Ο λόφος Νεβεστίκι και η αρχαία πόλη Μεθώνη

Ο λόφος Νεβεστίκι σήμερα

Ο λόφος «Νεβεστίκι» βρίσκεται στα Άνω Λεχώνια (βορειοδυτικά) και σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη που διατυπώνουν οι αρχαιολόγοι, πρόκειται για την αρχαία Μεθώνη.

Το όνομα «Νεβεστίκι» σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γιάννη Κορδάτου προέρχεται από τη σλαβική λέξη  «νεβέστα-nevesta» που σημαίνει νύφη, ή αρραβωνιαστικιά ή νέα γυναίκα. Στο Πήλιο λέει ο Γ. Κορδάτος πως υπάρχει η παλιά παράδοση, να μην διαπομπεύουν τη νύφη που ο γαμπρός έβρισκε χαλασμένη, όπως γινόταν επί Τουρκοκρατίας, αλλά να την κλείνουν στο κάστρο. Οι Σλάβοι από το έθιμο αυτό ονόμασαν το λόφο Νεβεστίκι, όπου υπήρχε κάστρο και μοναστήρι. Εκεί φαίνεται έκλειναν τα παραστρατημένα κορίτσια και τις χαλασμένες νιόπαντρες γυναίκες. Στα 1523 υπήρχε στα Λεχώνια μοναστήρι γυναικείο και ο επίσκοπος Τρίκκης Βησσαρίων έστειλε επιστολή στην ηγουμένη του μοναστηριού αυτού που λεγόταν «Αϊ Νικόλας».

 Άρα Νεβεστίκι = παρθενώνας (φυλακή ή γυναικείο μοναστήρι).

Οι πρώτες ενδείξεις κατοίκησης της περιοχής, χρονολογούνται στην Μέση Εποχή Χαλκού, στο πρώτο μισό δηλαδή της 2ης χιλιετίας π.Χ., ενώ η κατοίκηση συνεχίζεται αργότερα και στην Μυκηναϊκή εποχή. Το πλέον σημαντικό τεκμήριο που μαρτυρά την ύπαρξη της αρχαίας πόλης είναι το τείχος το οποίο είναι πολύ σημαντικό. 

Το αρχαίο τείχος στο λόφο Νεβεστίκι

Σώζεται σε ύψος τριών μέτρων, είναι πολυγωνικό, με μεγάλους λίθους στην βάση, πιθανότατα είναι αρχαϊκό και κτίζεται όταν ιδρύεται και η πόλη, που εικάζεται ότι είναι η αρχαία Μεθώνη. Σε αυτοψία που διενεργήθηκε το 2009 διαπιστώθηκε ότι το τείχος περιβάλλει όλο τον λόφο και το άνω πλάτωμά του και καλύπτει μια έκταση 20 περίπου στρεμμάτων, όπου σήμερα υπάρχουν ελαιοπερίβολα. Στην κορυφή του λόφου τοποθετείται ο αρχικός οικιστικός πυρήνας στη Μέση Εποχή Χαλκού έως και την Αρχαϊκή περίοδο, γεγονός που ενισχύεται από την ύπαρξη λίθων, οικοδομικού υλικού και τμημάτων αγγείων. 
Αν θεωρήσουμε ότι η ευρύτερη περιοχή των Λεχωνίων ήταν η αρχαία Μεθώνη, πιθανότατα κατά τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, η πόλη εκτείνεται και πέρα του λόφου, παραλιακά, σύμφωνα με σχετικές μαρτυρίες ερευνητών. Η εφαρμογή της Ρωμαϊκής ειρήνης, ευνοεί την μεταφορά των οικισμών που ήταν αρχικά οχυρωμένοι σε λόφους και βουνά, προς παραθαλάσσιες περιοχές. Το 1983 πραγματοποιήθηκε σωστική ανασκαφή στα Πλατανίδια και ερευνήθηκε ρωμαϊκό κτήριο, στο οποίο βρέθηκαν αγγεία που φυλάσσονται στις αποθήκες του Μουσείου. 
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, παράλληλα, η εξέλιξη της κατοίκησης στην συγκεκριμένη περιοχή, καθώς ο άξονας μετατοπίζεται αναλόγως των ιστορικών γεγονότων της εκάστοτε εποχής. Στην αρχή ο οικιστικός πυρήνας εντοπίζεται πάνω στο λόφο Νεβεστίκι. Αργότερα στα Ρωμαϊκά, τα Παλαιοχριστιανικά και τα πρώιμα Βυζαντινά χρόνια, φαίνεται ότι επεκτείνεται προς την θάλασσα, ενώ αργότερα στα Μεσαιωνικά χρόνια, εντοπίζεται αρχαιολογική θέση στο Παλαιόκαστρο, όπου υπάρχει Μεσαιωνικό-Ενετικό κάστρο και άλλα παρεμφερή κτίσματα, που μαρτυρούν του λόγου το αληθές. 
Η αρχαία Μεθώνη είναι μια από τις πόλεις που συγκροτούν την αρχαία Μαγνησία και έχει κατά βάση αγροτικό χαρακτήρα, γεγονός που ενισχύεται από την εύφορη πεδιάδα των Λεχωνίων που ευνοεί διαχρονικά τις καλλιέργειες. Δεν έχουν πραγματοποιηθεί βέβαια συστηματικές ανασκαφές την περιοχή, αλλά υπάρχουν πολύ σημαντικές μαρτυρίες ήδη από τον 18ο αιώνα, που πιστοποιούν την αρχαιολογική της σημασία. Ο  Ρήγας Βελεστινλής, αναφέρει ότι βρήκε μάρμαρο που έφερε τρεις μορφές και την επιγραφή «Ελπίς Αχιλλέως ήρως χρηστέ χαίρε». Αργότερα και άλλοι γνωστοί περιηγητές και λόγιοι, όπως ο Leake και ο Γεωργιάδης, πραγματοποιούν έρευνες στην περιοχή και επισημαίνουν την ύπαρξη του αρχαίου τείχους πάνω στο λόφο Νεβεστίκι.

