Του Λαζάρου

Μια εξαιρετική καταγραφή του εθίμου των κοριτσιών που λένε το Λάζαρο! 

" Ἐννέα ἡμέραι μένουσιν ἔτι μέχρι τῆς Κυριακῆς του Πάσχα, ἡ δ' ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἑορτάζει τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν τοῦ Λαζάρου. Ἡ ἡμέρα αὔτη συγκατελέχθη ὑπὸ τῶν προαποθανόντων καλογήρων μεταξὺ τῶν ἐπισήμων, καθ' ἂς παῖδες περιερχόμενοι ἀπὸ οἰκίας εἰς οἰκίαν, χαιρετωσι τους κατοίκους διὰ καταλλήλου ἄσματος.

Ἀλλ' ἐνῶ  κατὰ τὰς λοιπὰς τὰ ἄσματα ψάλλονται ὑπὸ παίδων ἀρρένων, τὸ Σάββατον τοῦ Λαζάρου μόνον κοράσια ψάλλουσιν. Εἶνε ἡ σειρὰ των.

Ἀπὸ πρωίας μικραὶ ὁμάδες κορασίων, μετὰ καλαθίων ἐν χερσίν, ἐν οἶς θέτουσι τὰ προσφερόμενα δῶρα, περιέρχονται σεμναὶ τὰς οἰκίας, ἴνα ψάλωσι τὸν Λάζαρον.

Τὰ κοράσια ταῦτα δὲν κρατούσιν εἰς χείρας ὅ,τι τὰ κοράσια τῆς Ἀττικῆς, ὁμοίωμα τουτέστι τοῦ Λαζάρου. Σημειωτέον προσέτι ὅτι τὰ δῶρα, ἄτινα δίδωνται τὴν ἥμεραν αὐτήν, συνίστανται ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον εἰς ὠὰ λευκά.

Ἐννοεῖται ὅτι ἐνοχλήσεις καὶ ὑπαινιγμοὶ ἐκ μέρους ζωηρῶν νέων καὶ γραιῶν δὲν λείπουσιν, ὅταν μάλιστα ἡ ἡλικία κορασίου τινὸς εἶνε ὀλίγον προκεχωρημένη. Ὅταν λ.χ. ἀποτελειώσωσι τὸ ἄσμα καὶ περιμένωσι τὸ δῶρον, τοῖς λέγουσιν : Αὐγὸ ἢ γαμπρὸ θέλετε; Αὖτα κοκκινίζουσι, χαμηλώνουσι τοὺς ὀφθαλμούς, καὶ τὰ πονηρά... ἀναγκάζονται νὰ ψευσθῶσι, λέγοντα: Αὐγό.

Εἶνε ὡραῖον νὰ βλέπη τὶς τὰς ὁμάδας ταύτας ἀδούσας ὁμοφώνως τὸ ἔτι ὡραιότερον ἄσμα των.

Καλὴ μέρα σας, καλὸ πουρνό σας,

Καλῶς ἤρθαμι στ’ ἀρχοντικό σας.

λέγουσιν ἐξ ἀρχῆς, καὶ ἀκούραστα τὰ ἀθῶα κοράσια, γελώντα ἐξ  ἀγνώστων αἰτίων, χαρωπά, ὡς ἡ  προσεγγίζουσα Πασχαλιά, καὶ ἀνθηρά, ὡς ὁ ἐπερχόμενος Μάϊος, ἑξακολουθοῦσι τὸ τρυφερὸν των ἄσμα :  

Κορασίδες μας σταυρὸ σταθεῖτε

νὰ τιμήσουμε καλὸν ἀφέντη

Χαῖρε ἀφέντη μου, χαῖρε καλέ μου. " [...]

Πηλιορείτικο Πάσχα (6)

Ο αγιοβλασίτικος Επιτάφιος με διπλές βιολέτες
περασμένες στην κλωστή,
καμέλιες πλουμίδια και γιρλάντες
από άνθη πικροκαστανιάς.

