. Το ένα μάλιστα εξ αυτών απηγχόνισαν. Η Αγριά εδέχθη κατ’ επανάληψιν επιδρομάς και των Ιταλών, οι οποίοι προέβησαν εις λεηλασίας εντός της κωμοπόλεως και εξετέλεσαν τον Μάρτιον 1943 έξω της 'Αγριάς έξ νέους εκ Λαύκου, περί τον οποίων έχει ήδη γραφή.

ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ Η ΠΕΡΙΟΧΗ

Γενικώτερον όλα τα από Αγριάς μέχρι Μηλεών, κατά μήκος της δημοσίας οδού χωρία του Πηλίου και συνοικισμοί υπέστησαν πολλά τόσο από τους Γερμανούς και Ιταλούς όσον και από τους Έλληνας συνεργάτας των. Τα Καλά Νερά, Γατζέα κλπ. κατ’ επανάληψιν ελεηλατήθησαν. "

Άνω & Κάτω Λεχώνια 1944 (1)

Σαν σήμερα πριν 71 χρόνια στα Λεχώνια !!

Μια ανασκόπηση των γεγονότων του 1944, από τον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ του Βόλου:

"Τα Κάτω και Άνω Λεχώνια μαρτύρησαν κατά την διάρκειαν της γερμανικής Κατοχής όσον λίγα χωριά του νομού Μαγνησίας. 
Από 1ης Μαΐου 1944  μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου του ιδίου χρόνου, δηλαδή επί 5μηνον οι κάτοικοι των Λεχωνίων υπέφεραν αφάνταστα. Συλλήψεις, εκτελέσεις, λεηλασίαι και άλλα, δεινά έπληξαν τους Λεχωνίτες, οι όποιοι έζησαν υπό ένα καθεστώς τρόμου και αγωνίας. Εις τα Κάτω Λεχώνια είχεν εγκατασταθή δύναμις της Γκεστάπο και των ΕΑΣΑΔ*. Ομάδες ανταρτών παρενοχλούσαν συχνά την δύναμι αυτή των Γερμανών και των Ελλήνων συνεργατών των, οι οποίοι ξεσπούσαν κατόπιν εις βάρος των αθώων κατοίκων. Κάθε τόσο εγίνοντο συλλήψεις και δεκάδες άνδρες και γυναίκες ωδηγούντο εις την Κίτρινη Αποθήκη , όπου οι ξυλοδαρμοί και αι εκτελέσεις ήσαν εις ημερήσια διάταξι. 
Το φοβερώτερο μπλόκο, με όλες τις απερίγραπτες συνέπειες έγινε εις τα Κάτω Λεχώνια την 1 Μαϊου 1944. Η Γκεστάπο και οι Εασαδίτες κατά την ημέρα αυτήν είχαν μια μικροσυμπλοκή με τους αντάρτες. Έφθασε αυτό ώστε να υπάρξη αφορμή για λεηλασίες και εγκλήματα. Περισσότερα από διακόσια πενήντα σπίτια απεγυμνώθησαν από τους επιδρομείς. Είδη ρουχισμού, έπιπλα, διαμαντικά και άλλα κοσμήματα, τρόφιμα κλπ. εφορτώθησαν από τους Γερμανούς και τους Εασαδίτες εις τα αυτοκίνητα και μετεφέρθησαν εις τον Βόλον. Κατά την διάρκειαν της λεηλασίας επυρπολήθησαν Κάι δώδεκα σπίτια. Δεκάδες εξ άλλου κάτοικοι, υπερβαίνοντες τους εκατό συνελήφθησαν υπό της Γκεστάπο και των ΕΑΣΑΔ και ωδηγήθησαν εις την Κίτρινη Αποθήκη.

