Πηλιορείτικες Παροιμίες & Φράσεις (1)

      
§         Αγαπούσι η Μάρου του χουρό, πήρι άντρα ζουρνατζή. (ο ζουρνατζής=οργανοπαίχτη του ζουρνά-πίπιζας).

§         Άγνεστα κι αύφαντα στην τέμπλα κριμασμένα. (τέμπλα=απλώστρα)

§         Άγρια –ούρμα , τάμασει. (άγρια-ούρμα=ανώριμα-ώριμα)

§         Άι  παλ’κώσ’ ! (παλουκώνομαι= δε σαλεύω, μένωι στη θέση μου) 

§         Ακριβός στα πίτυρα κι φτ'νός σ' αλεύρ'

§         Άλλα λέει η θεια μ’, άλλα ακούν τ’ αυτιά μ’

§         Άλλα τα μάτια τ’ λαγού κι άλλα τ’ς κουκουιάβας

§         Άλλους έχ’ τ’ όνουμα κι άλλους τ’ χάρ’.

§         Άμα άκουε ι Θιός τα κουράκια θα ψοφούσαν ούλα τα γουμάρια.

§         Άμα δεν κλα΄ψ’ του πιδί , η μάνα τ’ β’ζί δεν τ’ δίνει.

§         Άμα στου Καραμπάσι γαμπρός θέλ’ς να γίν’ς πρέπ’ κουρόμπλα να λες κι τσίπ’ρου να πίνεις (κουρόμπλα=αερολογίες, πολλή φλυαρία, Καραμπάσι= Άγιος Βλάσης)

§         Άμα τσιάζ’ απού ψάργια, τρώει κι τ’ς τσέρουλις. (τσιάζου=επιθυμώ)

§         Ανύπαντρους προυξενητής για ελόγου του γυρεύει.

§         Απ’ τη ζέστα κι την πύρα, σ’ είδα αγάπη μ’ κι σι πήρα. (πύρα= κάψα)

§         Απόμ’νει πανί μι πανί (=είναι απένταρος)

§         Απού έξου μπέλα μπέλα κι απού μέσα κατσιβέλα. (μπέλα=άσπρη-ωραία, κατσιβέλα=μελαμψή- τσιγγάνα)

§         Απού του ντιπ τ’ ουλότιλα, καλή ν’ κι η Παναγιώτινα

§         Ας πάει κι του παλιάμπιλου.

§         Αυτός έχει γιρό πιπίνι. (=είναι καλλίφωνος)

§         Αυτός ζ΄γιάζ’ απ’ τσ’ αλαφριές. (=είναι ελαφρόμυαλος)

§         Αυτός σι πιρνάει άβριχουν απού πέρα

§         Αυτός σι πιρνάει άβριχουν στα Τρίκιρ’. (άβριχουν=άβρεχτον, Τρίκιρ’=Τρίκερι)

§         Αυτός του χαβά τ’.

§         Αυτού απ’ είσι ήμανε κι ιδώ απ’ είμι θάρθεις.

§         Βαράει του σαμάρ’ ν’ ακούσει του γουμάρ’.

§         Βγάν’ απ’ τη μύγα ξίγκι.

§         Βρήκι τουν όντο τσ’.  (όντος=το ταίρι)

§         Για ψάλτ’ τουν στείλαμι, ζουρνατζής βγήκι

§         Γίν΄κι η κ’λιά τ’ νταούλι.

§         Γίν’κι άσπρους σαν πανί. (=φοβήθηκε)

§         Γίν’κι παντζιάρ’ απ’ τ’ ντρουπή τ’. (=κοκκίνησε)

§         Γιος ι γαμπρός δε γίνιτι κι η νύφη θυγατέρα.

§         Γράψι κι κλάψι.

§         Δ’λειά δεν είχι ι διάουλους, γ*μ**σι τα πιδιά τ’.

§         Δε δίν’ νιρό στουν Άγγελό τ’.

§         Διάουλους να σι χουρέψ’.

§         Δώθι παν κι άλλοι.

§         Έβαλι του κιφάλ’ τ’ στου ντουρβά.

§         Έβαλι του λύκου να φ’λάξει τα πρόβατα.

§         Είδι ι σαλός του μιτσ’σμένον κι φουβήθκι. (σαλός=τρελός, μιτσ’σμένος=μεθυσμένος)       

§         Είδι τουν ουρανό σφουντύλι κι τ’ άστρα μακαρόνια.

§         Είμαστι πάτσι κι πόστα.

§         Είνι αλλ’νού παπά βαγγέλιο.

§         Είνι για τα παγγύρια.

