Παλαιοχριστιανικά μνημεία στα Πλατανίδια

Στην παραλία του οικισμού Πλατανίδια, κοντά στα Άνω Λεχώνια Βόλου, κατά το 1966 και 1967, είχαν επισημανθεί λείψανα παλαιοχριστιανικής βασιλικής.

Κατά την ανασκαφική έρευνα το 1985, που κρίθηκε αναγκαία, λόγω κατασκευής από τη Νομαρχία Μαγνησίας πλατιάς παραλιακής οδού αποκαλύφτηκαν τα εξής μνημεία:

Βασιλική Α΄

Σε χώρο μήκους περίπου 30μ. Α.-Δ. και πλάτους περίπου 16μ. Β.-Ν., αποκαλύφτηκαν: Μικρό τμήμα αψίδας, ο βόρειος στυλοβάτης, τμήμα του βόρειου εξωτερικού τοίχου και τμήμα της τοιχοποιίας του νάρθηκα και των προσκτισμάτων προς Β., τρίκλιτης παλιοχριστιανικής βασιλικής. Το νότιο μισό καλύπτεται από το χωματόδρομο και τη θάλασσα.

Στο βόρειο μισό του κεντρικού κλίτους σώζεται δάπεδο σε μήκος 11,70μ. και πλάτος 2,10-2,75μ. Η κατάσταση διατήρησής του είναι καλή. Τα διακοσμητικά θέματα γεωμετρικά. Στις επιφάνειες υπήρχε ζωγραφικός διάκοσμος, τμήματα του οποίου σώθηκαν κατά χώραν.

Κατά την ανασκαφική έρευνα περισυλλέχτηκαν μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως τέσσερα τμήματα από αρράβδωτους κίονες, ένα ιωνικό κιονόκρανο, ένας πεσσίσκος, τμήμα ιωνικού κιονόκρανου με συμφυές επίθημα, τμήμα ημικίονα, θραύσματα από διάτρητα θωράκια με φολιδωτό διάκοσμο και πέντε χάλκινα νομίσματα.

Από τη σύγκριση των αποκαλυφθέντων λειψάνων της τοιχοποιίας συνάγεται ότι το αρχικό κτίριο είχε υποστεί μετατροπές, κυρίως στο χώρο του ιερού, πάνω στην αψίδα του οποίου υπάρχουν λείψανα τετράγωνου κτίσματος.

Από τα μέχρι τώρα οικοδομικά στοιχεία μπορεί να καθοριστούν οι διαστάσεις της βασιλικής ως εξής: μήκος περίπου 23μ. και πλάτος περίπου 11,50μ., και ως πιθανότερη χρονολογία της βασιλικής θα μπορούσε με αρκετές επιφυλάξεις να θεωρηθεί το τέλος του 4^ου αι. με αρχές του 5^ου αι. μ. Χ.

Βασιλική Β΄

Σε απόσταση 85μ. περίπου δυτικά της Βασιλικής Α΄, η ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε το νότιο μισό περίπου και άλλης παλαιοχριστιανικής βασιλικής, από την οποία ήρθε στο φως η αψίδα, ο νότιος στυλοβάτης, ο νότιος εξωτερικός τοίχος, κατά το μεγαλύτερό του μήκος και το νότιο μισό του νάρθηκα.

Οι διαστάσεις της, από τα μέχρι τώρα οικοδομικά στοιχεία, μπορούν να οριστούν ως εξής: μήκος 30μ. περίπου και πλάτος 14,20μ., πλάτος νάρθηκα 3.30μ. Το βόρειο μισό της βασιλικής καλύπτεται από τον παραλιακό χωματόδρομο και το νότιο κλίτος βρίσκεται μέσα στη θάλασσα. Το Ιερό της βασιλικής βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το πάτωμα του κεντρικού κλίτους. Η θέση της Αγίας Τράπεζας, σε σχήμα ορθογωνίου παραλληλογράμμου, προσδιορίζεται με βάθυνση του ψηφιδωτού κατά 0,80μ. Το σύνθρονο, που καταλαμβάνει το ημικύκλιο της αψίδας, δεν είναι ορατό, γιατί καλύπτεται από μεταγενέστερο ναΐσκο. Το κεντρικό κλίτος ήταν στρωμένο με μαρμάρινες πλάκες. 

Το πάτωμα του ιερού είναι στρωμένο με ψηφιδωτό δάπεδο με γεωμετρικό διάκοσμο.

Περισυλλέχθηκαν ένα επίθημα με σταυρό στη μια πλευρά και χρίσμα εγγεγραμμένο σε στεφάνι στην άλλη, μία βάση, θραύσματα από διάτρητα και αμφίγλυφα θωράκια, τμήματα από γείσα, θραύσματα από κιονίσκους, τράπεζες, παραστάδες, πλακοστρώσεις και ορθομαρμαρώσεις, σπαράγματα τοιχογραφιών και χάλκινα νομίσματα.

Από τα κτιριακά λείψανα, τα αρχιτεκτονικά μέλη, το ζωγραφικό διάκοσμο και τα ψηφιδωτά, η πιθανότερη χρονολογία της βασιλικής, με αρκετή επιφύλαξη, θα μπορούσε να είναι το β΄ μισό του 4^ου αι. 

Το κείμενο είναι της αρχαιολόγου Ασπασίας Ντίνα

 (Αντιγραφή από το δίγλωσσο βιβλίο «Ο Βόλος και η περιοχή του στην ιστορική τους διαδρομή» Βόλος 2004)