Στολισμός Επιταφίου

Ο Γεώργιος Αδρακτάς, ο τσαγκαραδιώτης πεζογράφος και δημοσιογράφος (κάποτε συντάκτης και στο βολιώτικο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ) που έγραψε ηθογραφικά διηγήματα της πηλιορείτικης ζωής, συνεχίζοντας  -από ΕΔΩ κι  ΕΔΩ - το κέιμενό του για τη Μεγάλη Εβδομάδα στο περιοδικό ΕΒΔΟΜΑΣ -1890, γράφει για το στόλισμα του Επιταφίου στο χωριό του. 

Το ίδιο ακριβώς έθιμο επικρατούσε σ' όλα τα χωριά του πηλιορείτικου βουνού, το βράδυ της Μ. Πέμπτης μετά τη Σταύρωση ή την αυγή της Μ. Παρασκευής πριν την Αποκαθήλωση.

Ο στολισμός γινόταν με κυπαρίσσι σαν «αστάρι-υπόστρωμα» από τον περίβολο της εκκλησίας ή από το κοιμητήριο του χωριού και λουλούδια από τις γλάστρες, τις αυλές των σπιτιών  και από δέντρα. Σήμερα το έθιμο συνεχίζεται απλουστευμένο, αφού τα άνθη συνήθως πακεταρισμένα είναι...αγορασμένα και εξ Ολλανδίας με τα κουβούκλια των Επιταφίων σκαλιστά!  
Ο στολισμός του κουβουκλίου των Επιταφίων ήταν πάντα ένα «γεγονός» στις εκκλησίες των χωριών και στις ενορίες της πόλης του Βόλου. Γι’ αυτό κι οι τοπικές εφημερίδες, διαχρονικά, την επομένη είχαν πάντα στήλες-αφιερώματα σ’ αυτό.

Εκεί διαβάζουμε όμορφες περιγραφές, καθώς και ονόματα των "κορασίδων, νεανίδων και κυριών" που συμμετείχαν στο στόλισμα!

Δείτε επίσης:  ΕΔΩ  κι  ΕΔΩ (στο ΦΙΡΙΚΙ) 

Πηλιορείτικο Πάσχα (5)

Ένα έθιμο παλιό και ξεχασμένο, θορυβώδικο κι επικίνδυνο.

Μια παμπάλαιη συνήθεια που τη συναντάμε σε πανελλαδικό επίπεδο, είναι οι πυροβολισμοί. 

Σ’ όλες τις κοινωνικές χαρές,(αρραβώνας, γάμος, εκλογική νίκη κλπ) αλλά και το Πάσχα! «Τ’φεκιές» στο Πήλιο, «μπαλωθιές» στην Κρήτη, «μπαταριές», «κουμπουριές» αλλού!

 Οι πασχαλινοί πυροβολισμοί έχουν την αρχή τους στο θόρυβο που έκανε με την Ανάσταση του ο Χριστός, όταν «συνέτριψε τας χαλκάς πύλας του Άδου».
Οι  πηλιορείτικες «τ’φεκιές» ή «μπαταριές», θέλουν να δηλώσουν σ’ όλους πως το Πάσχα είναι η πιο χαρμόσυνη  μέρα!

Δεν είχανε όμως όλοι όπλα για να ρίχνουν κι επιπλέον αυτό ήταν ασχολία των ενηλίκων! Έτσι βρήκαν τρόπο τα μεγάλα παιδιά-έφηβοι και κάποιοι ενήλικες, να «κάνουν κρότο», όπως πχ στην Κάλυμνο με τους δυναμίτες στα βουνά. [Για τα παραπάνω υπάρχει αναφορά (ΕΔΩ)] 
Κάτι αντίστοιχο έκαναν και στη Σκιάθο. Να και η απολαυστική αναφορά:

Όμως:

Η αναστάσιμη νύχτα, αλλά κι η Δεύτερη Ανάσταση, στο Καραμπάσι(=Άγιο Βλάση Πηλίου) και στον Αϊ-Γιώργη παλιά είχε και τις … «κάνες»!

 Ένα θορυβώδες έθιμο που δεν υπάρχει πια και που άρχιζε απ’ την Μ. Παρασκευή! Και βέβαια, ήταν δραστηριότητα συνήθως των «μεγάλων» αγοριών του χωριού.