§         Είνι για του γάιδαρου καβάλα.

§         Είνι για του διάουλου πισκέσι.

§         Είνι ντινικές ξιγάνουτους

§         Έκανι τ’ν τρίχα, τριχιά.

§         Έκανι του υνί σουβλί κι του ζουρνά καΐκι.

§         Εμ μαλάτα, εμ γαλάτα, εμ τ’ αρνί θηλ’κό

§         Εμ φτιξής, εμ μπασλής (φτιξής=φταίχτης, μπασλής=φωνακλάς)     

§         Έμαθα γδυτός κι ντρέπουμι ντυμένους.

§         Έμαθα να μπελονιάζου κι κατρώ (ή γ*μ*) του μάστορή μου. (μπελονιάζου=βελονιάζω)

§         Έπισι του νιρό στου ζάχαρη

§         Έφαγι τα λυσιακά τ’.

§         Έφαγι τουν αγλέουρα.

§         Έφκιασι του καλάμ’  τ’φέκι.

§         Έχ’ απλουμένουν τραχανά.

§         Έχ’ χισμένη τ’ φουλιά τ’.

§         Έχασι η Βινετιά βιλόνι    

§         Έχασι τ’ αυγά κι τα κουφίνια.

§         Έχι τα πόδια σου ζιστά την κιφαλή σου κρύα, γιατρού δεν έχεις χρεία.

§         Η αλπού ικατό χρονού, τ’ αλπόπλο ικατόν δέκα (αλπόπλο=αλεπόπουλο)

§         Η κυρά η Παπαντή μαζών’ τ’ς γιουρτές μες στου σακκί.

§         Ή τέτχιους, ή πάντγιους (υβριστικό)  (=ο ακατονόμαστος)

§         Η τιμή τιμή δεν έχ’ κι χαρά στουν που την έχ’.

§         Ήθελέ στα κι παθέ στα.

§         Ήλιους κι βρουχή, παντρεύουντι οι φτουχοί. Ήλιους κι χιόνι παντρεύουντι οι γειτόν’.

§         Θα μας ξιδουκ’μάσει η Θιός. ( ξιδουκ’μάσει-ξεδοκιμάσει =τιμηρήσει) 
§     Πάγει η κουλιγιά. (κολιγιά= συνεταιρισμός)

§         Θα σι λιανίσου.

§         Θα φάμι τα μ’στάκια μας.

§         Ι βασιλ΄κός κι αν μαραθεί τη μυρουδιά την έχει.

§         Ι γέρους είνι κλειδουνιά στου σπίτ’. (η κλειδουνιά=κλειδαριά)

§         Ι γέρους θα πάει ή απού πέσ’μου ή απού χέσ’μου.

§         Ι κ’φός τα ουντίζει. (κ’φός=κουφός, ουντίζι=ταιριάζει)

§         Ι καλός ι μύλους ούλα τ’ αλέθ’

§         Ι κόσμους το ’χει τούμπανου κι αυτός κρυφό καμάρι.

§         Ι λόγους σου μι χόρτασι κι του ψουμί σου φάτου.

§         Ι λύκους κι αν ηγέρασι κι άσπρισι του μαλλί τ’, μήτι τη γνώμη τ’ άλλαξι μήτι κι τ’ν κιφαλή τ’.

§         Ι μουφλούης άμα μουφλουέψ’, τα παλιά διφτέρια ανοίγει.(ο μουφλούζης= κακοπληρωτής, μουφλουζεύου=χρεωκοπώ)

§         Ι παθός είνι γιατρός (ή μαθός).

§         Ι παπάς πρώτα βλουγάει τα γένια τ’.

§         Ι παράς κι ι βήχας δεν κρύβουντι.

§         Ι ποίσιους κι ι δείξιους (υβριστικό) (=ακατονόμαστος)

§         Ι φόβους φ’λάει τα έρμα.

§         Ι χουρτάτους δεν π’στεύει τουν πεινασμένου.

§         Ιμείς μαζί δεν κάνουμι κι αχώργια δε μπουρύμι.

§         Κ’κιά έφαγι, κ’κιά μαρτράι. (κ’κιά=κουκιά)  

§         Κάηκι η γρια απ’ του κουρκούτ, τώρα φ’σάει κι του γιαούρτ’

§         Κάθ’ αμπόδιου για καλό. (αμπόδιου-εμπόδιο)

§         Καθ’ αρνάκ’ απ’ ν’ αγκούλα τ’ κρέμιτι . (αγκούλα= κλείδωση ποδιού,άτζα)

§         Κάθι χώρα κι ζακόνι , κάθι μαχαλάς κι τάξ’. (το ζακόνι=έθιμο, συνήθεια)

§         Κακό σκ’λί ψόφου δεν έχει.

