Πηλιορείτικα γλυκά

Πηλιορείτικα γλυκά

Στο Πήλιο και ειδικά στα Λεχώνια, που τα φρούτα όλες τις εποχές ήταν κι είναι σε αφθονία, οι νοικοκυρές έφτιαχναν πάρα πολλά γλυκά. Βέβαια στα παλιότερα χρόνια η ζάχαρη δεν υπήρχε ή ήταν δύσκολο να βρεθεί λόγω έλλειψης -αφού ήταν εισαγόμενη -και να αγοραστεί επίσης λόγω κόστους. Τότε οι συντοπίτες χρησιμοποιούσαν τα ώριμα φρούτα και το μέλι ως βασικές γλυκαντικές ουσίες.

Έτσι τα πρώτα γλυκά τους, είχαν αντί για ζάχαρη πιτ’μέζι ή μέλι.

Το πετιμέζι ήταν σιρόπι από χυμό ώριμων φρούτων (βασικά καλοκαιρινών όπως αχλαδιών, τζάνερων, σταφυλιών κ.ά.) σκουρόχρωμο κι έβγαινε από τα ώριμα φρούτα (συνήθως μη εμπορεύσιμα). Αυτά τα έκοβαν σε μικρά κομμάτια ή τα έλιωναν και στη συνέχεια τα έβαζαν σε τσουβάλι-σουρωτήρι, που κρεμούσαν σε δέντρο κι από κάτω ένα δοχείο συλλογής του χυμού, συνήθως καζάνι. Ακολουθούσε το βράσιμο για συμπύκνωση και το ξάφρισμα. Μετά την παρασκευή γινόταν η αποθήκευση του παχύρρευστου υγρού σε μικρότερα δοχεία και η φύλαξη-αποθήκευση του για μελλοντική χρήση, ιδίως το χειμώνα.

Με το πετιμέζι γλύκαιναν τις λαλαγκίτες (=τηγανίτες, τηγανιτό κουρκούτι), τα σιδιράκια (=επίσης τηγανιτό κουρκούτι που βύθιζαν μέσα σ’ αυτό ένα σιδερένιο σχήμα και μετά το τηγάνιζαν στο καυτό λάδι, οπότε έπαιρνε το σχήμα του σίδερου-φόρμας), το κατσιαμάκι (=βρασμένο καλαμποκάλευρο με λάδι -όπως ο τραχανάς-που συνήθως τρώγανε για πρωινό το χειμώνα) και τα φουσκάκια (=λουκουμάδες)

Ο μπακλαβάς και το κανταΐφι ήταν γλυκά για τις μεγάλες γιορτές κι ο μπακλαβάς ειδικά το γλυκό του γάμου. Αρχικά το σιρόπι τους ήταν από μέλι κι αργότερα όπως σήμερα, από ζάχαρη.

Για τα Χριστούγεννα και το Δωδεκαήμερο γενικά, έφτιαχναν κουραμπιέδες και φοινίκια (=μελομακάρονα). Τα  Χριστούγεννα ακόμα έφτιαχναν χαλβά από σιμιγδάλι.

Τα γλυκά του κουταλιού (τ'ς κουταλιάς) όμως είναι για το Πήλιο τα καλύτερα και ποτέ δεν έλειπαν και δε λείπουν από κανένα σπίτι όλον το χρόνο. Οι νοικοκυρές τότε φρόντιζαν να έχουν πάντα το εποχικό γλυκό στο βάζο τους για να μην «απουμέν’νε πουτές»!.

Αυτά ήταν το λεμόνι, το πορτοκάλι (=φλούδες  λεμονιού και πορτοκαλιού) και το πέργαμο (=φλούδα περγαμόντο). Το μήλου (=φιρίκι), το κυδώνι και το κυδωνόπαστο ή παστουκύδωνο (=πελτές κυδωνιού) συμπλήρωναν τα γλυκά από τα χειμωνιάτικα φρούτα. Το κάστανου, είναι ακόμη ένα γλυκό με προϊόν της περιοχής και της εποχής. Φτιαχνόταν από βρασμένα κάστανα δεμένα με σιρόπι.

Την άνοιξη μάζευαν τα μικρά πράσινα καρύδια κι έφτιαχναν το καρ’δάκι. Το νιραντζάκι (= μικρός πράσινος καρπός της νεραντζιάς), το κιρασάκι γαλανό ή φράουλα (=κεράσια ποικιλίας γαλανά ή φράουλα-πετροκέρασα), το δύσ’νου (=βύσσινο), το κουρόμπλου (=κορόμηλο ή τζάνερο), το βιρίκουκου (=βερύκοκα ποικιλίας πλάκες ή καϊσιά), το σύκου (=πράσινα άγουρα συκαλάκια). 

Την άνοιξη επίσης, οι πηλιορείτισσες έφτιαχναν και το τριανταφ’λλου ή τριανταφ’λλάκι. Ήταν ένα γλυκό ευωδιαστό από πέταλα τριαντάφυλλων και ζάχαρη.

Το καλοκαίρι άρχιζαν με κουλουκ’θάκι (=κολοκύθι), μελιτζανάκι (=πολύ μικρή μελιτζάνα), καρπούζι (=φλούδα καρπουζιού), ντουματάκι (=μικρά μακρουλά τοματάκια), σταφύλι (=ρόγες σκληρού μεγάλου σταφυλιού) και τέλος σταφίδα (=ρόγες σταφυλιού ποικιλίας σταφίδα).

Στο τέλος του καλοκαιριού με το μούστο έφτιαχναν μουστόπ’τα ή μουσταλευριά καθώς και μουστουλούκουμα (=ψίχα καρυδιού σε αρμαθιά, που τη βουτούσαν σταδιακά στο μούστο μέχρι που γινόταν χοντρή σαν λουκάνικο και την έκοβαν μετά σε κομματάκια).

Στα γλυκά του κουταλιού για πρόσθετη ευωδιά έβαζαν μέσα στο βράσιμο «μολόχα»(=αρμπαρόριζα) ή αργότερα σκόνη βανίλιας.

Τα ριτσέλια ήταν ένα ακόμη γλυκό της παλιάς εποχής. Έπαιρναν κομμάτια από κυδώνια, αχλάδια, μήλα, μελιτζάνα ή κολοκύθα (στον ασβέστη) και τα έβραζαν μέσα σε πετιμέζι ή μούστο μέχρι να σοροπιάσουν.

Τα γλυκά του κουταλιού αρχικά σερβίρονταν σε ένα σκεύος με κουταλάκια για τον καθένα ή την καθεμιά, που έπαιρνε μόνος. Αργότερα ήρθαν τα ατομικά πιατάκια του γλυκού.

Σήμερα οι πηλιορείτισσες συνεχίζουν την παράδοση παρασκευάζοντας τέτοια γλυκά για το σπίτι τους.. Όμως το ίδιο κάνουν κι οι γυναικείοι συνεταιρισμοί στο Πήλιο για όσους δεν ασχολούνται, αλλά και για τους επισκέπτες της περιοχής.