Όπως θα γραφή περαιτέρω η τύχη των ανθρώπων αυτών υπήρξε φοβερή. Δέκα τρεις απηγχονίσθησαν εις το Ορμάν Μαγούλα μαζί με άλλους είκοσι επτά, καταγομένους ως επί το πλείστον από άλλα χωριά τού Πηλίου. Πέντε εξετελέσθησαν επί τόπου, δηλαδή εις τα Λεχώνια και άλλοι μετεφέρθησαν εις Λάρισαν, Θεσσαλονίκην και εκείθεν εις τα στρατόπεδα της Γερμανίας. Είκοσι ημέρες μετά, την 21ην Μαΐου, οι Γερμανοί επέδραμον κατά των Άνω Λεχωνίων. Συνέλαβον πολλούς κατοίκους, επυρπόλησαν δέκα οικίας και κατόπιν εξετέλεσαν παρά το Μαλάκι δέκα τέσσαρα άτομα. Τους υπολοίπους συλληφθέντας πλέον των τριάντα, οι Γερμανοί ώδήγησαν εις την Κίτρινην Αποθήκην. Εξ αυτών δέκα απέστειλαν εις Γερμανίαν και ένα απηγχόνισαν εις Ορμάν Μαγούλαν.

Φοβερά ήσαν τα γεγονότα, τα οποία συνέβησαν εις Κάτω Λεχώνια και τον  Ιούλιον του 1944.  Τα μεσάνυκτα της 8ης προς 9ην  Ιουλίου ομάδες ανταρτών  εισέβαλον εις το χωριό και επετέθησαν εναντίον των δύο κτιρίων, εις τα οποία ήσαν εγκατεστημένοι οι Γκεσταπίτες και οι Εασαδίτες. Η μάχη, η οποία επηκολούθησεν, υπήρξε σκληρά και διήρκεσε μέχρι των πρωινών ωρών. Αιφνιδιασθέντες οι Γερμανοί ήρχισαν να βάλλουν εις την τύχη καταιγιστικώς. Τρομοκρατηθέντες οι κάτοικοι, κλειδωμένοι εις τα σπίτια των, ήκουαν επί τρίωρον την οχλοβοήν της μάχης.

Τελικώς οι αντάρται επέτυχον να πλησιάσουν τα φρούρια των αμυνομένων και με εκρηκτικές ύλες να τινάξουν εις τον αέρα το κτίριο, εις το οποίον έμειναν οι Γερμανοί. Η έκρηξις ήτο πολύ μεγάλη και επτά Γερμανοί ετάφησαν υπό τα ερείπια. Λίγο κατόπιν οι αντάρτες ανετίναξαν και το σπίτι των Εασαδιτών. Αυτοί ήσαν περισσότερο τυχεροί. Από τους δέκα οι επτά ετραυματίσθησαν ελαφρώς και μόνον ένας, πληγείς βαρύτατα, εξέπνευσε μετά παρέλευσιν ολίγης ώρας. Εν τω μεταξύ κατέφθασαν ενισχύσεις των Γερμανών εκ Βόλου και οι αντάρτες ήρχισαν να συμπτύσονται. Όταν η μάχη ετελείωσε είχε ξημερώσει πια για καλά. Είχε έλθει το πρωινό της 9ης Ιουλίου 1944, ένα πρωινό που ποτέ δεν θα λησμονήσουν οι άμοιροι Λεχωνίτες". 
                                                              (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)

* Στα Λεχώνια δρούσε η ομάδα των ΕΑΣΑΔ που δημιουργήθηκε στο χωριό με την ονομασία "ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΟΜΑΔΑ ΑΝΩ ΛΕΧΩΝΙΩΝ" . 