§         Κάλιου πέντι κι στου χέρι παρά δέκα κι καρτέρει.

§         Καλόμαθι η γριά στα σύκα τρώει κι τα σκόφ’λλα. (σκόφ’λλα= φύλλα της συκιάς)

§         Καλόμοιρους απ’ τα πέρασι κι αλιά απ’ τα καρτεράει.

§         Κάν’ μνημόσυνου μι ξένα κόλυβα.

§         Κάνει του σκατό τ’ παξ’μάδ’.

§         Κάνι παγγύρ’ μι του μυαλό τ’. (το παγγύρ’= το πανηγύρι)     

§         Κατά μάνα κατά κύρη κατά γιο κι δυχατέρα.

§         Κατά τουν κιρό κι του χουρό.

§         Κάτσι στ’ αυγά σ’.

§         Κι ι φούρνους έχει αυτιά.

§         Κι τα καλά διχούμινα κι τα κακά

§         Κινούργιου κουσκινάκι μου κι πού να σι κριμάσου;

§         Μ’κροί -μιγάλοι στου μαγαζί.

§         Μαζί μιλάμι, αχώρια καταλαβαίνουμι.

§         Μαθ΄μένου του β΄νό απ’ τα χιόνια.

§         Ματαγύρσι  για ψόφου. (ματαγύρσι=συνήλθε-επέστρεψε, ψόφος=θάνατος)

§         Μάτχια απ’ δε βλέπουντι γλήγουρα λησμουνιούντι.

§         Μη ξυόσει μι τα χέρια σ’ κι πιρίμινι να σι ξύσνι άλλοι. 

§         Μη ξυόσι στ’ τσουμπάν’ τ’ν αγκλίτσα. (ξυόμ’ι=ξύνομαι)

§         Μι βγήκι του φαΐ ανά’λμα. (=ταράχτηκα)

§         Μι στραβό αν θα κοιμθείς του προυί θα γκαλιουρίζ’ς. (στραβός=τυφλός, γκαλιουρίζου=αλλοιθωρίζω)

§         Μι τ’ς πουρδές δε βάφτ’ς αυγά

§         Μι του στόμα μπάρα μπάρα, μι τα χέργια ξιραμάρα

§         Μπάτε σκύλοι κι αλέστι κι αλεστ’κά μη δώστι.

§         Μπρος στα κάλη τ’ είνι ι πόνους;

§         Να λείπ’ του δύσσινου (το δύσσινου=βύσσινο)

§         Να λιλί δο μ’ τσιτσί. (λιλί=χρήμα, τσιτσί=κρέας)

§         Να πιδιά μ’ από ν’ αυγό, δόμ’τι μ’ κι μένα απού μ’σό. (δόμ’τι μ’=δώστε μου)

§         Να του σκαμνί κι κάτσι, να κι του θρουνί κι ακούμπα.

§         Νηστ’κό αρκούδ’, δε χουρεύει.

§         Ξένου άλουγου καβαλ’κεύ’ς , μ’σουστρατίς θ’ απουμείν’ς

§         Ξηρακιανός γάιδαρους, ξιπατουμός σ’ ν αχυρώνα. (ξιπατουμός=αφανισμός)

§         Ξίκ’ να γιένει. (κατάρα) (ξίκι=λειψό)

§         Ξιπατουμός να σι μάσει (να σι μάσει=να σε μαζέψει)

§         Ό,τ’ δίνεις παίρν’ς.

§         Όλα τα ’χει η Μαριορή, ου φιριτζές τσ’ έλειπι.

§         Όμορφ’ στ’ γκούνια, άσχημην στ’ ρούγα. (ρούγα=αυλή)

§         Όντας ισύ πάηνες , ιγώ γύρ’ζα

§         Όποιους ανακατεύιτι μι τα πίτυρα, τουν τρων οι κότις.

§         Όποιους δεν έχει μυαλό έχει πουδάρια

§         Όποιους έχει τα γένια έχει κι τα χτένια

§         Όποιους τ’  νύχτις πιρπατεί λάσπις κι σκατά  πατεί

§         Όπους σι βαράν’ χουρεύεις.

§         Όσα ξέρει η νοικουκύρ’ς δεν τα ξέρ’ ου κόσμους όλους

§         Ούλα ιδώ πληρώνουντι.

§         Ούλοι γιαλούσανι μι τ’ ιμένα, έσκαζα κι γω στα γέλια.