Ο Γεωργιάδης λέει πως στο λόφο ήταν η πόλη «Νηλεία ή Νήλεια». Από αυτό ονομάστηκε και ο παλιός δήμος της περιοχής, δήμος Νηλείας. Βέβαια αυτή η σκέψη ήταν λάθος, αφού η αρχαία Νήλεια τοποθετείται αλλού κοντά στο Βόλο.

Πιο συστηματικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν τον 19ο αιώνα, αρχής γενομένης από τον Άγγλο αρχαιολόγο Wace, ο οποίος μελέτησε την περιοχή, ενώ αργότερα, στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Αρβανιτόπουλος συλλέγει σημαντικές πληροφορίες και αναφέρει μάλιστα ότι πάνω στον λόφο υπήρχε μεγάλο κτίσμα, που παραπέμπει σε ανάκτορο. Παράλληλα, αναφέρεται σε μια τεράστια πέτρα που του θυμίζει πέτρες των Μυκηνών και στην ύπαρξη τάφων, ενώ ο ίδιος ανακάλυψε, την επιγραφή που σήμερα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου. 
Ο έφορος Αρχαιοτήτων Δημ. Θεοχάρης εισηγήθηκε εν συνεχεία την κήρυξη του λόφου Νεβεστίκι και του Παλιόκαστρου ως αρχαιολογικών χώρων το 1963, η οποία και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ, ενώ επισήμανε παράλληλα την ύπαρξη της Βασιλικής στα Πλατανίδια. Αργότερα στην δεκαετία του ’80 πραγματοποιήθηκαν μικρής κλίμακας έρευνες, ενώ «μετά την δεκαετία του ’80 δεν έχουμε ανασκαφική έρευνα στην περιοχή. Εκτός από το τείχος που είναι ορατό δεν έχουμε αρχιτεκτονικά λείψανα, αλλά υπάρχει πολύ οικοδομικό υλικό πάνω στο λόφο, όπως πέτρες που είναι επεξεργασμένες, όστρακα αγγείων και κεραμίδια, γεγονός που υποδεικνύει την ύπαρξη οικισμού» τονίζει ο αρμόδιος αρχαιολόγος. Επίσης υπάρχουν αγγεία που χρονολογούνται στα ύστερα ελληνιστικά και πρώιμα ρωμαϊκά στις αποθήκες του Μουσείου, σκεύη καθημερινής χρήσης, καθώς και ρωμαϊκό νόμισμα του 4ου αιώνα μ.Χ., που παραδόθηκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία το 2007, από κάτοικο της περιοχής.
Στη συγκεκριμένη περιοχή δεν έχει πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής συστηματική αρχαιολογική έρευνα, όπως προαναφέρθηκε, ενώ οι προσπάθειες της ΙΓ΄ Εφορείας, εστιάζονται στην φύλαξη, έρευνα και προστασία του αρχαιολογικού χώρου.