Απόσπασμα από τα Πρακτικά του δήμου Παγασών (Βόλου)
τομ.28, αρ. απόφ. 118β/6-8-1944 

ΥΓ 1 :  Να και το έγγραφο του ΕΛΑΣ για τις πολεμικές ενέργειες στα Κ. Λεχώνια από (ΕΔΩ):

ΕΛΑΣ

XVIη Ταξιαρχία ΕΚΘΕΣΙΣ

54ον Σ/γμα Πεζικού Γενομένου νυχτερινού Εγχειρήματος εις Κ. ΛΕΧΩΝΙΑ

ΑΡΙΘΜ. - 8 προς 9 Ιουλίου 1944

——————————————————————-

Πληροφορίαι περί του εχθρού

Δύναμις. Εις ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ευρίσκοντο περί τους 85 Γερμανοί και 40 Ραλληκοί

Οπλισμός. Ο φερόμενος ως ατομικός τοιούτος. –

Ήτοι

Οπλ/λα, ημιοπλ/λα, ατομικά τυφέκια, 6 Πυροβόλα, 1 Όλμος και 2 Πολυβόλα.

Διάταξις του εχθρού

1 Πυροβόλο τοποθετημένον Β.Α. της οικίας Νάσου διά να βάλη εναντίον των υψωμάτων ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ και ΑΓ. ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΥ, έτερον Πυροβόλον κάτωθι του ΤΖΑΜΙΟΥ και τούτο με την αυτήν ως άνω αποστολήν, έτερα 3 Πυροβόλα τοποθετημένα εντός του κτήματος ΤΟΠΑΛΗ (ίδε σχεδιάγραμμα) μάλλον τοποθετημένα εκεί προς απόκρυψιν, 1 όλμος όπισθεν της οικίας Νάσου με αποστολή να βάλη εναντίον επισημασμένων στόχων προς ΚΑΡΑΜΠΑΣΙ, 2 Πολ/λα παρά το ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΩΝ (ίδε σχεδιάγραμμα) θέσις βολής τούτου Ν. Ελαιοτριβείου.

Ο εχθρός παραμένη κατά την νύκταν εις διάφορα οικήματα των Κ. ΛΕΧΩΝΙΩΝ ως κάτωθι.

Επί των οικημάτων Πινδάρου, Γιωργατζή, Καπότου, Σαράφη, Νάσου, Παπαθεοδοσίου, Λυχναρά, Τζαμί και Λαμπαδάρη (ίδε σχεδιάγραμμα). -

Την νύκτα έξωθι των άλλων οικημάτων τοποθετούσιν Σκοπούς. -

Η δύναμις των Ραλλικών παραμένει εις τα οικήματα Μίμη Κυριαζή και Λαμπαδάρη. -

Πρόθεσις και απόφασις Διοικήσεως

Να επιτεθή διά Νυκτερινού Εγχειρήματος επί των ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΩΝ, να εξοντώση ή αιχμαλωτίση τους Γερμανούς και Ράλληδες. Να συγκεντρώση όσο το δυνατόν περισσότερα Λάφυρα Πολεμικού Υλικού και να καταστρέψη δι’ ανατινάξεως ότι δεν δύναται να μεταφέρη. -

Διάταξις Ημετέρων Τμημάτων

Προς τούτο το Σ/γμα διέθεσε 3 Διμοιρίας Εφόδου δυνάμεως 75 ανδρών, το Ουλαμό Υπαξ/κών δυνάμεως 16 ανδρών, 1 Στοιχείο Πολ/λων δυν. 5 ανδρών, 1 Στοιχείον Όλμων δυν. 8 ανδρών και Τμήμα Μηχανικού εξ 8 ανδρών. -

Αποστολαί των Τμημάτων.

- Δύναμις 15 ανδρών με επί κεφαλής Ανθ/γόν και 2 άνδρας του Μηχανικού να καταλάβη θέσεις Δυτ. ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΩΝ και εις απόστασιν περί τα 800 μέτρα από της Δυτ. ΠΑΡΥΦΉΣ ΛΕΧΩΝΙΩΝ προς ΑΓΡΙΑ. -

- Ιππαστί επί της Δημοσίας οδού με εντολήν να απαγορεύση ή να επιβραδύνη ενδεχομένην ενίσχυσιν από ΑΓΡΙΑ προς Κ. ΛΕΧΩΝΙΑ. -

- 3 Διμοιρίες ΕΦΟΔΟΥ να επιτεθούν εναντίον των Κ. ΛΕΧΩΝΙΩΝ με αντικειμενικό σκοπό μια εκάστης και εκάστου κατατετμηθέντος Τμήματος λεπτομερώς διά κάθε Τμήματος καθορισθέντος αντικειμενικού Σκοπού. -

- Έτεραι 2 Ομάδες του Ουλαμού Υπαξ/κών εκ 10 ανδρών εκάστη να επιτεθούν εναντίον των 2 Γερμανικών Φυλακίων (ίδε σχεδιάγραμμα).