§         Ούλοι οι καλόι χουράνε. Ένας στραβός όχ’.

§         Ούλου του βόι του φάγαμι σ’ν ουρά θα απουστάσουμι; (βόι=βόδι, αποσταίνω=κουράζομαι)

§         Ουχιά να σι φάει

§         Όχι Γιάν’ς, Γιαννάκ’ς.

§         Π’λεί τ’ς  κουλουφουτιές για φανάργια. (π’λώ=πουλώ, κουλουφουτιά= πυγολαμπίδα)     

§         Παπά πιδί διαόλ’ αγγόνι.

§         Παπίλα έβγαλι του στόμα τ,’ απ’ τ’ γκουβέντα. ( παπίλα=ασπρίλα, αφρούς από την πολυλογία)

§         Παραγίν’κι του κακό.

§         Παρηγουριά στουν άρρουστο, ώσπου να βγει η ψ’χή τ’.

§         Πάρτουν στου γάμου σ’, να σ’ πει κι του χρόνου.

§         Πέθανι να σ’ αγαπάου, ζήσι για να σ’ έχου αμάχ’. (η αμάχη=έχθρα)

§         Πέσι πίτα να σι φάου.

§         Πήγι σαν του σκ’λί στ’ αμπέλι.

§         Πήρι γ’ρούνι στου σακί

§         Πήρι γ’ρούνι στου σακί.

§         Πήρι τσ’ πίσους (= έχει αρνητική πορεία, πισωγυρίζει)

§         Πίτα, κότα του Γινάρ’ κι παπί τουν Αλουνάρ. (Γινάρης=Ιανουάριος, Αλουνάρης=Ιούλιος)

§         Πιτχιόσι ικεί απ’ δε σι σπέρνει (πιτχιόσι =πετάγεσαι)

§         Πνίγ’κι σι μια κουταλιά νιρό.

§         Πότι σ’ έλυσα Γιάννη μ’ κι σι βρήκα άχιστον;

§         Πουνέντ’ς κι γαρμπής, θα φέξει κι θα ιδείς. (πουνέντες= δυτικός άνεμος, γαρμπής=νοτιοδυτικός)

§         Πρώτα βγαίν’ η ψ’χή κι μιτά του χούι.

§         Σκ’λί απ’ γαβγίζει δε σι δακώνει

§         Σκουρδουκαΐλα μ’!

§         Σκουρπίσανι σαν του λαγού τα τέκνα

§         Σόι πάει του βασίλειου!

§         Στ’ βράσ’ κουλλάει του σίδηρου.

§         Στ’ν πουλλή τ’ν αναβρουχιά, καλό είν’ κι του χαλάζ’.

§         Στα γκισέμνια βάλνι τα κουδούνια. (το γκισέμ’= το πρώτο τραγί ή κριάρι  του κοπαδιού)

§         Στάσ’ αγά μ’ να γκουζουτίσου (γκουζουτίζω-ου=γεμίζω το όπλο)

§         Στέκιτι στου ζιγκί (ζιγκί= ο αναβολέας της σέλας)

§         Στου τέλους ξυρίζνει του γαμπρό

§         Στουλίστ'κι η νύφ’ κι απόμεινι

§         Στουν κόμπου κι στου στάχυ, γ*μ* τη μάνα απ’ τάχει.

§         Τ’ Αϊντωνιού τ’ Αϊθανασιού η καρδιά του χειμωνιού

§         Τ’ Αντριά αντρεύει η μέρα.

§         Τ’ Αντριά τα χιόνια σίδιρα, του Γιναργιού λιθάρια, του Φλιβαργιού κι του Μαρχτιού σάπια σαν κουλουκύθχια. (Αντριάς=Δεκέμβρης)

§         Τ’ αψύ του ξίδ’, χαλνάει τ’ αγγειό

§         Τ’ Βαγγιλισμού κι τ’ Βαϊού μπαίν’ ι δγιάουλους στου γιαλό

§         Τ’ γίνηκι ι κούκους αηδόνι!

§         Τ’ Μαρτιού οι δρίμις στα πανιά, τ’ Αυγούστ’ για τα ξύλα. (δρίμες= υπερφυσικές δυνάμεις)

§         Τ’ φτουχού τ’ εύρημα, καρφί ή πέταλου.

§         Τ’ς Αγια- Μαρίνας σύκου κι τ’ Αϊ Λια σταφύλ’ κι τ’ Αϊ Παντιλιήμονα κίνα μι του κουφίν’. (κουφίνι=κόφφα, καλάθι)

§         Τ’ς νύχτας τα καμώματα τα βλέπ’ η μέρα κι γιαλάει.

§         Τα ‘κανι ρόιδου.

§         Τα θ’κά μας είνι σύκα κι πατσιάζουντι. (θ’κά=δικά, πατσιάζουντι=πλακώνονται)

§         Τα κιερατά σ’ τα τράια!

§         Τα λέει στ’ν πιθιρά  να τ’ ακούσει η νύφ’ .

§         Τα μυαλά σ’ κι μια λίρα.

§         Τα ξιχαντρώματα τρών’ τ’ τσιουπάν’ τα πρόβατα. (ξιχάντρωμα =ξάνοιγμα του καιρού)

§         Τα σάβανα δεν έχ’νει τσέπις.

§         Τά 'χαμι μιργιά κι τα κάναμι φόρτουμα. (μεριά=πλευρά σαμαριού-μισό φορτίο, φόρτωμα=ολόκληρο φορτίο)      

§         Τ’ κώλου τα ιννιάμερα.

§         Ταμάμ κουλουκ’θόπ’τα.

§         Τι είνι η κάβ’ρας τι του ζμί τ’. (κάβ’ρας=κάβουρας)

§         Τι κάν’νι τα π’λιά σ’ κόρακα; Όσου πάνι κι μαυρίζ’νι!

§         Τι κάνις Γιάννη; Κ’κιά σπέρνου.

§         Τι πιτχιόσι σαν αλπουπουρδή; (αλπουπουρδή=είδος μανιταριού, πιτχιόσι =πετάγεσαι)

§         Του ‘παν πως καλά χουρεύ’, κάθιτι κι συγκαθάει. (συγκαθάει=κινέιται καθιστός στο ρυθμό)

§         Του γουδί του γουδουχέρι.

§         Του γύφτου κάναν βασιλιά κι ικειός κοίταζι τα ρείκια.

§         Του ινάτ’ βγάνι ματ’.

§         Του λύκου τουν κουρεύανι κι απού πίσου μάλλιαζι

§         Του μ’σιακό του κριές του τρώει του σκ’λί. (μ’σιακό= συνεταιρικό, κριές=κρέας)

§         Του πιδιού μου του πιδί, είνι δυο φουρές πιδί.

§         Του πουλύ το Κύργιε ελέησον του βαριέτι κι η Θιός

§         Του πουλύ του ταμάχι χαλνάει του στουμάχι. (το ταμάχι=πλεονεξία)

§         Του τσαπί  κι του θ’κέλλ’ η καρδιά μ’ δεν του θέλει. (θ’κέλλ’=δικέλλι –σκαπτικό εργαλείο)

§         Τουν έβγαλι στου γουμαρουπάζαρου.

§         Τουν κώλου σ’ βάνε μάγειρα, σκατά θα σ’ μαγειρέψ’.

§         Τουν χόριψει στου ταψί.

§         Τραβάτι μι κι ας κλαίου.

§         Τράκα τρούκα του πουρτέλι όπχοιος είν’ κι τι θέλει. (πουρτέλι= πόρτα αυλής)

§         Τράνιψι του γουμάρ’, μίκρυνι του σαμάρ’. (τρανεύω=μεγαλώνω)

§         Τσιράκια βγάν’ς, τα μάτχια σ’ βγάν’ς, (τα τσιράκια=μαθητευόμενοι)

§         Τώρα στα γιράματα, μάθι γέρου γράμματα..

§         Φάι λάδ’ κι έλα βράδ’

§         Φάι τραχανά, να μην πας π’θανά.  (π’θανά=πουθενά)

§         Φάνηκι ι κόλους τσ’ μαϊμούς

§         Φάτι μάτια ψάρια κι κοιλιά πιρίδρουμου.

§         Φέξανι τ’ αυτιά τ’.

§         Φυτρών’ ικεί απ’ δεν τουν σπέρνεις

§         Χέσ’κι η φουράδα στ’ αλώνι

§         Χουρεύ’ς  γειτόνισσα; Στα νύχια στέκουμι! 

§         Χουριό απ’ φαίνετι κουλαούζο δε θέλει

§         Ψοφ΄σι του γουμάρ’, πάει η κουλιγιά (κουλιγιά=συνεταιρισμός)

§         Ως ιδώ κι μη παρέκια.
§      Ό,τ' πιδουμαθαίνεις, δε γι(ε)ρουνταφήνεις!
§       Σαλβάρ' ή ντουβάρ' (=αναφέρεται στην επιλογή γαμπρού, όπου διακρίνεται η οικονομική επιφάνεια από τα ρούχα ή το σπίτι του)