Να τι σκαρφίστηκαν κι εφάρμοσαν: Σ’ όλα σχεδόν τα σπίτια υπήρχαν παλιά όπλα πχ καριοφίλια, γκράδες, σισανέδες συνήθως εμπροσθογεμή, που ήταν αχρείαστα, άχρηστα, σαπισμένα κι οξειδωμένα. Οι νεαροί έφηβοι κι οι μεγαλύτεροι, τα έπαιρναν, έκοβαν τη μεταλλική κάνη τους και χρησιμοποιούσαν το πίσω κομμάτι της (περίπου είκοσι εκατοστά) που είχε και τρύπα για εκτόνωση αερίων. Τότε έβαζαν μέσα στην τρύπα της πρώην κάνης έναν πίρο ίδιου πάχους με τη διάμετρο της κάνης κι ελαφρώς μεγαλύτερου μήκους απ’ αυτήν. Μετά έδεναν-ένωναν  με χοντρό σύρμα ή λεπτό οικοδομικό σίδερο το κάτω μέρος του σωλήνα με τον πίρο. Στο σημείο κρατήματος έβαζαν πανί, για να μην τραυματιστούν στα δάκτυλα… Δημιουργούσαν έτσι  ένα σύστημα που το λέγανε «κάνη» κι όταν το «γέμιζε» κάποιος με εκρηκτική ύλη και το πίεζε απότομα, γινόταν η έκρηξη με σκοπό την πρόκληση μεγάλου βρόντου!  

Τα εκρηκτικά υλικά που γέμιζαν τις «κάνες», ήταν συνήθως το «χλωρικό»(=χλωρικό άλας καλίου) σαν βάση και μετά συμπλήρωναν με πυρίτιδα(=μπαρούτι) μαύρη που ήταν η φτηνότερη ή και με άκαπνη (μίγμα). Πολλές φορές αν δεν εύρισκαν «χλωρικό», χρησιμοποιούσαν καψούλια φυσιγγιών κυνηγιού ή για μικρότερες «ριξιές» το υλικό των σπίρτων που έξυναν και που φτιαχνόταν απ' το ίδιο υλικό. 

Το «χλωρικό» ήταν γνωστό στους  χωριάτες, απ’ τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Κατασκεύαζαν απλές χειροβομβίδες και βαρελότα!

Επί το έργον!

Αφού γινόταν το γέμισμα, ο νεαρός, χτυπούσε δυνατά την «κάνη» απ’ την μεριά του πίρου σε σκληρό τοίχο, κρυμμένος και προστατευμένος πίσω από αγκωνάρι. Αυτό γινόταν για να αποφύγει κάποιος το «κλώτσημα»(=οπισθοδρόμηση), οπότε και την πρόκληση ατυχήματος.  Απ΄ την ισχυρή πίεση του πίρου στον πάτο του πυροσωλήνα-κάνης, γινόταν η έκρηξη του υλικού κι ο θόρυβος ήταν φοβερός! Και βέβαια τ’ αγκωνάρια… κατάμαυρα! Τα ατυχήματα -ευτυχώς μικρά- παρ’ όλες τις προφυλάξεις δεν έλειπαν!

Καθένας είχε το δικό του «μετερίζι», πιάνοντας συνήθως θέση νωρίτερα απ’ την ακολουθία της Ανάστασης και της Αγάπης, κυρίως σε κτήρια γύρω απ’ την εκκλησία! Κι ανήμερα γλεντώντας στις γειτονιές και στα σπίτια, άκουγε κάποιος να ρίχνουν με τις «κάνες» τους.

Τα μικρότερα αγόρια του Δημοτικού, οι γαβριάδες, ακολουθώντας τ’ αχνάρια των μεγαλύτερων, έμπαιναν κι αυτά στο …πνεύμα κατασκευάζοντας μικρές κάνες από «ρεζέδες»(=μεντεσέδες, πορταδέλες). Έψαχναν κι έβρισκαν παλιούς ρεζέδες από παλιόπορτες και στο θηλυκό κομμάτι τους έκαναν το ίδιο που κάνανε οι «μεγάλοι» με τις κάνες. Στη θέση του πίρου έβαζαν χοντρά κομμένα καρφιά. Επίσης πολλές φορές αντί για ρεζέδες χρησιμοποιούσαν αυτούσια τα μεγάλα άχρηστα χειροποίητα κλειδιά από τις παλιές πόρτες, που στο κάτω τους μέρος είχαν τρύπα.