- Έτερον έξ 6 ανδρών καταλάβει την τοποθεσίαν ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ με αποστολήν την επιτήρησιν, των οδεύσεων ΚΙΣΣΟΥ – ΑΓ. ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΥ – ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ – ΧΑΝΙΩΝ, το απόσπασμα των 8 ανδρών του Μηχανικού ακολουθήση τας 3 Διμοιρίας Εφόδου ως και την σταθεράν του Τμήματος των 15 ανδρών δι’ ανατινάξεις και καταστροφάς. -

- Στοιχείον Πολ/λου και Στοιχείον Όλμου ετάχθησαν Βορ. ΛΕΧΩΝΙΩΝ και εως απόστασιν 1200 μέτρων διά την υποστήρηξιν των Τμημάτων μετά το πέρας του Εγχειρήματος. -

Τρόπος Ενεργείας

- Τα ως άνω Τμήματα την 8.30 ακριβώς εξεκίνησαν εκ του Καταυλισμού των με δρομολόγια σαφώς καθορισθέντα και αναγνωρισθέντα και οδηγούμενα υπό οδηγών με κατεύθυνσιν προς την Βόρ. Παρυφήν των ΛΕΧΩΝΙΩΝ και εις απόστασι περί τα 800 μέτρα από τους καθορισθέντας αντικειμενικούς Σκοπούς πλην του Τμήματος Πλαγιοφυλακής το οποίον κατευθείαν προχώρησε διά την κατάληψιν της ορισθείσης θέσεως του. -

- Την 11.40 άπαντα τα Τμήματα ευρίσκοντο εις την ως άνω θέσιν, απ`εκεί τα Τμήματα εχωρίσθησαν κατά Μικρά Φαλαγγίδια και πήρε ένα έκαστον τον αντικειμενικόν σκοπόν διά την εκτέλεσιν της αποστολής του. -

- Την 12.30 τα Τμήματα έφθασαν ένα έκαστον έναντι του αντικειμενικού των σκοπού και εις απόστασιν ολίγων βημάτων απ`αυτούς πλην του Τμήματος εξ 8 ανδρών Ανθ/στου Μαλλιόρα το οποίον παρέμεινεν εις απόστασιν πλέον των 500 μέτρων μη εκπληρώσαν την δοθείσα αυτώ αποστολήν. -

- Την 12.45 ακριβώς τα Τμήματα επετέθησαν εναντίον των αντικειμενικών σκοπών με αξοθαύμαστον επιδεξιότητα και θάρρος εξουδετερώσαντες τους πρώτους 3 σκοπούς των δεξιών οικημάτων Πινδάρου, Γιωργατζή , Καπότου, Παπαθεοδοσίου ανατινάξαντες συνάμα και τα 2 πρώτα οικήματα Πινδάρου, Γιωργατζή και Καπότου τριόροφα τοιαύτα όπου παρέμεινον οι πλείστοι των Γερμανών. -

- Την αυτήν ως άνω στιγμήν ανετινάχθησαν τα οικήματα Μίμη Κυριαζή και Λαμπαδάρη όπου παρέμεινον οι πλείστοι των Ραλλικών. – Κατόπιν τα Τμήματα εισωχώρησαν εις το εσωτερικόν της τοποθεσίας και ήρχισαν αι καταστροφαί των λοιπών υλικών. -

