Πυργόσπιτα των Άνω Λεχωνίων

Πύργος Σουλεϊμάν-Καραγιαννοπούλου

Πυργόσπιτα των Άνω Λεχωνίων (γενικά)

Στο Πήλιο υπήρχαν και υπάρχουν παραδοσιακά κτίσματα. Το ίδιο και στα Άνω Λεχώνια. Η αρχιτεκτονική των κτηρίων σύμφωνα με τους ειδικούς χωρίζεται σε τέσσερις περιόδους. Οι πύργοι (πυργόσπιτα) των Άνω Λεχωνίων είναι κατασκευές της πρώτης περιόδου (17^ος-μέσα 18^ου αιώνα).

Σύμφωνα με τον Αργ. Φιλιππίδη (1815) υπήρχαν στα Λεχώνια και το Καραμπάσι «υπέρ τα 60 σπίτια, όλα πύργοι δίπατοι και τρίπατοι όλοι ασβεστωμένοι».

Σήμερα στα Άνω Λεχώνια σώζονται σε καλή κατάσταση δύο πύργοι: Του Ολύμπιου και του Κοκοσλή. Ο τρίτος πύργος Σουλεϊμάν-Καραγιαννόπουλου είναι ερειπωμένος.

Οι άλλοι πύργοι των Λεχωνίων (εκτός των παραπάνω), ήταν του Αρμάγου κάτω από το νότιο τείχος Νεβεστίκι, του Δημητριάδη ανατολικότερα, του Κ’στόδουλου Αποστολάκη (Χριστόδουλου) ακριβώς κάτω από τη διασταύρωση προς Άγιο Βλάση  στο κέντρο. Υπήρχε επίσης ο πύργος του Αγραφιώτη ανατολικά του αρχοντικού Χατζηκυριαζή.

Οι πύργοι Ολύμπιου και Κοκοσλή έχουν υποστεί μεταβολές στα μέσα του 19^ου αιώνα μετά από επεμβάσεις των ιδιοκτητών τους, για βελτίωση της λειτουργικότητας και αύξηση της ωφέλιμης επιφάνειάς τους.

Πύργος Ολύμπιου

Είναι ψηλόκορμες οχυρωματικές κατασκευές και περιλαμβάνουν τρία, τέσσερα και πέντε πατώματα, συνήθως τετραγωνικής κάτοψης, χωρίς εσωτερικές διαιρέσεις (αβέρτο). Το μέσο εμβαδόν ανά όροφο δεν ξεπερνά τα 15 τετραγωνικά μέτρα. Η τοιχοποιία είναι δίδυμη (διπλοντούβαρο) λιθοδομή με ξυλοδεσιές από ξύλο καστανιάς. Το πάχος του τοίχου ξεπερνά το 1,5 μέτρα, πράγμα που εξασφαλίζει σιγουριά. Ο τελευταίος όροφος εξέχει περιμετρικά και δημιουργεί «εξώστεγα» (τολμηρές προβολές). Οι κλειστοί χώροι είναι τα «σαχνισιά» (ξεπεταχτά) και οι ανοιχτοί τα «χαγιάτια» (ξάνωγα). Αυτά στηρίζονται σε αλλεπάλληλα οριζόντια «φορούσια» (δοκάρια). Όταν το μήκος ων φορουσιών ήταν μεγάλο, στηρίζονται από κάτω με λοξές αντηρίδες.

Η είσοδος των πύργων είναι στον α΄ όροφο. Η πρόσβαση γίνεται συνήθως με κινητή σκάλα. Η πόρτα της εισόδου είναι σχετικά μικρή. Πάνω της υπάρχει «καταχύστρα ή φονιάς ή ζεματίστρα»(πέτρινο λούκι), απ’ όπου έριχναν καυτό νερό ή λάδι, όταν ο εχθρός πλησίαζε την είσοδο.

Σ΄ όλους τους πύργους υπάρχουν στις όψεις τους «πολεμίστρες» (πολεμότρυπες) σχισμοειδείς, απ’ όπου αμύνονταν.

Ο πύργος Ολύμπιου μάλλον από το σπίτι Σαράφη.
(ΔΗΚΙ Βόλου)

Παράθυρα υπάρχουν μικρά για φωτισμό και εξαερισμό, ενώ στον τελευταίο όροφο, όπου και η κύρια κατοικία, πολλά και μεγάλα.

Οι όροφοι εκτός του τελευταίου, χρησιμοποιούνταν βασικά ως αποθηκευτικοί χώροι.

Ο όλος εξοπλισμός τους είναι οι «παραθύρες» (εσοχές στους τοίχους) και μικρά ντουλάπια. Ο νεροχύτης της κουζίνας είναι προσαρμοσμένος στο περβάζι ή σε κάποιο παράθυρο.

Πύργος Κοκοσλή

        Η σκεπή (στέγη) των πύργων έχει κάλυψη από σχιστόλιθο (σκεπόπλακες) ή βυζαντινά κεραμίδια. 

Έξω από τους πύργους που συνήθως αυτοί βρίσκονται στο κέντρο κάποιου οπωρώνα (μπαχτσέ), υπάρχουν «χαμπ’λά» (βοηθητικά παράσπιτα) όπου στέγαζαν τους στάβλους, τις αποθήκες ζωοτροφών κλπ.

Η περιοχή γύρω από τους πύργους ήταν περιτριγυρισμένη με μαντρότοιχο (ξερολιθιά) πλάτους τουλάχιστον μισού μέτρου και ύψους ενάμισι.

Σήμερα οι πύργοι των Άνω Λεχωνίων είναι κτήρια διατηρητέα και την ευθύνη έχει η εφορεία Νεότερων Μνημείων.