Ο κρότος βέβαια που έβγαινε ήταν μικρός κι ανάλογος με το γέμισμα που ήταν πάντα ξύσμα σπίρτων!

Τους καιρούς της δικτατορίας ήταν επόμενο(!), αλλά κι άλλοτε, να απαγορευτούν οι «κάνες» όπως άλλωστε κι οι «μπαταριές», καθώς κι η χρήση βαρελότων κλπ συναφών!

Αν φέτος στην Ανάσταση πέσουν βαρελότα και τ'φεκιές, ας μην καταπτοηθούμε ή σκανδαλιστούμε όπως οι γριές του Παπαδιαμάντη. Είναι ένα έθιμο και ας κρατηθεί, έστω και με λιγότερο θόρυβο! Αλλιώς η Πασχαλιά θα είναι "μούτ'κην" (=βουβή)!

Καλή Ανάσταση! Καλό Πάσχα!

Πηλιορείτικο Πάσχα (4)

Λαμπάδες, κεριά, "Νύμφια" και φάκλες(*) !

Ο Γεώργιος Αδρακτάς συνεχίζοντας -από ΕΔΩ- το κέιμενό του για τη Μεγάλη Εβδομάδα στο περιοδικό ΕΒΔΟΜΑΣ -1890, γράφει για τα παραπάνω τσαγκαραδιώτικα έθιμα:

(*) φάκλα > fasciculus(λατινικό )=δεσμίδα  & fascis=φάκελος, δέσμη >ο φάσκωλος- φασκώλιον (ελλην)= σάκος για ρούχα >φασκιά=μωρό δεμένο γύρω- γύρω με πανιά. 

Τα βάγια των Βαΐων

Μια πολύ όμορφη περιγραφή(*)  του εθίμου της Κυριακής των Βαΐων στο Πήλιο, από τον τσαγκαραδιώτη  λόγιο Γεώργιο Αδρακτά:

(Περιοδικό ΕΒΔΟΜΑΣ, τχ 13, 31-3-1890)

(*) 1.  Το κείμενο όπως κι όλα τα γραπτά του Αδρακτά είναι στη λόγια γλώσσα της εποχής του.

     2.  μαϊτιαίς-μαϊτχιές= οι κίτρινες (μονές) βιολέτες

Πηλιορείτικο Πάσχα (3)

Έθιμα του Πάσχα ...συνέχεια 

     Το κάψιμο του Ιούδα

      Το απόγευμα του Πάσχα, μετά την Αγάπη (στο Πήλιο γίνεται τ΄απόγευμα ενώ αλλού το μεσημέρι) κι «ίσια μι τ’ν ώρα»,  είχαν σ’ όλα τα χωριά το «κάψ’μου τ’ Ιούδα, τ’ τρισκατάρατου»! 
      Οι χωρικοί πριν μέρες, έφτιαχναν ένα ομοίωμα –ανδρείκελο- του προδότη μαθητή και το κρεμούσαν σε ικρίωμα στην αυλή της εκκλησίας ή στο καμπαναριό. Ήταν φτιαγμένος από παλιόρουχα παραγεμισμένα με πίτουρα κι άχυρο.  Πριν τον κάψουν τον καταριούνταν, τον πετροβολούσαν, τον πυροβολούσαν και μετά στο τέλος, κάποιος του έβαζε φωτιά μέσα σε φωνές και αλαλαγμούς!  

Έτσι, ξορκίζοντας αυτόν που πρόδωσε το Χριστό κι επειδή «ουδείς αγαπά τον προδότη» τελείωναν την τελετή- έθιμο του μίσους, με χορό συνήθως στον ίδιο χώρο της εκκλησίας ή στην παρακείμενη πλατεία. Είχε πια εξοβελιστεί το κακό, είχαν βγάλει τ' απωθημένα τους όπως πχ και στο ανάθεμα (ΕΔΩ) κι είχαν δείξει την αγάπη τους μετά την ...Αγάπη!
Και βέβαια όταν καιγόταν «ι προυδότ’ς» πατούσαν πάνω στις στάχτες με μανία!

Για το ίδιο έθιμο γράφει κι ο Παπαδιαμάντης στην "Παιδική Πασχαλιά":

Επίσης γνωστά ήταν τα παρατράγουδα με τους Εβραίους της περιοχής μας, από τον «απαίδευτο» λαό. 