- Αποτέλεσμα της ως άνω Τολμηράς Επιθετικής Ενεργείας των Τμημάτων ήτο η εξουδετέρωσις των σκοπών, η ανατίναξις των 4 οικημάτων Πινδάρου Γιωργατζή, Καπότου, Μίμη Κυριαζή και Λαμπαδάρη. -

Απώλειαι του εχθρού

75 περίπου Γερμανοί και 35-40 Ραλλικοί. Ηχρηστεύθησαν 5 Πυροβόλα που υπήρχαν εις κτήμα Τοπάλη. Ωσαύτως επυρπολήθησαν 10 αυτοκίνητα. Την 1.35 περίπου ώραν Τμήματα του εχθρού δυνάμεως 8 αυτοκινήτων μεθ`ενός Τάγκς εξ ΑΓΡΙΑΣ ήρχοντο προς ενίσχυσιν των εις ΛΕΧΩΝΙΑ ευρισκομένων Γερμανών. Φθάσαντες όμως προ της Ημετέρας Σταθεράς Πλαγιοφυλακής το προπορευόμενον Τάγκς διερχόμενον διά του πεδίου ναρκών ανετινάχθη. Την αυτήν τύχην είχεν και 2ον αυτοκίνητον, οι Γερμανοί τότε εξήλθον των αυτικινήτων και ανεπτύχθησαν εις Μάχην προσβληθέντες συνάμα από το Τμήμα της Πλαγιοφυλακής. Η συμπλοκή αυτή διήρκεσε περί την ημίσειαν ώραν όπου κατόπιν του δοθέντος συνθήματος συμπτύξεως των τμημάτων μας συνεπτύχθη τούτο. -

Απώλειαι του εχθρού

Εκ της συμπλοκής ταύτης ήτο η καταστροφή 1 τάγκς και 2 αυτ/των κατ`εξακριβωμένας πληροφορίας νεκροί και τραυματίαι πλέον των 40 ανδρών. -

Εκτός των ανωτέρω καταστροφών που υπέστη ο εχθρός κατεστράφησαν και άπαντα τα πυρομαχικά και όπλα που ευρίσκοντο εντός των πυρποληθέντων και ανατιναχθέντων οικημάτων, όπου τα οικήματα εκαίοντο μέχρι της 8^ης ώρας της 9^ης του Μηνός. -

Απώλειαι Ημετέρων

Τραυματίαι εξ ων οι 2 σοβαρώς. -

Καταναλωθέντα πυρομαχικά

450 φυσίγγια τυφεκίου – 1100 οπλ/λου – 34 χειροβομβίδες επιθετικές Ιταλίας – 18 αμυντικές ΜΙΛΣ και αρκετή ποσότης εκκρηκτικής ύλης. -

Το Τμήμα το ενεργήσαν το Εγχείρημα ενήργησε πολύ καλώς πλην Τμήματος του Ανθ/στου Μαλλιόρα όπου θα του υποβληθή διά τούτο ειδική έκθεσις καθ`όσον εάν και η ενέργεια του Ανθ/στού Μαλλιόρα ήτο η διαταχθείσα να ανετινάσσοντο και τα υπόλοιπα οικήματα και ο εχθρός θα επάθαινεν τελείαν καταστροφήν, ενώ η μη επέμβασις του Ανθ/στού Μαλλιόρα άφησε οικήματα τινα ανενόχλητα και έδρασαν εναντίον των υπολοίπων Τμημάτων και είχομεν 5 τραυματίας. -

Σ.Δ. Σ/τος 17/7/44 Η Διοίκηση

Υ Γ 2: Ο άντρας του ΕΛΑΣ που μετέφερε τα εκρηκτικά, τα τοποθέτησε και ανατίναξε  το κτίριο Καπότου, (βρισκόταν απέναντι από το Σαραφέικο και το Νηπηπιαγωγείο) ήταν ο (συγχωρεμένος σήμερα) ατρόμητος Κατωλεχωνίτης Τάσος Λιαδάκος!
Υ.Γ 3: Για την ίδια μάχη γράφει κι ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ: