"Παλιόκαστρο-Στρόφιλος-Μαλάκι"

"Οι οικισμοί του (Καραμπασιού) Αγίου Βλασίου" 

Διαβάστε την ομιλία μου που έγινε την 11η Αυγούστου 2018, στα πλαίσια της ετήσιας έκθεσης βιβλίου, στον Μορφωτικό-Πολιτιστικό Σύλλογο Αγίου Βλασίου.
(Πατήστε στο σύνδεσμο)

https://drive.google.com/file/d/1pjXHk-f-3TFjs3pyVy9HPts30WiXxwUN/view

Το Καραμπάσι κατά Ζωσιμά Εσφιγμενίτη

Το Καραμπάσι -Κατά Ζωσιμά Εσφιγμενίτη. 
(Τμήμα ομιλίας (Αύγουστος του 2016) στην πλατεία του Αϊ-Βλάση Πηλίου στα πλαίσια εκδηλώσεων του Συλλόγου)

Διαβάστε ή κατεβάστε:

https://drive.google.com/file/d/0B5FKg4DxBveHOVNjTXo0cFRMUjg/view?usp=sharing  

&

http://data.axmag.com/data/201701/20170123/U134322_F421258/index.html?page=1

«Περίπτωσις Καραμπασίου»

Καραμπάσι- Άγ. Βλάσιος Πηλίου
(Αρχείο Νικ. Μαστρογιάννη)

Είναι γνωστό πως για να γίνει κάποιος γάμος χωρίς «κωλύματα» στους Ορθόδοξους παλιότερα, έπρεπε οι μελλόνυμφοι να μην έχουν συγγένεια εξ αίματος (ανιόντες-κατιόντες) σε ευθεία ή πλάγια γραμμή μέχρι ζ΄ βαθμού, συγγένεια εξ αγχιστείας-υιοθεσίας-πνευματικής  μέχρι και γ΄ βαθμού. Ειδικά για τα βαφτιστήρια μεταξύ τους ή τα δεύτερα εξαδέλφια, αυτό είναι σήμερα εκτός πραγματικότητας. Ισχύει όμως για τους στενούς συγγενείς –ως και δ΄ βαθμού- για λόγους υγιεινής και νομικούς.

Στα βυζαντινά χρόνια που θεσπίστηκαν αυτά, οι νονοί είχαν στο σπίτι τους μαζί τους και μεγάλωναν μαζί τα βαφτιστήρια τους, οπότε και θεωρούταν εξωπραγματικό και αμαρτωλό να παντρεύονται οι αναδεκτοί μεταξύ τους. Το ίδιο συνέβαινε και με τα εξαδέλφια, καθώς οι οικογένειες τότε ζούσαν όλες μαζί κρατώντας σφιχτούς τους οικογενειακούς δεσμούς.

Στα παλιότερα λοιπόν, χρόνια (που ο πολιτικός γάμος δεν υπήρχε) οι έχοντες «κώλυμα» αλλά και τη δυνατότητα, το απέφευγαν πηγαίνοντας στο εξωτερικό σε άλλες εκκλησίες και παντρεύονταν εκεί.  Όμως και στην Ελλάδα υπήρχαν κάποιες περιπτώσεις εξαιρέσεων… όπως στο Πήλιο!

Κάποτε δύο εξαδέλφια από το Καραμπάσι (Άγιο Βλάση- Πηλίου) παρουσιάστηκαν στον Μητροπολίτη Δημητριάδος στο Βόλο και ζήτησαν άδεια γάμου. Η άδεια δεν μπορούσε να δοθεί γιατί υπήρχε κώλυμα συγγένειας, αφού ήταν κοντινοί συγγενείς. Τα ερωτευμένα  ξαδέλφια κατόρθωσαν να παρακάμψουν το εμπόδιο δίνοντας στο δεσπότη πολλά- πολλά χρήματα. Ο Δεσπότης παρόλο που δεν ήταν φιλοχρήματος, «σώρευε» το χρήμα για τις ανάγκες της Μητρόπολης και για αγαθοεργίες.

Την επόμενη χρονιά ο Δεσπότης βρισκόταν Συνοδικός στην Αθήνα και ο Τοποτηρητής του τον αντικαθιστούσε. Τότε ένα άλλο ζευγάρι παρουσιάστηκε με το ίδιο κώλυμα συγγένειας και ζήτησε άδεια γάμου, προσφέροντας και σ’ αυτόν το ίδιο ποσό για τη διευκόλυνση. Τα μελλόνυμφα ξαδέλφια βιάζονταν κι ο Τοποτηρητής μην μπορώντας να πάρει απόφαση έστειλε στο Συνοδικό Μητροπολίτη το παρακάτω τηλεγράφημα, ζητώντας βοήθεια: «Παρουσιασθέντες ενώπιόν μου ο …… και η …… εζήτησαν άδειαν γάμου. Υπάρχει κώλυμα συγγενείας... Πλην όμως συντρέχη περίπτωσις Καραμπασίου».

Ο Συνοδικός Μητροπολίτης μόλις πήρε το τηλεγράφημα, απάντησε αμέσως καταλαβαίνοντας περί τίνος επρόκειτο:

«Εάν συντρέχη περίπτωσις Καραμπασίου, και μόνον τότε χορηγήσατε άδειαν».

Το ζευγάρι παντρεύτηκε αυθημερόν, αλλά η φράση «Περίπτωσις Καραμπασίου» έμεινε ιστορική και σημαίνει πως κάτι ύποπτο συμβαίνει στην υπόθεση… 

Το μαρτυρικό Καραμπάσι (3)

Συνέχεια από Το μαρτυρικό Καραμπάσι (1) και Το μαρτυρικό Καραμπάσι (2)

Φορτώσαμε, λοιπόν εις τα αυτοκίνητα συνεχίζει την αφήγησι του ο κ. Βολιώτης για την καταστροφή του Αγίου Βλασίου- και σε Γερμανοί μάς έφεραν πάλι εις το σχολειό μαζί με τους άλλους. Λίγο αργότερα μας διάταξαν να κατεβούμε στο προαύλιο. Βγαίνοντας από το σχολείο αντικρίσαμε καπνούς και φλόγες. Το χωρίο εκαίετο. Οι Γερμανοι έβαζαν φωτιά από σπίτι σε σπίτι. Σφίκτηκε η καρδιά μας. Πολλοί άρχισαν να κλαίνε. 
Οι Γερμανοί έδωσαν εντολή να ανεβούμε εις τα αυτοκίνητα, που ανέμεναν. Πού θα μας πήγαιναν άραγε; Είμασταν πολλοί και δεν χωρούσαμε όλοι.  Όσοι  έμειναν θα πήγαιναν πεζοπορία υπό συνοδείαν, φυσικά. Εγώ βρέθηκα μεταξύ των πεζών. Η κατεύθυνσίς μας ήταν προς Λεχώνια. Είχα την ετοιμότητα εις τον δρόμο να ρωτήσω έναν από τους Γερμανούς στρατιώτας για την τύχη μας. Αφελέστατα αυτός απήντησε. μου έδωσε δηλαδή να καταλάβω, ότι μας πήγαιναν εις τα Λεχώνια, όπου θα εκτελούσαν πενήντα. Αύτονοητη η λαχτάρα που δοκιμάσαμε πρώτος εγώ και ύστερα οι άλλοι όταν το επληροφορήθησαν.

Κάποτε, είχε πια μεσημεριάσει, φθάσαμε εις τα Λεχώνια. Μας συγκέντρωσαν εις την πλατεία. 'Ηρθε ένας γερμανός λοχαγός, ο διοικητής της μονάδας, ο οποίος κατά κάποιο τρόπο επιβεβαίωσε την είδησι, ότι θα εκτελούσαν πενήντα από μας. 
Κατά καλήν τύχην ο τότε πρόεδρος της κοινότητας Αγίου Βλασίου Παχιός, ήξερε γερμανικά, διότι έμεινε ως αιχμάλωτος εις το Γκαίρλιτς της Γερμανίας. Συνεννοήθηκα λοιπόν μαζί του και με το θάρρος τού επεβάλετο από την περίστασι μιλήσαμε εις τον γερμανό λοχαγό. Του είπαμε, ότι άδικος υπήρξε η πυρπόλησις του Αγίου Βλασίου, και άδικος και η δική μας σύλληψις, ακόμη δε περισσότερο άδικος η ληφθείσα απόφασις περί εκτελέσεως πενήντα αθώων, διότι το επεισόδιο μεταξύ του γερμανού στρατιώτου και των εφεδροελασιτών δεν έγινε εις τον Άγιο Βλάση. Ο Γερμανός όμως άντεταξε το επιχείρημα ότι οι δύο νεαροί που ηλέχθησαν από τον στρατιώτην εις Άγιον Γεώργιον, έφερον ταυτότητας εκδόσεως Αγίου Βλασίου και ήταν αντάρτες. Εν πάση περιπτώσει από την επιμονή μας και τα λογικά επιχειρήματά μας εκάμφθη ο λοχαγός και χωρίς να πη λέξι ανέβηκε εις το αυτοκίνητό του και πήγε εις τον Άγιο Βλάσιο, όπου διέταξε να σταματήσουν οι καταστροφές και να σβήσουν αι πυρκαϊές. Ήταν όμως πλέον αργά αφού τα περισσότερα σπίτια και καταστήματα του χωριού εκάησαν. Εντελώς ελάχιστα εγλύτωσαν από την παρέμβασι αυτή του γερμανού λοχαγού, ο οποίος ύστερα από λίγη ώρα επέστρεψε εις τα Λεχώνια και ανήγγειλε ότι δεν θα εγίνoντο και αι εκτελέσεις. Αναπνεύσαμε άλλα τα βάσανα των αθώων Αγιοβλασιτών επέπρωτο να μην τελειώσουν ακόμη. 
Ο λοχαγός διέταξε, να χωρισθούν οι άνδρες από τα γυναικόπαιδα,  πράγμα που έγινε φυσικά, θέλοντας και μη, γρήγορα. Κατόπιν τα μεν γυναικόπαιδα και οι γέροι αφέθησαν ελεύθεροι να γυρίσουν εις το χωριό. Τους άνδρες οι Γερμανοί τους έβαλαν εις τα αυτοκίνητα και τους ωδήγησαν εις Βόλον όπου τους έκλεισαν εις την Κίτρινη Αποθήκη. Πολλών εξ αυτών η μοίρα υπήρξε φοβερή. Εξετελέσθησαν από τους Γερμανούς ή εστάλησαν εις τα στρατόπεδα της Γερμανίας. Κατά καλήν μου τύχη οι Γερμανοί με αφήκαν να συνοδεύσω τον εγχειρησμένον εις το μάτι πατέρα μου, μη δυνάμενον να βαδίζη. Έτσι εγλύτωσα και επέστρεψα και εγώ την ίδια ημέρα εις το χωριό.

Τι ήταν όμως εκείνο το οποίον μας ανέμενε; Καμμένος ο άλλοτε ωραίος Άγιος Βλάσιος, κατεστραμμένα εντελώς όλα σχεδόν τα μαγαζιά μας, ερείπια, οι περιουσίες μας αγρίως λεηλατημένες. Συμφορά άνευ προηγουμένου.

Αλλά το χειρότερο που ανέμενε εμένα ήταν κάτι άλλο: Ο θάνατος του αδελφού μου Βλάση Βολιώτη, 16 ετών, οποίος κρύφτηκε εις το ταβάνι τού σπιτιού όταν ήρθαν οι Γερμανοί και δεν κατώρθωσε να διαφύγη. Τον πυροβόλησαν και του άνοιξαν το κεφάλι. Ύστερα πήραν το πτώμα, το έριξαν επάνω σε ξερά ξύλα και προσανάμματα, το έβρεξαν με βενζίνη και έβαλαν φωτιά. Βρήκαμε τον αδελφό μου ημιαπηνθρακωμένο.

Ήταν και άλλοι οι φονευθέντες. Δώδεκα εν όλω εκείνη την ημέρα. Μαζέψαμε τους νεκρούς και τους μεταφέραμε εις το νεκροταφείο. Τους θάψαμε την επομένη.

 Ύστερα, με την πάροδο τού χρόνου, αφού εν τω μεταξύ απελευθερώθησαν και αρκετοί από τους  συλληφθέντες άνδρες του χωριού, προσπαθήσαμε να ξαναφτιάσουμε τη ζωή μας.  Ήταν εν τούτοις αυτό τόσο εύκολο; Όχι γιατί αι ψυχές μας γέμισαν από πένθος και πικρία, γιατί αι περιουσίες μας χάθηκαν μέσα σε λίγες ώρες, περιουσίες γερές που αντιπροσώπευαν αγώνες και ιδρώτα τόσων και τόσων χρόνων».

Ιδού τώρα ένας κατάλογος νεκρών κατοίκων του Αγίου Βλασίου, φονευθέντων κατά την Κατοχήν:

Βλάσ. Αρ. Βολιώτης, Μιχ. Δημ. Βολιώτης, Νικ. Κ. Κοψιαλής, Δημ, Λούκας, Ιω. Άλ. Τζαβέλας, Βλασ. Ν. Στανιός, .Κων. Φτελιανός. Βάιος Κ. Κλειτσογιάννης, Δημ. Αν. Κούτριας, Ιω. Σ. Παναγιώτου, Αγγελική Απ. Πολυχρόνου, Ευάγγελος Δ. Κούτριας, Κυρατσώ Δ. Πριάμου, Ευφροσύνη Ι. Κουκουβίνου, Ιωάν. Άγγ. Σταματόπουλος, Νικ. Δ. Τσιπαράς. Βασ. Κ. Καραγιάννης, Δημ. Κ. Καραγιάννης, Δ. Τρ. Βολιώτης, Κων. Ν. Κουτσουβέλης, Βασ. Γ. Βολιώτης, Ιω. Κ. Αργυρογιάννης, Κων. Γ. Κωστόπουλος, Βαρβάρα Απ. Κοσμά, Χρίστ. Ι. Αντωνόπουλος, Ανασ. Ράπτης, (Παντελ. Φιλ. Σπύρου,  Ιω. Β. Σαμαράς, Αδελφοί Κ. Ζησοπούλου κλπ).

Το μαρτυρικό Καραμπάσι στα 1944 (2)

Συνέχεια από Το μαρτυρικό Καραμπάσι (1)

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, Βόλος 8-7-1961

Διά να γίνη αντιληπτό πόσον φρικτό υπήρξε το δράμα του Αγίου Βλασίου αρκεί η κατωτέρω αφήγησις του κ. Ιω. Βολιώτη, του γνωστού καταστηματάρχου τροφίμων της οδού Κ. Καρτάλη, ο οποίος καταγόμενος από τον Άγιο Βλάσιο, έζησε κατά την περίοδο εκείνην εις το χωριό και υπήρξε αυτόπτης μάρτυς όλων:

 «Ένα ασήμαντο περιστατικό υπήρξε η αφορμή για να καή ο Άγιος Βλάσιος και να σκοτωθούν τόσοι συγχωριανοί μας από τους Γερμανούς. Συγκεκριμένως, λίγες ημέρες προ της καταστροφής ήλθε εις τον Άγιο Βλάσιο από τα Λεχώνια ένας γερμανός στρατιώτης, ο οποίος κρατώντας ένα τσουβάλι γύριζε από σπίτι σε σπίτι και μάζευε πίτυρα και καλαμπόκι για τις κόττες, που είχαν όπως έλεγε εις τα Λεχώνια αυτές και οι άλλοι στρατιώτες. Του δώσαμε τέλος πάντων αυτά που ζήτησε και έφυγε ανενόχλητος. Την άλλη ημέρα ο ίδιος Γερμανός πήγε εις τον Άγιο Γεώργιο, γιο να μαζέψη πάλι πίτυρα και καλαμπόκι. Εις την πλατεία του χωριού, μεταξύ άλλων αντελήφθη και δύο νέους, τους οποίους εθεώρησε υπόπτους. Τους επλησίασε και τους ζήτησε τις ταυτότητες. Οι δύο αυτοί νέοι δεν ήσαν από τον Άγιο Γεώργιο, αλλά από τον Αγιο Βλάσιο. Ο Γερμανός δεν είπε τίποτε, αλλά κράτησε τις ταυτότητες.

Τότε ειδοποιήθη το τοπικό τμήμα του εφεδρικού ΕΛΑΣ και σε λίγο εγένετο επίθεσις κατά του Γερμανού. Αυτός όμως κατόρθωσε να διαφύγη αμυνόμενος και να επανέλθη εις τα Λεχώνια, όπου ανέφερε τα διατρέξαντα εις τον διοικητή του.

Δύο ημέρες μετά ήλθαν εις τον Άγιο Βλάσιο μερικοί Γερμανοί με επικεφαλής ένα λοχία. Επεσκέφθησαν και το σπίτι μου. Δεν πείραξαν κανένα, τους δώσαμε μερικά αυγά πασχαλιάτικα και έφυγαν. Ο ίδιος λοχίας με στρατιώτες ξανάρθε εις το χωριό, αλλά πάλι δεν έγινε τίποτε το κακό. Θυμούμαι μόνον πως του άρεσε πολύ ένα καινούργιο σαλονάκι που είχαμε και υποπτευθήκαμε πως θα το έπαιρνε σε δεδομένη στιγμή. Εν τω μεταξύ είχε γνωσθή το επεισόδιο που συνέβη με τον γερμανό στρατιώτη και τους εφεδροελασίτες εις τον Άγιο Γεώργιο και οι συχνές αυτές επισκέψεις των Γερμανών εις τον Άγιο Βλάσιο μας ενέβαλαν σε υπόνοιες, που δυστυχώς απεδείχθησαν βέβαιες ύστερα από λίγες ημέρες, δηλαδή το Σάββατο 13 Μαΐου 1944.

Χαράματα, λοιπόν, του Σαββάτου ξυπνήσαμε ξαφνικά από ισχυρά κτυπήματα εις την πόρτα του σπιτιού. Κατέβηκα γρήγορα-γρήγορα και άνοιξα. Ήταν ο ίδιος, ο γνωστός πλέον γερμανός λοχίας, πανύψηλος και φοβερός, συνοδευόμενος από αρκετούς στρατιώτες. Είπε να κατεβούμε όλοι από το σπίτι και να των ακολουθήσουμε το ταχύτερον. Κατάλαβα πως κάτι το κακό συνέβη και χωρίς χρονοτριβή κατεβήκαμε όπως-όπως εγώ, η γυναίκα μου και ο μικρός τότε γιος μου και ακολουθήσαμε τους Γερμανούς. Μας οδήγησαν εις την πλατεία του χωριού, όπου εν τω μεταξύ συνεκεντρούντο και οι άλλοι κάτοικοι του Αγίου Βλασίου, άνδρες, γυναίκες και παιδιά αδιακρίτως ηλικίας.

Δεν μας άφησαν όμως εις τον ελεύθερο χώρο της πλατείας. Μας ενέκλεισαν εντός του σχολείου όλους, τετρακόσιους και πλέον ανθρώπους και ο κίνδυνος να καταρρεύσουν τα παλαιά πατώματα από το βάρος, ήταν μεγάλος.

Μαζεμένοι όπως ήμαστε μέσα εις το σχολείο όλοι οι κάτοικοι κάναμε διάφορες υποθέσεις για το τι μας περίμενε. Είχαμε οπωσδήποτε αντιληφθή ότι οι Γερμανοί αυτήν την φορά ήλθαν εις τον Άγιο Βλάσιο για μεγάλο κακό και η αγωνία μάς έπνιγε.

Σε λίγο οι Γερμανοί διέταξαν δέκα από μας να τους ακολουθούσουν. Μεταξύ των δέκα βρέθηκα και εγώ. Όλοι πίστεψαν και φυσικά εμείς οι δέκα περισσότερο, ότι θα μας πήγαιναν για εκτέλεσι. Ευτυχώς όμως οι φόβοι μας δεν βγήκαν αληθινοί.

Διότι, οι Γερμανοί μάς ήθελαν για αγγαρεία μόνον, δηλαδή για να μεταφέρουμε τι πράγματα που λεηλατούσαν από τα σπίτια και τα καταστήματα και να τα φορτώσουμε εις τα αυτοκίνητά των.»
                                                  (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ στο επόμενο και τελευταίο μέρος)

Το μαρτυρικό Καραμπάσι (Άγιος Βλάσιος) στα 1944 (1)

Στον βολιώτικο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ" της 8ης Ιουλίου 1961, δημοσιεύτηκε το παρακάτω κείμενο που αναφέρεται στις βαρβαρότητες των Γερμανών κατακτητών, που συνέβηκαν στο μαρτυρικό Καραμπάσι: 

Τον Μάρτιον του 1944 οι Γερμανοί, ως εγράφη, προέβησαν εις ευρείας εκτάσεως εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εις το Πήλιον εναντίον των ανταρτικών τμημάτων. Δεν αφήκαν περιοχήν, εις την οποίαν να μη διεισδύσουν. Όλα σχεδόν τα χωριά εδέχθησαν επιδρομές των Ες-Ες και υπέστησαν μεγάλες καταστροφές. Τα αποτελέσματα εκ των εκκαθαριστικών αυτών επιχειρήσεων δεν υπήρξαν τα αναμενόμενα διά τους Γερμανούς, οι οποίοι μάλιστα υπέστησαν σοβαρές απώλειες κατά την διάρκειαν των επιχειρήσεων αυτών, συγκρουσθέντες επανειλημμένως με τους αντάρτες. 

Ολόκληρος ο Απρίλιος του 1944 διέρρευσε με τούς Γερμανούς διατρέχοντας το Πήλιον, πολλοί δε Πηλιορείτες επλήρωσαν με την ζωήν και τις περιουσίες των την θηριωδία των Ες -Ες. 

Αρχάς Μαΐου και ολίγον πριν τερματισθή άνευ ουσιαστικών αποτελεσμάτων το «Κτένισμα» του Πηλίου, οι Γερμανοί, απογοητευμένοι και περισσότερον εξαγριωμένοι έστρεψαν την μήνιν των εναντίον του αμάχου πληθυσμού. Ούτω την 13ην Μαΐου ομάδες Ες-Ες επέδραμον εις τον συνοικισμόν του Αγ. Βλασίου Στρόφυλλον, τον οποίον και ελεηλάτησαν αγρίως. Επυρπόλησαν ακολούθως δέκα τρία σπίτια και εφόνευσαν εξ άτομα, μεταξύ των οποίων και μίαν γυναίκα αποτεφρωθείσαν εντός της οικίας της. Συνέλαβον εξ άλλου περί τους εβδομήκοντα κατοίκους τους οποίους μετέφεραν εις Βόλον και ενέκλεισαν εντός της «Κίτρινης Αποθήκης». Μετά πολλές παραστάσεις και παρακλήσεις οι συλληφθέντες αφέθησαν ελεύθεροι. 

Μετά τριήμερον, δηλαδή την 16 Μαΐου 1944, οι Γερμανοί επέδραμον εκ νέου εις τον συνοικισμόν και προεκάλεσαν και άλλες καταστροφές.

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ

Την ιδίαν αυτήν ημέραν, δηλαδή την 16 Μαΐου οι Γερμανοί κατέστρεψαν τον Άγιον Βλάσιον (Καραμπάσι). Συγκεκριμένως οι Γερμανοί επυρπόλησαν 144 οικίες του χωρίου, τις οποίες προηγουμένως ελεηλάτησαν αγρίως. Μεγάλην δοκιμασίαν υπέστησαν οι κάτοικοι του Αγίου Βλασίου. Συλληφθέντες οι περισσότεροι από τους Ες-Ες οδηyήθησαν εις τα Λεχώνια. Εκείθεν μετεφέρθησαν οι όμηροι εις Βόλον και εφυλακίσθησαν εις την «Κίτρινη Αποθήκη». Εξ αυτών απηλευθερώθησαν οι περισσότεροι, αλλ' αρκετοί δεν εγύρισαν ποτέ εις το χωριό των. Εξετελέσθησαν υπό των Ες-Ες. Τρεις εις Λεχώνια, επτά άλλοι εις  Άγιον  Ιωάννην Κισσού και μερικοί ακόμη εις Βόλον. 

Τα θύματα εν τούτοις των Γερμανών εις Άγιον Βλάσιον υπερέβησαν συνολικώς τα σαράντα, δηλαδή το Καραμπάσι, όπως συνήθως λέγεται ο Άγιος Βλάσιος, επλήρωσε με πολύ αίμα αθώων και με ολοσχερή σχεδόν καταστροφή την εγκληματική μανία των Γερμανών επιδρομέων.

ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΕΙΣ ΤΙΣ ΜΗΛΙΕΣ

Ας σημειωθή επ’ εύκαιρια κατά το χρονικόν αυτό διάστημα επλήγησαν για άλλη μια φορά και αι Μηλιές. Την 2Οην Μαρτίου 1944 οι Γερμανοί είσεβαλον εις Μηλιές και συνέλαβαν εξήντα τέσσερες κατοίκους τους οποίους μετέφεραν εις Βόλον. Εξ αυτών εξετέλεσαν τέσσερες, επτά απέστειλαν εις Γερμανίαν και τους ενέκλεισαν εις το φοβερό στρατόπεδο Νταχάου, ενώ είκοσι πέντε έπεσαν από τις σφαίρες των γερμανικών πολυβόλων την 2 και 3  Απριλίου 1944 εις την περιοχήν Λαρίσης. 
                                                                                       (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ στο 2ο μέρος)

Το Καραμπάσι του Πηλίου

Στη "ΘΕΣΣΑΛΙΑ" της 10ης Μαρτίου 1882, λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση του Πηλίου από τους Τούρκους, που αρχικά εκδιδόταν στην Αθήνα -στον τίτλο έγραφε  ΕΝ ΒΟΛΩ- από τους Αγιολαυρεντίτες αδελφούς Σακελλαρίδη (Θετταλομάγνητας), βρίσκουμε την παρακάτω δημοσίευση. 

Αναφέρεται στο χωριό του Πηλίου Καραμπάσι (=Άγιο Βλάση) από κάποιον που περιηγήθηκε το Πήλιο και τα χωριά του με την υπογραφή Δ. 

Μάλλον είναι η πρώτη καταγραφή-δημοσίευση του χωριού, εκτός των παλιότερων βιβλίων των Δημητριέων και του Ν. Μάγνη που γράφουν ελάχιστα κι απ'όπου πάιρνει ο συντάκτης κάποια στοιχεία. 

Βέβαια αργότερα ακολουθεί ο Αγιολαυρεντίτης κοσμοκαλόγερος Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης που στο περιοδικό του ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ, στην ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ που επιμελήθηκε, καθώς και στο Ημερολόγιό του Η ΦΗΜΗ, κάνει εκτενέστετες καταγραφές και αναφορές.  

Το παρακάτω είναι ένα εξαιρετικό κείμενο που αξίζει να διαβαστεί από το πρωτότυπο. Επειδή όμως είναι κάπως δύσκολο -ειδικά για τους νεότερους- μπορείτε να το διαβάσετε από τη μετάφραση.

«Από το Πήλιο την 8η Μαρτίου 1882

Πάνω απ’ τα Λεχώνια μισή ώρα μακριά και σε ισάριθμη απόσταση κάτω από τον Αϊ-Γιώργη, ανατολικά από τον Άγιο Λαυρέντη σε θέση που περιτριγυρίζεται από θαλλερούς ελαιώνες και καστανιές βρίσκεται η κωμόπολη Καραμπάσι.

Η θέση της μικρής αυτής κωμόπολης, σε σχέση με τις μέχρι τώρα κωμοπόλεις που έγινε λόγος στις επιστολές μου, είναι επίσης θελκτική , γιατί παρότι δεν βρίσκεται στην ίδια οριζόντια γραμμή στο Πήλιο, παρόλα ταύτα κατέχει επιφάνεια σχεδόν πλάγια που βρίσκεται ακριβώς απέναντι απ’ τον Παγασητικό Κόλπο. Αυτή, με την ποικιλία των διάφορων δέντρων έχει μια αρμονία που φαίνεται σαν να είναι αντανάκλαση της όψης των Λεχωνίων, επειδή και εδώ η βλάστηση και η άνοιξη των φυτών και των θάμνων προπορεύεται από τα άλλα χωριά του Πηλίου, παρόλο που λίγη απόσταση νοτιότερα απ’ αυτές χωρίζει την κωμόπολη που αναφέραμε.   

Στην κωμόπολη αυτή για να ανεβούμε με κάποιο συνοδοιπόρο μου, που με παρακολουθούσε σαν αγωγιάτης, διατρέξαμε ανηφορικό και άθλιο λιθόστρωτο δρόμο, μάλιστα δε από το μικρό τοξωτό γεφύρι του ποταμιού και πάνω και φτάσαμε στην πλατεία της κωμόπολης αυτής που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο σχεδόν αγκομαχώντας. Κι αυτό γιατί, μετά από όλες τις ομορφιές που η φύση πλουσιοπάροχα έδωσε στα εδάφη που διασχίσαμε, η ακανόνιστη και τραχιά οδός μας ανάγκασε να βαδίσουμε επί ένα τέταρτο της ώρας πεζοπορία και σε έδαφος που τα σκέλη μας αναγκαζόταν να λυγίζουν άτακτα από τα εμπόδια που βρισκόταν στα πόδια μας.

Η πλατεία που γύρω της υπάρχουν τα καφενεία και τα εργαστήρια έχει σχήμα αλωνιού και σκιάζεται από έναν μεγάλο κι ευτραφή πλάτανο που κάτω από τις ρίζες του περνάει ποτάμι τις τρεις εποχές του χρόνου, εκτός του καλοκαιριού. Την εποχή αυτή το νερό χρησιμοποιείται για την άρδευση των κήπων και των ελαιώνων.

Αλλά αν οι δρόμοι δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση, στην κωμόπολη αυτή υπάρχει η πολύ ζηλευτή συμπεριφορά των κατοίκων και προπαντός η συμφωνία-ομόνοια μεταξύ τους, που είναι άξια μίμησης κι από τις άλλες κοντινές κωμοπόλεις. Εδώ δεν παρατηρεί κάποιος  τις έριδες και τις φιλονικίες που συμβαίνουν στις υπόλοιπες κωμοπόλεις λόγω των κομματικών και της κενοδοξίας.

Θαυμαστό θέαμα είναι οι συσκέψεις τους, που αφορούν  τα συμφέροντα της κοινότητας. Μαζεύονται σχεδόν όλοι σ’ αυτές τις συγκεντρώσεις με αγάπη και ειλικρίνεια σαν μια οικογένεια και εκφράζουν τη γνώμη τους με αξιοζήλευτη αφέλεια και πραότητα. Σημείο των συναθροίσεων είναι η καμπάνα της εκκλησίας και τόπος ο νάρθηκας της εκκλησίας ή το σχολείο. Είναι πραγματικά αυτός ο τόπος συνηθισμένος στην αυτοδιοίκηση και καλά θα κάνει η κυβέρνηση να μην παρασαλέψει τα έθιμα που επικρατούν και να μην αφομοιωθούν με τα δημοτικά, μεταδίδοντας κι εδώ τους τρόπους και τις συνήθειες των διεφθαρμένων διοικητικών υπαλλήλων. Οι οποίοι υπάλληλοι για να ωφεληθούν κάποια μικρά ποσά επεμβαίνουν στα συμφέροντα των κατοίκων, ή μη εγκρίνοντας τους προϋπολογισμούς των δημοτικών συμβουλίων ή εμπλεκόμενοι στα έσοδα που αφορούν τα εκκλησιαστικά και κοινοτικά.

Η κοινότητα Καραμπασίου αποτελείται από δύο κοντινές συνοικίες, του Παλιόκαστρου και του Στρόφιλου με την πρώτη να βρίσκεται από την άλλη μεριά του ποταμιού νοτιοδυτικά που ενώνεται με λιθόχτιστο γεφύρι και που απέχει ένα τέταρτο της ώρας. Η δεύτερη βρίσκεται ανατολικά και σε απόσταση μόλις δέκα λεπτών έχοντας η καθεμιά περί τις τριάντα οικογένειες.  Οι δύο αυτές συνοικίες είναι ωραίες για τις τοποθεσίες τους και αξιομνημόνευτες για περιγραφή. Στο μεν Στρόφιλο είναι το μεγάλο και πανάρχαιο πλατάνι, που από τη ρίζα του πηγάζει άριστο Πινδάρειο νερό, καθώς και το σύδεντρο και το χλοερό έδαφος. Στο δε Παλιόκαστρο υπάρχουν υα ενετική ερείπια και ο τούρκικος μιναρές που σώζεται. Και οι δύο αυτές συνοικίες ήταν οθωμανικές, αλλά από την μεγάλη εθνική Επανάσταση του 1821 εγκαταλείφτηκαν και μείνανε, αφού απαλλοτριώθηκαν και πουλήθηκαν, στην κυριότητα και κατοχή των χριστιανών.

Το Καραμπάσι έχει ένα μόνο Ναό προς τιμήν και στο όνομα του Αγίου Βλασίου, μια δημοτική Σχολή από παλιά, που συντηρούν με τη μεριμνά τους οι κάτοικοι.

Στην κωμόπολη αυτή υπήρξε άλλοτε και για κάποια χρόνια η έδρα του Βοεβόδα, διοικητού του Πηλίου, προτού δηλαδή χτιστεί ο νέος Γώλος [=Βόλος] (περί το 1840) και ως αυτό το χρονικό σημείο που δεν είχε απομακρυνθεί από το Πήλιο, με τη νέα διοικητική μεταρρύθμιση η Βαλιδέ Σουλτάνα.

Εδώ υπάρχει ως τώρα και το μέγαρο που ακριβώς χρησίμευε για διοικητήριο και που οικοδομήθηκε με δαπάνες των χωριών, αλλά που πουλήθηκε προ από δεκαετίας. Σώζονται ακόμη οι αναμνήσεις στα στόματα των επιζώντων γερόντων για την τότε  διοίκηση, την οποία εναλλάξ μεταχειριζόταν τα κόμματα στο Πήλιο.

Αλλ’ ενώ οι τόσο καλοί και ευπροσήγοροι κάτοικοι  έχουν τα δικαιώματα και τα προσόντα, υποπτεύονται μολοντούτο πως οι κρατούντες δεν θα θελήσουν να τους αφήσουν σε ιδιαίτερο δήμο. Αλήθεια, αν αυτό σκέφτονται οι πολιτικοί του τόπου, θα ξεσηκώσουν σε διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις τους κατοίκους του Καραμπασιού, γιατί για κανένα λόγο δεν στέργουν να προσκολληθούν σε κάποια παρακείμενη κωμόπολη. Και πράγματι έχουν δίκιο να μη συγκατατίθενται σε τέτοιο μέτρο, καθόσον ούτε τα συμφέροντά τους συνταυτίζονται με αυτά των γειτόνων τους, ούτε υπάρχει λόγος να σαλευτεί η συμμετρική σχέση τους, αφού και προσόντα και πληθυσμό έχουν ώστε να αποτελέσουν δικό τους δήμο με τις παρακείμενες συνοικίες και τα ανατολικά Λεχώνια.

Στο τέλος οφείλω να σημειώσω ότι δεν είναι λιγότερο ρομαντικά και τα δύο εξωκλήσια που τιμώνται και είναι προς τιμήν του Αγίου Νικολάου και της Θεομήτορος και προπαντός η ανθισμένη και καταπράσινη φύση που αυτή τη στιγμή είναι πάρα πολύ ευχάριστη και θελκτικότατη.

Τώρα πια πηγαίνουμε από το ρομαντικό ξωκλήσι της Παναγίας, δυτικά ακριβώς απέναντι, πλευρά όπου βρίσκεται αειθαλής ελαιώνας που ανήκει στους κατοίκους του Αγίου Λαυρεντίου και ονομάζεται Μπουλιάρη. Πηγαίνουμε στην μονή των Ταξιαρχών που βρίσκεται στην περιφέρεια και ανήκει δικαιοδοσία του Αγίου Γεωργίου. Αλλά , όπως ακούω, πριν από αυτήν θα επισκεφτούμε τη ρομαντικότατη θέση Κουφάλα, για την οποία ελπίζω να γράψω σ’ εσάς και πάλι τις εντυπώσεις μου.                    Δ. » 

1940

Στα χωριά του Πηλίου ανέκαθεν υπήρχαν άνθρωποι που είχαν είχαν κάποια παιδεία και "γνώριζαν γράμματα". Παράλληλα είχαν και το χάρισμα του στιχοπλόκου (ριμαδόρου). Παρόλο που δεν ήταν ποιητές, "ποιούσαν" στιχάκια και μάλιστα με μεγάλη μαεστρία. Τέτοιοι υπήρχαν και στο παλιό Καραμπάσι(=Άγιος Βλάσης) με μεγάλη παραγωγή στίχων και ευτράπελων, που οι παλιότεροι ακόμη τα θυμούνται. 

Γνωστοί Καραμπασιώτες στιχοπλόκοι ήταν οι Λαμπογιάννηδες, οι αδελφοί Ρίζου, οι Κουβαράδες κ.ά.. Την ψηλότερη θέση όμως κατείχαν ο Γιάννης Μακρυγιώργος και ο γνωστός ως Καπίνος, Δημήτριος Ακριβογιάννης -στρατιωτικός και πατέρας του γνωστού στο πανελλήνιο από την υπόθεση των αεροπόρων, Νίκου Ακριβογιάννη. (ΕΔΩ) 
Αυτοί συνεργάζονταν κι έγραφαν στίχους για κάθε τι που συνέβαινε στο χωριό, αλλά και στη γύρω περιοχή. 
Ο Καπίνος μάλιστα γράφει για το φίλο του Μακρυγιώργο: 

"…υπήρχανε και προ αυτού οι Λαμπογιάννηδες, και Ρίζοιδες και οι Κουβαράδες,

αλλά μπροστά σ’ αυτόν δεν πιάνουμε παράδες" ! 

Σήμερα τέτοιοι δεν υπάρχουν πια, καθότι οι κλειστές κοινωνίες των χωριών έχουν "ανοιχτεί" προς τις πόλεις και όχι μόνον. Τα χωριά ερήμωσαν και μόνον τα καλοκαίρια σφύζουν από ζωή. Τα καφενεία, όπου άλλοτε ήταν οι χώροι που μεταξύ μεταξύ των αστεϊσμών και της συζήτησης για τοπικά και ντόπια κοινωνικά θέματα δημιουργούνταν και ευτράπελες καταστάσεις, έκλεισαν. 

Οι κοινωνικές εκδηλώσεις και τα πανηγύρια δεν παράγουν καταστάσεις ευνοϊκές στη σάτιρα, αφού πια είναι απλές κοινωνικές εκδηλώσεις!  

Ο Μακρυγιώργος όμως έγραψε και στίχους, όπου περιέγραφε και γεγονότα που συνέβηκαν στην Ελλάδα, στο Βόλο κ.ά. 

Σήμερα ένα ποιηματάκι του για την ημέρα, μαζί με τα ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ στην Πατρίδα! 

Είναι από τη συλλογή που παραχώρησε ευγενικά η Αγιοβλασίτισσα εγγονή του Λίτσα Χ-Μ στο Νίκο Μαστρογιάννη και με μεγάλη χαρά αναρτώ!  

1940

Ο Μουσολίνι προ καιρού πήρε την Αλβανία

με όνειρο προέλασι εις την Μακεδονία.

Αλλά κατατροπώθηκε από τα φανταράκια

στη θάλασσα τον καρτερούν τα ένδοξα ναυτάκια.

Για να τον ρίξουν στο βυθό εκεί για να χορτάση

σε έδαφος ουδέτερο ποτέ δε θα πεινάση.

Τ' Αϊ-Βλασιού

Σαν σήμερα τ’ Αϊ-Βλασιού στο Καραμπάσι

(Του Αγίου Βλασίου σήμερα. Ας "γιορτάσουμε τον Άγιο" με την παρακάτω εγγραφή, λίγο διαφορετικά!)

Στο παλιό Καραμπάσι (Άγιο Βλάσιο) του Πηλίου,την περίοδο του μεσοπολέμου, η ζωή ήταν αρκετά καλή. Οι άνθρωποι εργατικοί, φιλοπρόοδοι, φιλειρηνικοί, γλεντζέδες αλλά και πεισματάρηδες, τα …έφερναν βόλτα.

 Η πολυμελής οικογένεια Βολιώτη με καταγωγή τη Δυτ. Μακεδονία, ήταν από τις λίγες που καταγινόταν με το εμπόριο γενικά και είχε προκόψει αρκετά. Ο πόλεμος όμως, όπως και άλλες καραμπασιώτικες οικογένειες, τους άφησε «καμένους», αφού το χωριό σχεδόν ολόκληρο πυρπολήθηκε στις 13 Μαΐου 1944. Αυτή η οικογένεια επιπλέον, πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος. Ο Βλάσης, ένα απ’ τα πολλά αδέλφια, κάηκε ζωντανός όταν οι Γερμανοί έκαψαν τα κτήριά της. Είναι τα οικήματα (που αναφέρονται στη δημοσίευση) και που παλιότερα υπήρχαν παρακάτω απ’ την Κάτω πλατεία του χωριού, που σήμερα είναι χώρος στάθμευσης.  

Απόσπασμα από μαρτυρία του Άρη Βολιώτη στο περιοδικό «Εν Βόλω», τχ 17,2005, σελ. 32-33, που ήταν αφιερωμένο στη «Διασκέδαση».

Ένα όμορφο κείμενο που παραπέμπει σ’ άλλες εποχές του καραμπασιώτικου βίου. Απολαύστε το: 

Αντιγραφή από το δίτομο έργο
 "Άγνωστες πτυχές της Κατοχής και της Αντίστασης κλπ"της Νίτσας Κολιού

Καραμπάσι

Καραμπάσι ή Άγιος Βλάσης Πηλίου 

κατά Ζωσιμά Εσφιγμενίτη στο ημερολόγιό του "Η ΦΗΜΗ" του 1887

Φωτογραφία-καρτποστάλ επιζωγραφισμένη του Στ. Στουρνάρα
(αντιγραφή από το ΔΗΚΙ Βόλου)

Καραμπάσι 1911

Εμπορικός οδηγός Βόλου- Πηλίου- Αλμυρού -1911, 

Πληροφορίες για το Καραμπάσιον ή Άγιος Βλάσης Πηλίου.