Η παρακάτω ανακοίνωση-εγκύκλιος του τότε δεσπότη Ιωακείμ, μας βάζει στο κλίμα της εποχής, αλλά και μας δείχνει τον "ανθρωπο" Ιωακείμ, που στην Κατοχή -εκτός των Ελλήνων- βοήθησε μαζί με τον ραβίνο του Βόλου Πεσάχ και τον Χελμ. Σέφελ, έμπορο και πρόξενο της Γερμανίας στην πόλη, τους Εβραίους της περιοχής μας!

Και ο Γιαν. Κορδάτος δημοσιεύοντας στη ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ ένα τραγούδι της Μ. Βδομάδας, γράφει:

Τέλος, είναι γνωστή η τότε (;) αντιπάθεια προς τους Εβραίους κι αιτία ήταν η αμάθεια, η γενίκευση, η ζηλοφθονία για τον πλούτο μερικών Εβραίων εμπόρων κι ο φανατισμός κάποιων εκ των Πηλιορειτών. Έτσι: 

Σ’ ένα απομακρυσμένο πηλιορείτικο χωριό έμεινε διανυκτερεύοντας εκεί, ένας απ’ τους πλανόδιους εβραίους εμπόρους υφασμάτων, απ' τους πολλούς του Βόλου. Στο καφενείο όπου καθότανε εν μέσω τσίπουρου και αντιπάθειας, του επιτέθηκε χωρικός, ξυλοκοπώντας τον, γιατί αυτός σαν Εβραίος …σταύρωσε το Χριστό!  

Διαβάστε: «Μια Πασχαλιά του παλιού καιρού» , Κ. Λιάπης- ΩΡΕΣ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ

Πηλιορείτικο Πάσχα (2)

Έθιμα του Πάσχα 

Σπύρος Βασιλείου- Πασχαλιάτικη κάρτα

Ένα κείμενο του γνωστού δασκάλου, λαογράφου και ερευνητή Γιώργου Θωμά στη ΘΕΣΣΑΛΙΑ (Πάσχα, 14-4-1963):

Πηλιορείτικο Πάσχα (1)

(Επειδή μπήκαμε "στ' Βαϊουβδουμάδα" και στην τελική ευθεία για την Πασχαλιά)

Έθιμα

Τα έθιμα την περίοδο του Πάσχα στο Πήλιο παλιά, ήταν αρκετά. Σήμερα ελάχιστα διασώζονται κι αυτά που έχουν επικρατήσει σχεδόν πανελλαδικά. 

Ας τα δούμε αναλυτικά, αφού πρώτα αναφερθούμε σ' αυτά τα ελάχιστα που έγραψε ο αγιολαυρεντίτης Σωκρ. Βαμβάκος στη μονογραφία του για τον Άγιο Λαυρέντιο στα 1927:

1.    Πυροβολισμοί:  Έρχονται από τα χρόνια της τουρκοκρατίας -όπως και σ’ όλην την Ελλάδα- και με αφορμή την Ανάσταση του Χριστού, οι Πηλιορείτες με γκράδες, καριοφίλια κι άλλα λιανοτούφεκα έριχναν «μπαταριές». Παρ’ όλες τις διαμαρτυρίες των αστυνομικών που ήταν στα χωριά το έθιμο καλά κρατούσε! Ξεκινούσε το τουφεκίδι  απ’ το βράδυ της Ανάστασης, συνεχιζόταν όλη τη μέρα στα σπίτια και το απόγευμα στη Β΄ Ανάσταση στην πλατεία!

Να τι γράφει παλιά βολιώτικη εφημερίδα του 1880:

«Έν εισέτι διατηρείται έθος επιβλαβές, το πυροβολείν κατά την Ανάστασιν του Χριστού και κατά τας τρεις ημέρας της εορτής.  Όπερ έθος έχει αφετηρίαν την επίδειξιν κατά της τυραννίας υφ’ ης διατελούμεν και διατελούσι οι δούλοι αδελφοί μας  Έλληνες, οίτινες πάσαν υφίστανται καταπίεσιν και τυραννίαν. Δέον το βάρβαρον αυτό έθος των πυροβολισμών  να εγκαταλειφθή δια παντός, διότι πολλά μετρώνται τα θύματα κατ’ έτος.»
Τα διπλανά πηλιορείτικα χωριά προσπαθούσαν να παραβγούν στις τουφεκιές! Ήθελαν το  καθένα να είναι το πιο βροντώδες και θορυβώδικο!  

Στα χωριά Πορταριά και Μακρινίτσα μάλιστα, τουφεκούσαν απ’ τις πλατείες τους, τους απέναντι κοντοχωριανούς τους, συναγωνιζόμενοι μεταξύ τους. Γινόταν ένας πραγματικός πόλεμος! Φαίνεται πως κρατούσε για πολύν καιρό η διαμάχη μεταξύ των χωριών και με την ευκαιρία της Ανάστασης αναζωπυρώνονταν τα πάθη! 

2.  Το μοίρασμα των αυγών: Σε κάποια χωριά, πάλι το απόγευμα του Πάσχα, οι επίτροποι της εκκλησίας μοίραζαν τα αυγά που είχαν μαζέψει το βράδυ της Ανάστασης στους χωριανούς κι αυτοί τσούγκριζαν μεταξύ τους λέγοντας ευχές. Αυτά τ’ αυγά μετά προσφέρονταν μαζί με κρασί σ’ όλο το παρευρισκόμενο εκκλησίασμα. (Σήμερα κάποιοι ναοί μοιράζουν το βράδυ μετά τη λειτουργία της Ανάστασης κόκκινα αυγά)

3.   Το κρεμασμένο αυγό:  Οι νεαροί κρεμούσαν πάνω στον πλάτανο της πλατείας ένα κόκκινο αυγό και προσπαθούσαν να «του ματιάσ’νι(ε)» πυροβολώντας το!  Ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα αφού γινόταν με μονόβολα σκάγια (=μιας βολίδας) κι αυτός που τελικά το κατάφερνε, επευφημούνταν.

4.   Ο  χορός:  Ήταν το επιστέγασμα της πασχαλιάτικης μέρας αυτός ο χορός στο τέλος της ακολουθίας της Αγάπης και μετά το κάψιμο του Ιούδα. Τα ντόπια «νταούλια» παίρνανε θέση κι ο χορός ήταν γενικός. Πρώτοι ξεκινούσαν ο παπάς κι οι προεστοί. Σε κάποια χωριά παλιότερα, όταν δεν το ήθελαν ή ήταν απρόθυμοι οι προεστοί, δεν γινόταν ο χορός!

5.  Τα βαφτιστήρια κι οι νονοί: Στο Πήλιο οι νονοί δέχονταν τα βαφτιστήρια τους φιλοξενώντας τα τη Δεύτερα του Πάσχα. Τα παιδιά προσφέρανε στους νονούς κουλούρες, κόκκινα αυγά και μπακλαβά. Ο νονός τα φίλευε με ασημένιο ή χρυσό νόμισμα και γλυκά όταν έφευγαν. Το έθιμο αυτό υπάρχει μόνο στα χωριά μας και συνεχίζεται ως τα σήμερα.

6.   Το ψήσιμο των αρνιών: Ενώ σ’ όλη την Ελλάδα ο οβελίας ψηνόταν ανήμερα το Πάσχα, στο Πήλιο στα παλιότερα χρόνια ψηνότανε τη Δευτέρα. Ανήμερα έτρωγαν τη μαγειρίτσα και την Τρίτη κρέας με πατάτες στο φούρνο.

7.    Τα αερόστατα: Σε αρκετά χωριά το απόγευμα του Πάσχα μαζί με τις κούνιες, τις φωτιές, την πυρπόληση του Ιούδα, τις μπαταριές, τις κάνες και το χορό, σήκωναν και τ’ αερόστατα. Συνήθως κοντά στην εκκλησία ήταν ο τόπος πετάγματος. Κατασκευές από πολύχρωμα χαρτιά και σπουπί αναμμένο, σηκωνόταν στο λαμπριάτικο  ουρανό. Ήταν ένα έθιμο που εξέλιπε λόγω των …πυρκαγιών! Αρκετές φορές έπαιρναν φωτιά τα «λιοπερίβουλα κι τα ρ’μάνια» όταν τα αερόστατα έπεφταν φλεγόμενα μέσα σ’ αυτά.